Λεμόνα, Άμαραντίδης Γιῶργος

Παραδοσιακό ἀπὸ τὴν Τραπεζούντα τοῦ Πόντου.
«Σιτ' επέγνα ομάλια-ομάλια, είδα ορμάνια και λιβάδια
είδα ορμάνια και λιβάδια και σην άκραν τρέχ' πεγάδι
και ση πεγαδί' την άκραν έστεκεν δέντρον και μέγαν,
έστεκεν δέντρον και μέγαν, τα νεράντζια φορτωμένον
Έπλωσα να παίρω έναν κι εχολιάστεν η Λέμόνα.
Και τη ήλ' η μάνα εκούξεν: - Ντο λαλείς ναι Μεληδόνα;
-Ντο χολιάσκεσαι Λεμόνα; Πάσκ' ετσάκωσα κλαδόπον;
Πάσκ' ετσάκωσα κλαδόπον, για εμάραινα φυλλόπον;
Κι αν ετσάκωσα κλαδόπον, να τσακούται το χερόπο μ'
Κι αν εμάραινα φυλλόπον, να μαραίνεται το ψόπο μ'.
Ο Ήλεν μαραίν' φυλλόπα κι αέρα τσακών' κλαδόπα.»

Ἡ Λεμόνα Πόντου.
Παμπάλαιο τραγούδι ἀπὸ τὴν Τραπεζούντα, σὲ ρυθμὸ διπάτ, στὸ ὁποῖο σύμφωνα μὲ τὸν Στ. Εὐσταθιάδη, ὑπάρχει ἐπιβίωση τῶν προχριστιανικῶν στοιχείων. Ἡ Λεμόνα, σύμφωνα μὲ ὑπόθεση τοῦ ἰδίου εἶναι ἡ μητέρα τοῦ Ἥλιου ποὺ στενοχωριέται γιὰ κάθε καταστροφὴ στὴ φύση. Τὸ τραγοῦδι αὐτὸ τὸ βρίσκουμε σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς καταγραφὲς ποντιακῶν τραγουδιῶν τῶν ἀρχῶν τοῦ αἰώνα μας. Ἡ Τραπεζούντα εἶναι ἀπὸ τὶς ἀρχαιότερες Ἑλληνικὲς πόλεις τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Διεδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο, ἱδρύοντας μέχρι καὶ αὐτοκρατορία ποὺ κατελύθη ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1461. Ἀπετέλεσε σπουδαῖο κέντρο γραμμάτων καὶ ἐπιστημῶν. Στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα ὁλόκληρη ἡ περιοχὴ τῆς Τραπεζούντος ἀριθμοῦσε περὶ τοὺς 80.000 Ἕλληνες κατοίκους, τὸ ἕνα τέταρτο τῶν ὁποίων ζοῦσαν στὴν κυρίως πόλη.