Скачать или смотреть Ep 304 รู้ทันสาเหตุการเกิดมะเร็งตับ ป้องกันก่อนสาย

มะเร็งตับเกิดขึ้นได้โดยแบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่คือ
1. เกิดขึ้นที่ตับโดยตรง
2. เซลล์มะเร็งลุกลามมายังตับ
มักพบจากผู้ป่วยมีประวัติเป็นโรคไวรัสตับอักเสบบีหรือซี ตับอักเสบจากไขมันพอกตับ และดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก
ตามข้อมูลขององค์การอนามัยโลกในปี 2563 มะเร็งตับเป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยที่สุดในคนไทย เป็นจำนวนมากถึง 27,394 ราย หรือคิดเป็น 14.4% ของโรคมะเร็งทั้งหมด ในจำนวนนี้ผู้ป่วย 26,704 รายเสียชีวิต ซึ่งคิดเป็น 21.4% ของผู้ป่วยที่เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งทั้งหมด
มะเร็งตับเป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยที่สุดในชายไทย และพบมากเป็นอันดับ 4 ในผู้หญิงไทย การพยากรณ์โรคมะเร็งตับขึ้นอยู่กับระยะที่ตรวจพบ เมื่อเริ่มวินิจฉัย โดยทั่วไปแล้วอัตราการอยู่รอดที่ 5 ปีคือ 20% โดยผู้ที่มีระยะของโรคที่มีการแพร่กระจายของมะเร็งออกไปนอกตับแล้วจะมีโอกาสอยู่รอดที่ 3 เปอร์เซ็นต์ที่ 5 ปี ในขณะผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยในระยะที่โรคมีขนาดไม่ใหญ่ จะมีอัตราการอยู่รอดที่ 34% ที่ 5 ปี
ชนิดของมะเร็งตับ
มะเร็งของเซลล์ตับ (hepatocellular carcinoma) พบได้บ่อยที่สุดทั่วโลก มากที่สุดในไทย
มะเร็งตับอื่นๆ เช่น มะเร็งของท่อน้ำดีในตับ (intrahepatic cholangiocarcinoma) มะเร็งของเส้นเลือดในตับ (angiosarcoma and hemangiosarcoma) และมะเร็งตับที่พบในเด็ก (hepatoblastoma)
ปัจจัยเสี่ยงของมะเร็งตับ
เพศชาย
ประชากรในประเทศเอเชียตามมาด้วยกลุ่มลาตินอเมริกา
ผู้ป่วยที่มีประวัติไวรัสตับอักเสบบีหรือซี
ผู้ป่วยที่มีโรคตับแข็งจากสาเหตุใดก็ตาม เช่น ภาวะไขมันเกาะตับจนทำให้เกิดภาวะตับอักเสบ, กลุ่มโรคที่มีการอักเสบของท่อน้ำดีเรื้อรัง, หรือกลุ่มโรคพันธุกรรมที่ทำให้มีเหล็กพอกตับ
การดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก การสูบบุหรี่ การได้รับสารพิษชนิด Aflatoxins
โรคอ้วน เบาหวานและกลุ่มโรคเมตาบอลิก
การได้รับสาร vinyl chloride และ thorium dioxide ที่พบในอุตสาหกรรมพลาสติกมาเป็นเวลานาน
การใช้ฮอร์โมนประเภท anabolic steroids เช่น ฮอร์โมนเพศชายเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้ออย่างผิดวิธี
อาการมะเร็งตับ
มะเร็งตับในระยะแรก มักไม่แสดงอาการ แต่เมื่อเป็นมากขึ้นอาจมีอาการ ดังนี้
ปวดท้อง โดยเฉพาะบริเวณข้างขวาส่วนบน ในบางรายอาจมีอาการปวดร้าวไปที่หลังหรือไหล่
ท้องบวมขึ้น รู้สึกอ่อนเพลีย
น้ำหนักตัวลดลงโดยไม่ทราบสาเหตุ
เบื่ออาหาร ไม่รู้สึกอยากอาหาร
มีไข้โดยไม่ทราบสาเหตุ
คลำพบก้อนที่บริเวณตับ ตัวเหลืองและตาเหลือง
การซักประวัติและการตรวจร่างกาย
การตรวจเลือดดูการทำงานของตับ ไวรัสตับอักเสบ และสารบ่งชี้มะเร็งตับ (alpha-fetoprotein)
การตรวจทางรังสีที่ตับและช่องท้อง เช่น การตรวจอัลตร้าซาวด์ การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan) การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
การตัดชิ้นเนื้อตรวจทางพยาธิวิทยา
สรุปสาเหตุของมะเร็งตับ, มะเร็งเซลล์ตับ
ไวรัสตับอักเสบบีและซี
เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
สารอะฟลาท็อกซิน (Aflatoxin) หรือเชื้อราที่อยู่ในถั่วลิสงที่อับชื้น, พริกแห้ง, กระเทียม และหัวหอม ไขมันพอกตับ
การรักษามะเร็งตับ
จะขึ้นกับสภาวะความรุนแรงของโรค ขนาดและลักษณะของเซลล์มะเร็ง ระยะของโรคและการแพร่กระจายของมะเร็ง รวมถึงสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย หากมองที่แผนการรักษาจะสามารถแบ่งระยะของโรคได้เป็น 3 ประเภท ได้แก่ ภาวะที่สามารถผ่าตัดได้หรือปลูกถ่ายตับได้ ภาวะที่ผ่าตัดไม่ได้แต่โรคยังไม่กระจาย และภาวะที่โรคได้กระจายไปนอกตับและอวัยวะอื่นแล้ว โดยแพทย์จะพิจารณาวิธีการรักษาที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย
การผ่าตัด
การรักษาด้วยการผ่าตัด สามารถทำได้หลายแบบ เช่น การผ่าตัดตัดออกบางส่วน และการปลูกถ่ายเปลี่ยนตับ การผ่าตัดปลูกถ่ายตับ จะทำได้ในกรณีที่ก้อนในตับมีขนาดน้อยกว่า 5 เซนติเมตร และผู้ป่วยต้องมีอายุน้อยกว่า 70 ปี
การรักษาด้วยวิธีการทำลายเนื้อเยื่อมะเร็งตับ สามารถทำได้หลายวิธี เช่นการใช้ความร้อนแบบ radiofrequency ablation หรือ microwave ablation , การรักษาด้วยการใช้ความเย็น, และการรักษาด้วยการใช้แอลกอฮอล์
การรักษาด้วยหัตถการทางรังสีวิทยา เช่นการใส่ยาคีโม (trans-arterial chemoembolization, TACE) หรือใส่ยาอื่นๆ (drug-eluting bead chemoembolization, DEB-TACE) รวมไปถึงการใส่สารรังสี (radioembolization) เพื่อทำให้เกิดการทำลายชิ้นเนื้อมะเร็งตับ
การรักษาด้วยการฉายรังสีจากภายนอกลำตัว โดยมีเทคนิคใหม่ๆเพื่อทำให้แสงรังสีมุ่งเป้าเฉพาะเจาะจงต่อเนื้อเยื่อมะเร็งตับ โดยไม่ให้เกิดภาวะข้างเคียงต่ออวัยวะรอบข้าง โดยเทคนิคที่เรียกว่า stereotactic body radiation therapy
การรักษาด้วยยาแบบมุ่งเป้าที่เรียกว่า targeted therapy ซึ่งสามารถแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆได้แก่ kinase inhibitor และ monoclonal antibodies
การรักษาผ่านระบบภูมิคุ้มกันของตัวผู้ป่วยเอง ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆอันได้แก่ PD-1 and PD-L1 inhibitors และ CTLA-4 inhibitor การรักษาด้วยคีโม ซึ่งมียากลุ่มหลักๆได้แก่ gemcitabine, oxaliplatin, cisplatin, doxorubicin, 5-fluorouracil, capecitabine, mitoxantrone
การป้องกันที่ดีที่สุดสำหรับมะเร็งตับ คือ การป้องกันและตรวจคัดกรองหามะเร็งตับ เนื่องจาก 90% ของมะเร็งตับเกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซี
วิธีการป้องกันตับมิให้เกิดความเสื่อม
การป้องกันและลดความเสี่ยงของมะเร็งตับทำได้หลายวิธีเช่น
การหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงและรักษาโรคไวรัสตับอักเสบบีและซี
การจำกัดปริมาณแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่
การควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
การหลีกเลี่ยงความเสี่ยงของสารพิษเช่น Aflatoxins
การรักษาโรคทางพันธุกรรมที่ทำให้มีความเสี่ยงของการเกิดตับแข็งเช่น โรคเหล็กพอกตับ
ตรวจยีนในผู้ป่วยที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งตับ
นอกเหนือจากอาหารแล้ว ผู้ป่วยมะเร็งตับควรพักผ่อนให้เพียงพอและออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเพื่อรักษาน้ำหนักและสุขภาพ