طرح ساماندهی روستای تاریخی نایبند، اثر مهندسین مشاور عمارت خورشید

Naiband
Emarat Khorshid consultants

برای رسیدن به روستای نایبند باید 125 کیلومتر از دیهوک شهری در جنوب طبس در شمال بیابان لوت راه پیمود و آخرین آبادی که از آن می‌گذرد زنوزق است در نزدیکی روستای اسفندیار و کوه اسفندیار و در دور‌دست و بسیار دور‌دست لکه‌ای سیاه برجسته از افق دیده می‌شود که کوه نایبند است در میان پارک ملی نایبند از بزرگترین پارک‌های ملی ایران و یکی از آخرین زیستگاه‌های یوزپلنگ، با حدود یک ساعت راندن در جاده‌ای که دیهوک را به راور در استان کرمان متصل می‌کند. کم کم این لکه‌ی سیاه بزرگ‌تر شده و این بلندترین کوه منطقه دیواره‌ها و صخره‌هایش را نمایان می‌کند و تا به نزدیکی روستا نرسی که در دامنه‌های شمال شرقی کوه نایبند قرار دارد، آن را نخواهید دید و البته نخست این نخلستان‌های سرسبز است که توجه را جلب می‌کند و بعد در کمال ناباوری برج‌های خشتی سه و چهارطبقه را در بالادست نخلستان‌ها در لابلای صخره‌های کوه می‌بینید که با چند برج مدور یاد‌آور دوران‌های کهن احاطه شده است. وقتی وارد روستای تاریخی می‌شوید، این انطباق استثنایی انسان با طبیعتی سخت‌گیر است که انسان را شیفته می‌کند زیبایی پیچیده متکی بر برخوردی ساده. (بخشی از نوشته‌ی فرامرز پارسی درباره‌ی نایبند، متن کامل در #دانشنامه_هنرمعماری)
پژوهش حاضر با هدف شناخت ساختارهای شکل دهنده به منظر فرهنگی نایبند، الگوهای معماری و تیپولوژی مسکن، ضمن بازشناسی روستا در متون تاریخی و گزارش سفرنامه‌نویسان، مورفولوژی بافت، نظام محله‌بندی و ساختار کالبدی آن را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و سعی دارد به این سوالات پاسخ دقیق دهد که؛ سابقه سکونت در این روستا به چه دوره‌ای باز‌می‌گردد؟ نایبند در چه فرآیند تکاملی، روند شکل‌گیری خود را طی کرده و چرا بافت روستا، ساختاری فشرده، پرتراکم همچون قلعه‌ای نفوذناپذیر دارد؟ (متن: مهندسین مشاور عمارت خورشید)