#129

Ad Verbrugge in gesprek met Gabriël van den Brink, hoogleraar wijsbegeerte aan de VU, over zijn nieuwe boek Heilige Geest.

De populariteit van figuren als Jordan Peterson fascineert: Wat heeft de moderne mens eigenlijk te zoeken in oude mythes, Bijbelverhalen en traditionele geslachtsopvattingen? Dit lijkt hopeloos achterhaald. Ook filosoof Gabriël van den Brink zoekt in zijn nieuwe boek naar antwoorden. Volgens Van den Brink wordt onze tijd gedomineerd door te smalle mensbeelden - zoals de homo economicus en de mens als postmodernist - waarin geen adequaat antwoord wordt gegeven op wat de mens daadwerkelijk tot mens maakt. Hoewel uiteenlopend van aard hebben deze twee beelden beiden de neiging de voor-moderne geschiedenis van de mens te verloochenen, terwijl volgens Van den Brink in ons alledaagse leven allerlei elementen uit de gehele menselijke geschiedenis mee-resoneren, en we dat niet zomaar kunnen negeren.

Zo zegt hij over de ideeën van postmodernisten: “Het reduceren van verschillen tussen man en vrouw tot sociale constructies kan je alleen maar zeggen als je op de universiteit werk, geen kinderen hebt gehad en denkt dat alles om het ‘hoofd’ draait”. Volgens Van den Brink roept zo’n eenzijdige blik weerstand op en is het logisch dat de Jordan Petersons van deze wereld daar weer iets heel anders tegenover zetten. Van den Brink wil een stap voorbij deze impasse zetten door een nieuw mensbeeld te ontwikkelen, die ook recht doet aan bevindingen van de wetenschap. Door de menselijke (culturele) evolutie serieus te nemen kunnen we volgens Van den Brink waarden en beginselen ontwaren die overal ter wereld voorkomen. “Ik denk dat er een sfeer is van hogere en eeuwige waarden - een alledaagse transcendentie - die ver uitstijgen boven ons feitelijke leven. Die waarden worden ook continu door de geschiedenis gearticuleerd.” In dit gesprek voelt Ad Verbrugge hem hierover aan de tand.

Gespreksonderwerpen:
00:25 Je essay Heilige Geest is een groot verhaal. Hebben we meer behoefte aan een nieuw groot verhaal?
04:10 Wat levert een groot nieuw verhaal op?
06:45 Hoe verschilt jouw verhaal van dat van Nietzsche of Freud?
07:07 “Ik wil positieve wetenschap gebruiken om te begrijpen waar we zijn”
08:57 Bij ons mens-zijn hoort ook een onderdeel primaat-zijn. Zoals Frans de Waal laat zien zijn wij ook groepsdieren.
10:17 “Het beeld van de mens als louter individu is beperkt. We zijn vooral óók heel coöperatief.”
12:45 We kunnen de menselijke voor-moderne geschiedenis van de mens niet zomaar negeren.
13:45 “Het reduceren van verschillen tussen man en vrouw tot sociale constructies kan je alleen maar zeggen als je op de universiteit werkt, geen kinderen hebt gehad en denkt dat alles om het ‘hoofd’ gaat”
16:38 Animisme is helemaal niet weg bij ons moderne mensen
21:40 “In zekere zin leven we nog steeds in een stam. We zijn gevoelig voor mensen die lijken op jou en argwanend die heel anders zijn.”
24:43 Het behoort tot de menselijke natuur gevoelig te zijn voor het behoren tot een bepaalde club
28:14 Inzicht in het boerenbestaan van de mens kan ons meer leren over de manier waarop we op onze omgeving zijn afgestemd.
31:45 Wordt er iets in ons onderdrukt in de moderniteit?
32:37 “Het zoeken naar grenzen in uitstoot is een manier om de afhankelijkheid van de natuur opnieuw uit te vinden”
33:55 Veel van wat ons nu dierbaar is komt uit het axiale tijdperk.
36:45 “Ik denk dat er een sfeer is van hogere en eeuwige waarden die ver uitstijgen boven ons feitelijke leven. Die waarden worden ook continu door de geschiedenis gearticuleerd.”
38:38 Nietzsche trapt in de valkuil dat waarden en vitaliteit tegenover elkaar staan.
42:38 Hoe kunnen we het midden bewaren in een tijd waarin moderniteit en postmoderniteit naast elkaar staan?

---

Voor de Ommekeer TV is een initiatief van journalist Paul van Liempt, filosoof Ad Verbrugge en David van Overbeek. Het is onderdeel van platform Voor de Ommekeer, dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering.

Voor de Ommekeer TV wordt gemaakt in samenwerking met de VU, centrum Ethos en FreedomLab.

Volg ons!

Website: https://www.voordeommekeer.nl
Twitter:   / voordeommekeer  
Facebook:   / voordeommekeer