ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ μέρος Α΄ Το Χωριό ΑΡΙΣΤΗ

Η Αρίστη είναι χωριό του νομού Ιωαννίνων του δήμου Ζαγορίου, χτισμένη σε υψόμετρο 642 μέτρων σε απόσταση 48 χλμ ΒΔ των Ιωαννίνων. Η αρχική ονομασία του οικισμού ήταν Αρτσίστα ενώ το 1928 έλαβε τη σημερινή του ονομασία. Ο πληθυσμός της Αρίστης σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 128 κάτοικοι ενώ παράλληλα, είναι χαρακτηρισμένη ως παραδοσιακός οικισμός.


Η Αρίστη πιστεύεται προς δημιουργήθηκε ή, κατά άλλη εκδοχή, πως εμπλουτίστηκε πληθυσμιακά με κατοίκους από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Βόπατη και τον Άγιο Μηνά. Κατά τον 19ο αιώνα παρατηρήθηκε ισχυρό μεταναστευτικό κύμα από την Αρίστη προς την Σερβία. Η Αρίστη, συγκαταλέγεται χρονικά στα πρώτα των Ζαγοροχωρίων που απέκτησαν σχολείο, το οποίο συντηρούσαν οικονομικά οι εισφορές της γειτονικής μονής Σπηλαιώτισσας. Κατά την οθωμανική απογραφή του 1895, ο πληθυσμός της Αρίστης ανερχόταν σε 899 κατοίκους. Κατά τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας, ο οικισμός διέθετε ένα αρρεναγωγείο με 50 μαθητές και ένα παρθεναγωγείο με 40 μαθήτριες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρώτης απογραφής μετά την απελευθέρωση της Αρίστης, ο πληθυσμός του οικισμού ανερχόταν το 1913 σε 574 κατοίκους. Στα πλαίσια του ελληνικού κράτους, ο οικισμός υπήχθη αρχικά στην επαρχία Δωδώνης ενώ το 1997, έπειτα από τις αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση στα πλαίσια του σχεδίου «Καποδίστριας», συμπεριλήφθηκε στο δήμο Κεντρικού Ζαγορίου. Από την 1η Ιανουαρίου 2011, το χωριό υπάγεται στο δήμο Ζαγορίου.

Σε μικρή απόσταση από το χωριό, βρίσκονται ερείπια οικισμού - φρουρίου της βυζαντινής περιόδου καθώς και η ιερά μονή Θεοτόκου Σπηλαιώτισσας, η ίδρυση της οποίας χρονολογείται γύρω στο 1579.