مصطفی پایان خواننده قدیمی رادیو - موغام راست سئگاه ، mustafa payan - muqam rast segah

زندگینامه «مصطفی پایان» خواننده رادیو
Mustafa Payan

در این زندگینامه از مصاحبه خبرنگار مجله جوانان آقای «هوشنگ حسینی» با آقای «مصطفی پایان» در مجله جوانان امروز شماره ۳۳۹ چاپ در مورخه ۱۳۵۲/۲/۱۰ که در صفحات ۷ و ۷۳ درج شده ، استفاده شده است.

مصطفی پایان فرزند رضا در سال ۱۲۸۷ خورشیدی در روستای «قزلجه» از محال سیدآوای زنجان ( سعید آباد فعلی ) متولد شد. در هفت سالگی ۱۲۹۴ بعلت قحطی در ایران به همراه دایی خود راهی باکو شد و به کار نانوایی پرداخت. در سن پانزده سالگی بخاطر علاقه به موسیقی تحت نظر یکی از خوانندگان معروف باکو آموزش صدا دید و در ۲۲ سالگی در امتحان ورودی رادیو باکو قبول شده و بمدت سه سال بخوانندگی مشغول شد. در زمان دولت شوروی اعلام شد که کلیه کسانی که ملیت سایر کشورها را دارند یا باید تبعه آنجا شده یا اینکه به وطن خود باز گردند. مصطفی بخاطر اینکه تمام فامیل و بستگانش در ایران بودند به زنجان باز گشت و بکار مشغول شد. و چهار سال بعد به تهران رفت تا در رادیو فعالیت نماید. آن زمان محل رادیو ، در کوچه برلن بود او و تعداد زیادی در امتحان ورودی رادیو شرکت می کنند که او و از جمله «تقی روحانی» قبول میشوند و بدین ترتیب وی خواننده رادیو میشود. که فعالیت ایشان بیش از سی و پنج سال ادامه می یابد. ایشان موقع آمدن به تهران یک کافه رستوران در یکی از پاساژهای خیابان اسلامبول به مبلغ ۱۷۵۰ تومان میخرد و همزمان آنجا را هم اداره میکند.
در جواب این سوال که تا حالا چند صفحه گرام داشته ای؟ میگوید که :
طی آن سالها حدود ده صفحه گرام از آثار او روانه بازار میشود که گویا از هیچکدامش اطلاعی نداشته است. یعنی صفحه فروش ها از رادیو ایران صدای او را ضبط و روی صفحه منتشر میکنند و دیناری هم به او پرداخت نمی کنند. یکبار میخواهد از آنها شکایت بکند که آنها التماس میکنند و میگویند زن و بچه داریم لذا از این کار منصرف میشود.
در آرشیو من عکس لیبل یازده صفحه گرام از ایشان موجود است:
۱ – اصلی و کرم
۳ – آواز
۳ – چارشنبه گونی چشمه باشیندا
۴ – چوبان قیزی و قهرمان اوغلان
۵ – فلک بوکوب بئلیمی
۶ – منه بیر چاره ائله
۷ – اولدورجک جوان منی
۸ – شکسته
۹ – یاریم گئجه گلدی
۱۰ – ینی وار (سه گاه)
۱۱ – گئت آی باتانان سورا گل دوصدایی با دلبر
او در این مصاحبه میگوید تاکنون هیچکس برای من شعر و آهنگ نساخته، اشعار را بیشتر علاقه مندانش میفرستند و اهنگ را هم خودش روی اشعار میگذارد که بیشتر روی مایه های اصلی کرم ، زابل ، شور و ماهور است.
از مشهورترین آثار زنده یاد مصطفی پایان روایت داستان عشقی "اصلی و کرم" است که ترک زبان‌ها خاطرات زیادی با این داستان زیبا دارند. این اثر زیبا با ارکستر استاد «عادل آخوندزاده» اجرا و ضبط شده است.
ترانه مشهور دیگرش «قهرمان اوغلان» هست که گوگوش نیز در خردسالی آن را در یک اجرای زنده رادیویی خوانده است.
اکثر آثار مصطفی پایان با ارکستر استاد «علی دادستان پور» اجرا و ضبط شده است.
او در سال ۱۳۱۶ ازدواج ازدواج نمود که حاصل آن شش فرزند میباشد بزرگترینشان دختری به نام ایران و بقیه به نام های فرهاد ، سیاوش ، جهانگیر ، سیما و واحد هستند.
در مورد نام فامیلی اش میگوید اسم اصلی من «مصطفی جهانگیر» بود. در زمان سلطنت قاجار وقتی در روسیه بودم به «مصطفی رضا اوف رضوان» تغییر یافت. وقتی به زنجان باز گشتم برای تبدیل نام فامیل خود از رضا اوف به رضوان مراجعه کردم آنجا به من گفتند فامیلی رضوان را قبلا گرفته اند و از طرفی چون شما آخر همه و پایان ساعت اداری مراجعه کرده ای و خاتمه کار اداری میباشد فامیل تو را «پایان» میگذاریم.
با اینکه او خود، رستوران دار بود ولی میگوید که اهل چایی و سیگار هم نیست و می گوید هنوز در کاباره نخوانده ام و چنین کاری هم نخواهم کرد. اولین ترانه ام یک غزل بود و در حال حاضر هم بجز رادیو و تلویزیون در هیچ جا نخوانده ام.
مصطفی پایان در پایان مصاحبه میگوید که از میان خوانندگان فارس زبان دلکش، ایرج، گلپا، بنان و تاج اصفهانی را دوست دارد.
در مجله جوانان شماره ۵۹۰ مورخه ۱۳۵۷/۱/۷ هم میگوید که از میان خوانندگان آذربایجان ایران صدای اباذر عرفانیان و حمید عبادی را می پسندد.
او بیش از دو هزار ترانه اذری خوانده که اکثر بصورت زنده در رادیو بوده است.
مصطفی پایان در سینما هم در چند فیلم بصورت خواننده در روی سن ظاهر شده است از جمله در فیلم «مامور ۰۰۰۸» به کارگردانی ابراهیم باقری در سال ۱۳۴۶ که ترانه دو صدایی «آی اوغلان آل منی» را با یک خانم میخواند.
مصطفی پایان از دوستان نزدیک «صابر آتشین» پدر گوگوش بود و با خانواده وی رفت و آمد داشت. گوگوش در خردسالی چند ترانه مصطفی پایان را در اجرای رادیویی ایفا کرده است.
مصطفی پایان در خوانندگی سبک مخصوصی داشت. وی در سال ۱۳۵۸ در تهران بعد از ۴۰ سال اجرای موسیقی اصیل آذربایجان در رادیو ایران ، دارفانی را وداع گفت.

روحش شاد و یادش گرامی
رضا بابائی ریکان ( رضا آذر ) - زمستان سال ۱۴۰۱ خورشیدی