Скачать или смотреть Sweet Pea - Lathyrus odoratus - Ilmbaunir - Ilmertur - Baunaætt - Sumarblóm - Klifurplöntur

Ilmbaunir í blóma - Sweet Pea - Lathyrus odoratus - Ærtublomst - Ilmbaunir - Ilmertur - Villiertur - Luktärt - Chorreque - Guisante de olor - Blomeert - Wohlriechende Platterbse - Lesse odorante - Luktärt - Gesse odorante - Pois de senteur - Blomeert - Duftwicke - Gartenwicke - Fabaceae - Baunaætt. Eitraðar plöntur - Toxic Herbs - Poisonous Plants - It is an annual climbing plant, growing to a height of 1–2 meters (nearly six feet and six inches), where suitable support is available. The annual species, L. odoratus, may be confused with the everlasting pea, L. latifolius, a perennial. Unlike the edible pea, there is evidence that seeds of members of the genus Lathyrus are toxic if ingested in quantity. A related species, Lathyrus sativus, is grown for human consumption but when it forms a major part of the diet it causes symptoms of toxicity called lathyrism. See more: https://en.wikipedia.org/wiki/Sweet_pea

Ilmbaunir eða ertur eru einærar, klifrandi plöntur með ilmandi blóm í ýmsum litum, frá hvítum yfir í bleik og fjólublá. Blómin eru á fremur stuttum stönglum, svona 20-25 sm löngum, eru tilvalin til afskurðar í litla vasa. Ilmurinn er óviðjafnanlegur, sætur og ljúfur. Ilmbaunirnar blómstra af krafti þar til þær fara að framleiða fræ. Þá er hlutverki plöntnnar lokið. Það gildir því hér að klippa blómin af um leið og þau hafa opnað sig almennilega (knúppar opnast ekki í vasa) og þá spretta fram fleiri blóm jafnóðum allt sumarið meðan eigandanum endist orka til þess að klippa þau af. Það gefur auga leiða að plantan er þakklát næringu, gjarnan ætlaða blómstrandi plöntum, eins og rósa- eða tómatanæringu. Í lok sumars er í lagi að leyfa plöntunni að þroska fræ og safna þeim til að sá fyrir næsta vor. Það er ekki of seint að sá til ilmbaunum, þótt það megi alveg byrja að gera það strax í mars, eða jafnvel febrúar. Best er að láta fræin liggja í bleyti yfir nótt áður en þeim er sáð. Ilmbaunir hafa mjög langar rætur og þess vegna er mjög gott að sá þeim í papparúlluna sem er innan í klósettrúllum. Það er einfalt að raða nokkrum slíkum í körfu eða kassa, fylla þær með sáðmold og stinga einu fræi svona 2 sm niður í moldina og hylja. Fræin ættu að spíra á einni til tveimur vikum. Þegar fræplantan er komin með tvö sett af laufum er nauðsynlegt að klípa vaxtarbroddinn af. Þannig fæst greinótt planta með fleiri stönglum og fleiri blómum. Ilmbaunir þurfa klifurgrein. Fallegt er að setja nokkrar plöntur saman í stóran pott og setja klifurgrind ofan á. Þrjú löng bambusprik, bundin saman efst eru ódýr og falleg. Það þarf að hjálpa plötunum af stað við að klifra með því að binda þær upp, en þegar þær eru komnar af stað þjóta þær upp. Þær geta orðið 150-200 sm háar. Setjið ilmbaunirnar á skjólgóðan og sólríkan stað og munið að láta plönturnar ekki þroska fræ svo þær haldi áfram að blómstra fram á haust. : http://gardurinn.is/Files/Skra_004223...

Ilmertur voru uppgötvaðar í Sikiley af Fransiskusar munkinum föður Franciscus Cupani sem skrifaði um Ilmertur í Hortus Catholicus 1697. Hann var einn sá fyrsti sem ræktaði plöntur í heitum glerhúsum í Englandi og var hann með sex hús þar sem hann eingöngu ræktaði Ilmertur en komst fljótlega að því að plönturnar eru harðar af sér og þola að standa úti. Þessar fyrstu Ilmertur voru þrátt fyrir ilminn með lítil fjólublá blóm sem þóttu ekkert merkileg. Því var ræktun Ilmbauna ekki almennt fyrr en um 150 árum síðar þegar Austurískur munkur Gregor Mendel gerði merkilegar tilraunir á árunum 1856-1863 þar sem hann krossaði og skildleikaræktaði ilmertur og baunagrös sem ýmisst voru hávaxin eða lágvaxin. Þetta urðu hinar merkustu rannsóknir og þegar uppi var staðið hafði hann ræktað 30.000 baunir í fjölbreyttum stærðum, litum og tegundum. Þessar tilraunir voru óþekktar í 30 ár en þá var Charles Darwin að velta fyrir sér sömu spurningunni um kynblöndun tegunda í bók sinni The Origin of Spicies sem kom út árið 1859 þar sem hann var sannfærður um að eiginleikar foreldrisplantna kæmu fram hjá afkvæmunum í krossræktun eins og Mendel hafði sannað. Það kom einnig í ljós að eftir því sem blómin urðu stærri og fegurri misstu þau ilminn en með því að krossa þau aftur við ilmandi tegundir voru búnar til nýjar stórblóma tegundir sem ræktaðar eru í nútímanum um allan heim. Það eru nokkrar plöntur sem ekki er hægt að ná ilmnum frá né búa til ilmvötn og þar á meðal eru Ilmbaunir sem eru frægar fyrir að anga guðdómlegum vanilluilmi með sítrónu undirtón en fram að þessu hefur ekki verið hægt að fanga ilminn því í sömu andránni og blómin eru klipin af eða plantan verður fyrir áverka framleiðir hún stress hormón stress metabolites sem eyðir út sætum ilminum svo það mun aldrei vera til ilmvatn sem ber angan af Ilmbaunum nema það sé chemical framleiddur gervilmur eða blanda af mörgum ilmolíum í von um að finna rétta ilminn.