W najnowszej historii ludzkości przywykliśmy już do tego, że są takie lata, takie daty, kiedy sprawy tego świata ulegają wielkim zmianom, i nic już później nie jest takie jak przedtem. Oczywiście nie wszystkie te wydarzenia dziejowe muszą się zmieścić w tym jednym roku, jest on jednak swoistym katalizatorem i zapalnikiem tego, co następuje. 1814 – upadek Napoleona,1918 – ostateczny upadek cesarstw w Europie, 1945 – likwidacja państwa niemieckiego, 1989 – odpadnięcie Związku Sowieckiego z wyścigu o dominację na świecie. W średniowieczu takim rokiem jest 750 – zmiana dynastii w kalifacie, niebawem zmiana dynastii u Franków i trwałe wypchnięcie Chin z gry mocarstw na kontynencie azjatyckim.
Kilka lat później, w roku 755 doszło tam do buntu generała An Lushana, pochodzącego z mieszanej sogdyjsko-tureckiej rodziny, który ogłosił powstanie nowej dynastii Yan i bliski był całkowitego zniszczenia władzy Tangów. Ci zwrócili się o pomoc do Ujgurów, stosunkowo nowego narodu politycznego, który ukształtował się na mongolskich stepach w okresie przejściowym pomiędzy upadkiem pierwszego wschodniego kaganatu tureckiego w 630 r. a utworzeniem drugiego kaganatu w 682 r. W 745 r. Ujgurzy zabili ostatniego władcę tego kaganatu, zdobywając hegemonię na stepie. W 762 r. ich władca Tängri Qağan zwany też Moyu (Bogu) Khan podczas wyprawy przeciw antytangowskim buntownikom wziął do niewoli manichejskiego kapłana, który nakłonił ujgurskiego kagana do konwersji na manicheizm. Jest to jedyny znany w historii przypadek konwersji władcy jakiegokolwiek państwa na religię światła, głoszoną przez proroka Maniego, żyjącego w sasanidzkim Iraku w latach 216-276. W ten sposób Kaganat Ujgurski stał się jedynym państwem, gdzie manicheizm był religią panującą. W tak nieoczekiwany sposób religia manichejska w Chinach znalazła się pod protektoratem potężnego kaganatu, który stanowił podporę sił Tangów na granicy Chin z Tybetem. Upamiętnieniu konwersji poświęcona jest inskrypcja z Karabalgasun, Czarnego Miasta, stolicy kaganatu zwanej też Ordu-Baliq, znaleziona pod koniec XIX w., napisana w piśmie runicznym tureckim, sogdyjskim i chińskim, sławiąca wegetarianizm i prohibicję alkoholu, zjawiska dość nietypowe i dla świata koczowników, i dla Chin.
Tangom uwierała jednak hegemonia Ujgurów i w 840 r. ich dyplomacji udało się namówić Kirgizów jenisejskich do ataku na kaganat. Jego stolica Ordu-Baliq, położona 27 km na północ od późniejszego mongolskiego Karakorum, została spustoszona przez Kirgizów, a w 843 r. już sami Chińczycy zadali ostateczny cios wycinając w pień wojska ujgurskie w bitwie w górach Shehu (Zabić cudzoziemców). Rozproszeni i uciekający w panice Ujgurzy doprowadzili zarazem do całkowitej destabilizacji kolejnego wroga Chin Tybetu, którego ostatni cesarz Langdarma w tym samym mniej więcej czasie został zamordowany przez mnicha buddyjskiego. Ujgurom udało się co prawda w 843 r. utworzyć królestwo ze stolicą w Qocho (Gaochang), było ono jednak tylko cieniem dawnej wielkości kaganatu. W tym samym roku Tangowie wydali pierwszy edykt przeciw buddyzmowi i obcym religiom, nakazujący zamknięcie świątyń. Manichejscy mnisi byli poniżani i zabijani (w Chang’anie zamordowano 72 mniszki), a w najlepszym razie przesiedlani do królestwa Ujgurów w Qocho, którego mieszkańcy w przyszłości stopniowo będą zarzucać manicheizm, stając się wyznawcami buddyzmu.
Kolejny edykt nietolerancyjny cesarza Wuzonga z 845 r. zabronił wyznawania wszelkich religii, które szerzyły się w Chinach z Azji Środkowej przynoszone przez sogdyjskich i tureckich kupców i wojowników: chrześcijaństwa, zoroastryzmu, manicheizmu i przede wszystkim buddyzmu. Zamknięto 4600 klasztorów buddyjskich oraz 40 000 pustelni przeznaczonych do medytacji, 260 500 mnichom i mniszkom nakazano powrót do świeckiego życia i zawarcie związków małżeńskich.
Już jednak w 846 r. cesarz Wuzong zmarł, a jego następca Xuanzong pozbył się wszechwładnego kanclerza Li Deyu i odwołał wszelkie nietolerancyjne edykty. Buddyzm, jedyna religia rozpowszechniona wśród etnicznych Chińczyków odrodził się natychmiastowo, wyznawane natomiast głównie przez cudzoziemców zoroastryzm i chrześcijaństwo, zniknęły na wieki. Chrześcijaństwo powróciło do Chin wraz z mongolskimi podbojami w XIII w., zoroastryzm dopiero wraz z kupcami z Gudźaratu, wożącymi opium do Kantonu pod flagą brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej na pocz. XIX w. A co stało się z manicheizmem?
#średniowiecze #marcopolo #manicheizm #chiny #yuan #tang #song #ming #mingjiao #mongołowie #kubilaychan #wielkichan #opisanieświata #fujian #fuzhou #buddyzm #taoizm #konfucjanizm #nestorianizm #islam #zoroastryzm #ujgurzy #herezja #tajnestowarzyszenia #prześladowania #tolerancjareligijna
Jeżeli podoba Ci się podcast INTERPRETACJE możesz go wesprzeć w serwisie Patronite.pl: 👉
https://patronite.pl/podcastinterpret...
Albo postawić symboliczną kawę w serwisie Buycoffee.to: 👉
https://buycoffee.to/podcastinterpret...
Информация по комментариям в разработке