නිලගම නීලගිරි රජමහා විහාරස්ථානය Nilagama Neelagiri Rajamaha Viharasthanaya

නිලගම නීලගිරි රජමහා විහාරස්ථානය

මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයේ ගලේවෙල ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයේ නිලගම ග්‍රාම නීලධාරි කොට්ඨාශයේ පිහිටා ඇති නිලගම නීලගිරි පුරාණ විහාරස්ථානය ඓතිහාසික වශයෙන් ඉතා වැදගත් පුදබිමකි.
දේවානම්පියතිස්ස රජ සමයේ දී ඉදිකලා යැයි සැලකෙන මෙම විහාරස්ථානය දඹුල්ල ලෙන් විහාර ඉතිහාසයටත් වඩා ඈත අතීතයකට උරුමකම් කියයි. කුරුණෑගල දඹුල්ල මාර්ගයේ දබගහමුල මන්සන්ධියෙන් හැරී මොරගොල්ල පාරේ කිලෝ මීටර් හතරක් පමණ එනවිට මෙම විහාරස්ථානයට ළඟා වීමට හැකියාව ඇත.
මෙම විහාරස්ථානය අවට පුරාවිද්‍යා කැනීම්වලට ලක් විය යුතු පුරාවස්තු රාශීයක් තිබුන ද අද වෙන විට නිධන් හොරුන්ගෙ ග්‍රහණයට ලක් වී තිබේ. ආසන්නයේ පිහිටි නිලගම කඳු වැටිය මත ද නිලගම පාසල අසළ භූමියේ ද විහාරස්ථානය පිටුපස ගල් පර්වතය මුදුනේ ද නටඹුන් වූ දාගබ් දකින්නට හැකියාව ඇත. එමෙන්ම පර්වතය මුදුනේ අක්ෂරමැකී යමින් පවතින ශිලා ලිපියක් ද ගල් පඩිපෙලක් ද දැකගැනීමට හැකියාව ඇත. මීට අමතරව මේ ආසන්නයෙඅ කටාරම් කොටන ලද ගල්ගුහා සතක් ඇති අතර අද වන විට ඒවා අභාවයට යමින් ඇත. මෙම විහාරයේ ඇඳ තිබෙන සිතුවම්, නිලගම සිත්තර පරම්පරාවේ ශීල්පීන් විසින් සිදුකර ඇති අතර ඒ සඳහා ස්වභාවික අමුද්‍රව්‍ය යොදාගෙන තිබේ. අදටත් මෙම ශිල්පී පරම්පරාව මේ ප්‍රදේශය ආශ්‍රිතව ජීවත් වේ.