AMAÇ SONUÇ CÜMLELERİ - NEDEN SONUÇ CÜMLELERİ - KOŞUL ŞART CÜMLELERİ - CÜMLEDE ANLAM

AMAÇ SONUÇ CÜMLELERİ - NEDEN SONUÇ CÜMLELERİ - KOŞUL ŞART CÜMLELERİ - CÜMLEDE ANLAM
CÜMLE: Bir duygu, düşünce ve eylemi anlatan, yargı bildiren söz veya söz grubuna cümle denir. Dolayısıyla cümle tek sözcükten oluşabileceği gibi bir sözcük grubundan da oluşabilir.
CÜMLEDE ANLAM VE ANLAMİLİŞKİLERİ
YAKIN ANLAMLI CÜMLELER
İlettiği yargılar, anlamca birbirinin özdeşi olmasa da yakın anlamlılık özelliği taşıyabilir. Yakın anlamlı cümleleri belirlemek, cümleleri doğru yorumlamaya ve cümleden iletilen mesajı kavramaya bağlıdır.
O ne söyleyecekse doğrudan söyler.
Bir şey söyleyecekse lafı dolandırmadan söyler.
Dalkavukluk, hiçbir zaman yüksek ruhlu kimselerdegörülmez.
Dalkavukluk, aşağılık ruhlu kimselere özgüdür.
AMAÇ SONUÇ CÜMLELERİ
Eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiğinin belirtildiği cümlelerdir. Bu tür cümlelerde de “için, diye, üzere” gibi edatlardan yararlanılır. Amaç – sonuç cümleleri, eyleme sorulan “hangi amaçla?” sorusuna cevap verir.
Bildiklerini anlatmak üzere karakola başvurdu.
Kilo vereyim diye spor yapıyor.
Yazar, eleştirmene şirin görünmek maksadıyla iki yüzlü davranıyor.
Ona sık sık öğüt verirdi; iyi birinsan olsun diye.
VARSAYIM CÜMLESİ
Gerçekleşmeyen bir durumu veya olayı gerçekleşmiş gibi kabul etmektir. Bu cümlelerde, “farz edelim, diyelim ki, tut ki, kabul edelim, düşünelim” gibi ifadeler kullanılır.
Tut ki bu işi yarına yetiştiremedik.
Diyelim ki önümüzdekisene fabrikanı kurdun.
Yarın akşam konserin iptal edildiğini düşünelim
NEDEN (SEBEP) SONUÇ CÜMLELERİ
Bir eylemin hangi gerekçeyle veya hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelerdir. Bu cümlelerin yüklemine “niçin?” , “neden?” soruları sorulduğunda bu sorular cevapsız kalmaz. Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluşur: Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir.
Genellikle “için, -den, -diğinden, ile” gibi ekler ve edatlar kullanılır.
Okulların açılmasıyla masraflar arttı.
Seni uyandırmayalım diye radyoyu açmadık.
Yağmur yağınca maç iptaloldu.
Malzeme yetersizliğinden inşaat yarımkaldı.
KOŞUL (ŞART) CÜMLESİ
Bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin, başka bir olayın veya duruma bağlı olduğunu belirten cümlelerdir. Bu tür cümlelerde birinci bölüm (yan yargı) koşul, ikinci bölüm ise o koşula bağlı olarak ortaya çıkan sonuçtur(temel yargı). Türkçede koşul anlamı asıl olarak “- se”şartekiylesağlanır.“ise”,“-ince”,“-dikçe”,“mi”,“ama”,“üzere”,“yeterki”iledekoşul
anlamı sağlanabilir.
Temiz bir dünya istiyorsan yerlere çöp atma.
Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla açmayacaksın.
Bizim buralara yağmur yağdıkça her yer toprak kokardı.
Akşama geri vermek üzere bu kitabı alabilirsin.
TANIM CÜMLESİ
Varlıkların ne olduklarını tam olarak belirtmek için kurulur. Tanım cümleleri “Bu nedir?”, “Bu
kimdir?” sorularına cevap verir.
Lirik şiir, duyguların çok etkili ve coşkulu bir biçimde dile getirildiği şiirtürüdür.
Ünlü kişilerin kendi yaşamlarını anlattıkları yazılara otobiyografi denir
KARŞILAŞTIRMA CÜMLELERİ
Birden fazla varlık, kavram ya da durumun karşılaştırıldığı cümlelerdir.Karşılaştırmada
benzerlik, farklılık, üstünlük gibi değişik durumlarifade edilir. Karşılaştırma ilgisi “gibi,
kadar, en, daha, çok, göre, fazla” gibi sözcüklerle kurulur.
Kışın Sivas, İstanbul’dan dahasoğuktur.
Televizyon da sinema kadar etkilidir.
Köyün en güzel çileği bahçemizde yetişir.
Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir dille yazılıyor.
OLASILIK ( İHTİMAL ) CÜMLELERİ
kesinliği olmaksızın bir olay ya da durumun ortaya çıkmasının beklenilmesidir.Bu tür yargılar
kesinlik anlamı taşımaz
Yarın işe biraz geçgelebilirim.
Şimdi bizim oralara da bahargelmiştir.
Sınav zamanı yaklaştı, herhalde düzenli bir çalışma yapıyordur.
Durumu çok iyi, bu çocuğa küçük bir yardımda bulunur sanıyorum.
ELEŞTİRİ CÜMLESİ
Bir yapıtın, birinsanın veya bir durumun doğru ya da yanlış yönlerini belirten cümlelerdir.
Eleştiri, olumlu eleştiri ve olumsuz eleştiri olmak üzere ikiye ayrılır.
*Konuları açık ve anlaşılır bir dille ele almış.
Hakem, son maçı çok iyi yönetti.
Yukarıdaki cümlelerde hoşa giden yönler belirtildiğinden olumlu eleştiri yapılmıştır.
Bu firmanın ürünleri eskisi kadar kaliteli değil.
Kimi öyküleri, öykü olmaktan çok köşe yazısıdır.
Yukarıdaki cümlelerde de hoşa gitmeyen, eksik görülen yönler belirtildiğinden olumsuz eleştiri
yapılmıştır.
ÖZ ELEŞTİRİ CÜMLESİ
Bir kişinin kendi davranışları veya eserleri üzerinde yürüttüğü yargıları içeren cümlelerdir.
Zamanı iyi kullanmadığım için sınavda başarısız oldum.
On dört yaşına geldim ama hâlâ güzel yazmayı öğrenemedim.
Düşünmeden konuşarak arkadaşımın kalbinikırdım.
DEĞERLENDİRME (ÇIKARIM) CÜMLELERİ
Bir olay, durum veya nesne hakkında birsonuca varmaya değerlendirme denir.
Değerlendirmeye çıkarımda bulunma da denir.
Eserdeki mekanlar dikkat çekici.
Şiirlerinde aşk konusu önplanda.

BU TESTE AŞAĞIDAKİ LİNKTEN ULAŞABİLİRSİNİZ:
https://www.turkceci.net/