Pałac w Małej Wsi – klasycystyczny pałac zaprojektowany przez Hilarego Szpilowskiego na zlecenie Bazylego Walickiego, znajdujący się w Małej Wsi. Pałac od 1786 do 1945 należał do rodzin Walickich, Zamoyskich, Lubomirskich oraz Morawskich. Po drugiej wojnie światowej został znacjonalizowany w ramach reformy rolnej, a następnie został letnią rezydencją Urzędu Rady Ministrów. Lechosław Herz, historyk Mazowsza, określił Małą Wieś jednym z najpiękniejszych zabytków klasycyzmu w Polsce.
Belska Dużego i okolicznych wsi. Dobra te nabył w połowie wieku XVIII stronnik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i jego ekonomiczny doradca – Bazyli Walicki, syn Aleksandra i Pudencjanny z domu Czosnowskiej. Nowy dziedzic Małej Wsi ożenił się z Różą z Nieborskich. Wykorzystując jej dobra posagowe, ulokował je na dobrach Mała Wieś i kilku przyległych folwarkach. Po zakupieniu Małej Wsi, tu właśnie – przed rokiem 1775 – Walicki zlokalizował centrum swojego majątku, zamieszkując w dość obszernym, drewnianym dworze alkierzowym Zbierzchowskich, istniejącym w tym miejscu od XVI wieku.
Siedzibę rodzinną przeniósł niebawem do wybudowanego w latach 1783–1786 pięknego, klasycystycznego pałacu, zaprojektowanego przez znanego ówczesnego architekta Hilarego Szpilowskiego. Wprowadzono się do niego w dniu 3 czerwca 1786 roku, o czym świadczy do dziś zachowana drewniana tabliczka z wyrytym tam napisem: „Anno Dni 1786. D. 3 Junij. Wprowadzenie do pałacu”, zakotwiczona w przydrzwiowej wnęce za szkłem. Początkowo budowla ta połączona była galeriami z czterema okazałymi pawilonami bocznymi. W początkach wieku XIX kolejny znany architekt Fryderyk Lessel dokonał przebudowy, oddzielając pawilony od trzonu głównego, czyniąc tym samym o wiele bardziej delikatny układ przestrzenny.
Pałac odwiedził w dniach 20–22 lipca 1787 roku król Stanisław August Poniatowski, który wracał ze spotkania z Katarzyną Wielką. Serdecznie chwalił i podziwiał dwór postawiony przez swojego przyjaciela. Sto lat później w małowiejskim parku został postawiony kamień upamiętniający tę wizytę.
Po śmierci Bazylego majątek w Małej Wsi przejął jego syn, Józef. Ożenił się on z Klementyną z Kozietulskich, siostrą słynnego szwoleżera. Sam pułkownik zmarł w Małej Wsi w 1821 roku. Józef Walicki nie był osobą formatu Bazylego Walickiego jeśli chodzi o rolę państwową, natomiast sprawnie zarządzał swoim majątkiem w Małej Wsi. Mieli z Klementyną dzieci: Aleksandra, który zmarł w 1831 roku oraz Józefę, która odziedziczyła majątek po ojcu. Wyszła ona za mąż najpierw za syna emira Rzewuskiego, Stanisława, który krótko po ślubie zmarł w Krakowie w 1831 r. w trakcie epidemii cholery, przyniesionej przez żołnierzy rosyjskich tłumiących powstanie listopadowe. Samo wydarzenie jakim był ślub tej pary było niezwykłe – kościół w Belsku nigdy potem nie widział tylu muzułmańskich turbanów, kozackich czap i szerokich szarawarów, tylu krzywych tureckich szabel i buńczuków niesionych przed emirem na modłę osmańską.
Reforma rolna zakończyła się nacjonalizacją majątku rodziny Morawskich, których eksmitowano z pałacu i zakazano przebywania w pobliżu 30 kilometrów od obiektu. W ramach nacjonalizacji, oprócz nieruchomości, zostały przejęte składniki ruchome majątku, takie jak wyposażenie wnętrz, obrazy czy cenny księgozbiór Biblioteki Małowiejskiej, który uległ całkowitej dewastacji. Ponadto zbiór dokumentów rodzinnych został przekazany do Archiwum Głównego Akt Dawnych i stanowił podstawę odtwarzanego zasobu. Początkowo w pałacu mieściła się szkoła podstawowa, co mogło doprowadzić do dewastacji zabytkowych wnętrz pałacu. Jednakże w 1947 został przejęty przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a następnie został przekazany Urzędowi Rady Ministrów. Był letnią rezydencja premierów PRL i III Rzeczypospolitej do momentu zwrotu rodzinie Morawskich w 2008 roku[2]. Wolny czas spędzali tu m.in. Władysław Gomułka, marszałek Rokossowski, Jerzy Urban czy Jerzy Buzek[3]. Szczególnie upodobała sobie to miejsce żona premiera Józefa Cyrankiewicza, Nina Andrycz, która kazała wybudować specjalnie dla siebie łazienkę w pałacu. W okresie od października 1996 do końca kwietnia 1998 roku w murach pałacu, na zaproszenie prezydenta Rzeczypospolitej Aleksandra Kwaśniewskiego, zlokalizowano Akademię Mozartowską.
Biała Brama,Park Pałacowy w Małej Wsi.
Информация по комментариям в разработке