Kalyan Kari Ramraya | सज्जनगड दैनंदिन उपासना | Ravindra Narewadikar

|| श्रीराम ||
कल्याण करी रामराया
जनहित विवरी || धृ ||
तळमळ तळमळ होतची आहे
हे जन हाति धरी || १ ||
अपराधी जन चुकतची गेले
तुझा तूचि सावरी || २ ||
कठीण त्यावरी कठीण जाले
आतां न दिसे उरी || ३ ||
कोठे जावे काय करावे
आरंभिली बोहली || ४ ||
दास म्हणे आम्ही केले पावलो
दयेसी नाहीं सरी || ५ ||

'कल्याण करी रामराया' ही समर्थ रामदासस्वामींनी केलेली देवाची प्रार्थना आहे. येथे देव म्हणजे 'सत्', म्हणजेच 'परब्रह्म'. हा देव चराचर सृष्टीचा निर्माता आहे. जसे ज्ञानदेवांनी विश्वाच्या कल्याणासाठी पसायदान मागितले, तसे समर्थ रामदासांचे हे विश्वाच्या कल्याणासाठी मागितलेले पसायदान आहे. समर्थ हे देवाला लोकांचे कल्याण करायला सांगत आहेत- 'कल्याण करी देवराया। जनहित विवरी।।' येथे कल्याणामध्ये ऐहीक सुखप्राप्तीबरोबरच आत्मिक सुखही समर्थांना अभिप्रेत आहे. कल्याण हा शब्द मोक्षासाठी वापरलेला आहे. मोक्ष म्हणजेच मुक्ती, म्हणजे दु:खापासून पूर्ण मुक्ती आणि सुखाची प्राप्ती. तेच सर्वांचे अंतिम प्राप्तव्य आहे.
समर्थांचा जीव लोकांच्या कल्याणासाठी तळमळत होता; कारण त्या काळी लोकांवर संकटांवर संकटे कोसळत होती. चहुकडे अंधार पसरलेला होता. कुठेही आशेचा किरण दृष्टीस पडत नव्हता. परकीयांच्या जुलमी सत्तेचा, दैवी आपत्तींचा, दु:ख-दारिद्र्य-दुष्काळाचा जणू काही वणवाच पेटला होता. इतकी भयानक परिस्थिती ओढवूनही लोकांचे वागणे कसे? तर 'अग्न गृहासी लागला। आणि सावकाश निजेला। तो कैसा म्हणावा भला। आत्महत्यारा।।' म्हणून समर्थ म्हणतात, 'कोठे जावे काय करावे। आरंभिली बोहरी।' बोहरी म्हणजे वणवा अथवा हद्दपारी. 'आरंभिली बोहरी' म्हणजे, परकीय शत्रूला देशाबाहेर घालवून देण्यासाठी प्रयत्न सुरू केले. त्यासाठी जनजागरण आणि प्रबोधन सुरू केले. छत्रपती शिवाजी महाराजांसारख्या थोर, मुत्सद्दी, पराक्रमी राजाने जुलमी राजसत्तेला हद्दपार करण्याचे यशस्वी प्रयत्नही सुरू केले होते.
लोकांचे आयुष्य संपत येते; पण उपरती होत नाही, म्हणून समर्थ म्हणतात, 'अपराधी जन चुकतचि गेले। तुझा तूं चि सावरी।' देवा, या चुकलेल्या लोकांना तूच मार्ग दाखव. समर्थ्यांच्या या कल्याणकारी प्रार्थनेतील कारुण्य काळजाला भिडते, ते विश्वाचे आर्त बनते आणि केवळ करुणाचिंतन असे त्याचे स्वरूप न राहता, ते जीवनचिंतन ठरते. 'कल्याण करी देवराया, रामराया।
डॉ. सुनीती सहस्रबुद्धे

#karunashtake #samartha #sajjangad #shreeram #ramjanmabhoomimandir #classicalmusic
गायन - स.भ. रवींद्र नरेवाडीकर.
हार्मोनियम - श्री. बाळासाहेब चव्हाण.
तबला - राघव नरेवाडीकर.
ध्वनिमुद्रण - राघव नरेवाडीकर.