Elektrownia Powiśle w Warszawie - przykład wzorowej rewitalizacji obiektu poprzemysłowego

Elektrownia Powiśle w Warszawie - przykład wzorowej rewitalizacji obiektu poprzemysłowego.

Elektrownia Powiśle to nieistniejąca obecnie elektrownia uruchomiona w 1904 w Warszawie na Powiślu, znana też jako Elektrownia Warszawska i Elektrownia Miejska. Część jej zachowanych budynków została zaadaptowana na potrzeby otwartego w 2020 kompleksu handlowo-usługowego o tej samej nazwie.

Elektrownia została zbudowana jako prywatna. W 1933 przeszła pod nadzór państwowy, a w 1937 została przejęta przez Zarząd Miasta Warszawy. Działała w okresie obrony Warszawy w 1939 i w czasie powstania warszawskiego do września 1944. Ponownie uruchomiona w kwietniu 1945, została zamknięta na początku lat 90.

Historia:
Powstała w 1904 na mocy koncesji z 1902 wydanej przez władze miejskie i rząd carski. Koncesję otrzymało niemieckie Towarzystwo Schuckert i Ska, przejęte po dwóch latach przez Compagnie d'Electricite de Varsovie. Koncesjonariusz otrzymał wyłączne prawo do oświetlania miasta elektrycznością na 35 lat. Lokalizacja elektrowni była korzystna ze względu na bliskość wody (Wisły) i bliskość śródmieścia, co wpływało na obniżenie kosztów budowy i eksploatacji sieci.

W latach 1922–1924 do elektrowni doprowadzono bocznicę kolejową z Dworca Gdańskiego.

W okresie międzywojennym powołano w Paryżu specjalną spółkę pod nazwą „Compagnie d’Electricité de Varsovie”, chcąc w ten sposób ominąć ustawę elektryczną z 21 marca 1922 w celu czerpania maksymalnych zysków.

Rząd Polski w 1933 został zmuszony rozciągnąć nadzór państwowy nad Elektrownią Warszawską. W 1937 Zarząd Miejski na mocy wyroku sądowego za odszkodowaniem przejął elektrownię do eksploatacji. W ten sposób przed wybuchem wojny jedna z większych elektrowni (o mocy ok. 83 MW) przeszła w ręce Zarządu Miasta Warszawy.

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 elektrownia została bardzo poważnie uszkodzona. Produkcja energii elektrycznej została przerwana 23 września po południu. W okresie powstania warszawskiego dostarczała energii elektrycznej powstańczym szpitalom, drukarniom i warsztatom.

18 stycznia 1945 rozpoczęły się prace nad odbudową elektrowni. Znaczącej pomocy technicznej udzieliła wojskowa misja radziecka, pracująca w Warszawie od marca do września 1945. Pierwszy generator uruchomiono 25 kwietnia, drugi 18 maja, trzeci 22 czerwca, a czwarty 6 września. Pod koniec 1945 elektrownia osiągnęła moc 57,3 MW.

Elektrownia została zamknięta w latach 90.

Teren Elektrowni został sprzedany przez spółkę Elektrociepłownie Warszawskie irlandzkiej spółce developerskiej, która w północnej części kompleksu zbudowała zespół apartamentowców. W części południowej zaplanowano kompleks biurowo-mieszkalno-usługowy. Inwestycja polegała na odremontowaniu zabytkowych obiektów i dokomponowaniu do nich trzech biurowców oraz apartamentowca od strony ul. Dobrej. Projekt opracowała pracownia APA Wojciechowski Architekci.

Inwestycję wielofunkcyjną, w tym część handlowo-usługową pod nazwą Elektrownia Powiśle z ok. 18 tys. m² powierzchni użytkowej z adresem przy ul. Dobrej 42otwarto w maju 2020.

W 2021 roku Elektrownia Powiśle otrzymała Nagrodę Architektoniczną Prezydenta m. st. Warszawy (VII edycja, kategoria: architektura komercyjna).