Vatousa street view - Βατούσα

ΒΑΤΟΥΣΑ ΛΕΣΒΟΥ
H Βατούσα είναι χωριό της δυτικής Λέσβου, με 200 περίπου μόνιμους κατοίκους, που βρίσκεται σε υψόμετρο 250 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, χτισμένο αμφιθεατρικά στην βόρεια πλαγιά ενός λόφου. Η επικρατέστερη εκδοχή για την ετυμολογία του ονόματος του χωριού είναι ότι προέρχεται από το επίθετο βατόεσσα, θηλυκό του βατόεις, που σημαίνει περιοχή όπου αφθονούν οι βάτοι.
Το χωριό βρίσκεται στο μέσο μιας μεγάλης λεκάνης που οι γεωλόγοι αποκαλούν ηφαιστειακό κρατήρα Βατούσας, αφού από την έκρηξη του ηφαιστείου που υπήρχε εκεί πριν 20.000.000 χρόνια δημιουργήθηκε το ανάγλυφο και το απολιθωμένο δάσος του τόπου. Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες η Βατούσα ήταν υστεροβυζαντινός οικισμός και γύρω του υπήρχαν πολλοί μικροί οικισμοί, που εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους τους και από τις αρχές του 19ου αιώνα υπάρχει ένας κεντρικός οικισμός. Κατά τη μαρτυρία του Μητροπολίτου Γαβριήλ, στο πρώτο τέταρτο του 17ου αιώνα οι κάτοικοι της Βατούσας ήταν στη μεγάλη τους πλειονότητα χριστιανοί ορθόδοξοι, υπήρχαν όμως και αρκετές οικογένειες των κατακτητών Οθωμανών. Αργότερα οι Οθωμανοί θα εγκαταλείψουν τη Βατούσα.
Η μεγάλη ακμή της Βατούσας αρχίζει από τα μέσα του 19ου αιώνα και διαρκεί εώς την τρίτη δεκαετία του 20ού. Στην αρχή αυτής της περιόδου θα κτιστεί ο περικαλλής κεντρικός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, λίγο αργότερα το υπέροχο πέτρινο διδακτήριο του Αρρεναγωγείου και έπειτα το Παρθεναγωγείο. Είχε προηγηθεί ο ναός των Ταξιαρχών στο νεκροταφείο, διατηρητέο μνημείο με το χαρακτηριστικό παγανιστικό στοιχείο στη διακόσμησή του. Οι φιλοπρόοδοι κάτοικοι, τα φιλεκπαιδευτικά σωματεία και από το τέλος του 19ου αιώνα το κληροδότημα του Αρχιμανδρίτου Γρηγορίου Γώγου χρηματοδοτούσαν την εκπαίδευση (αρρεναγωγείο, παρθεναγωγείο, διετής ελληνική σχολή-γυμνάσιο), που υπήρξε μοναδική στον τόπο. Στην οικονομική ευρωστία του χωριού συνετέλεσε τα μέγιστα η επιχειρηματική δραστηριότητα των Βατουσαίων στη Σμύρνη και στη Κωνσταντινούπολη, καθώς και η μετανάστευση στις Η.Π.Α. Από τη Βατούσα, επίσης, κατάγονται πολλοί άνθρωποι του πνεύματος και των επιστημών, που διέπρεψαν κυρίως στην Κωνσταντινούπολη.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου σημειώνεται με ταχύ ρυθμό η παρακμή της Βατούσας. Μέσα σε τρεις περίπου δεκαετίες θα συρρικνώνεται συνεχώς ο πληθυσμός του οικισμού με τη μετανάστευση στο εσωτερικό κατά κύριο λόγο (λεκανοπέδιο Αττικής) αλλά και στο εξωτερικό (Αυστραλία, Αμερική) και θα εγκαταλειφθούν όλες οι παραδοσιακές αγροτικές ασχολίες εκτός της κτηνοτροφίας. Η Βατούσα όμως θα χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός για τα δημόσια κτίριά της, τα σπίτια της και την κυριαρχία παντού της πέτρας και με διάφορες παρεμβάσεις, σπουδαιότερη των οποίων υπήρξαν τα έργα ύδρευσης και αποχέτευσης στην πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, η Βατούσα αποτελεί ένα ιδιαίτερα αξιόλογο οικισμό με πολύ ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική, που προσελκύει τους θερινούς μήνες τους απανταχού της γης Βατουσαίους αλλά και πολλούς επισκέπτες, Έλληνες και ξένους.

Ευάγγελος Γδοντέλης,
Φιλόλογος
00:00 Εισαγωγή
00:11 Γενική άποψη της Βατούσας
00:38 Χαρακτηριστικές οικίες του χωριού
00:49 Η εκκλησία του χωριού
01:14 Το αρχοντικό του Γώγου
01:30 Δρόμοι του χωριού
02:57 Η Βατούσα απο ψηλά

Drone : Dji Mavic Air 2
Action Cam : GoPro 9 Black
Gimbal : Dji Osmo Mobile 4
Phone : iPhone 13 Pro Max
Editing : DaVinci Resolve 16
Κείμενο : Γδοντέλης Ευάγγελος