แบตลิเธี่ยม Li-ion ต่างจาก แบตลิเธี่ยม LiFePO4 อย่างไร ?

สวัสดีครับ ยินดีต้อนรับทุกท่านเข้าสู่ช่อง ZimZim DIY
สำหรับวันนี้ผมจะมาพูดถึง แบตลิเธี่ยม กันนะครับ
เนื่องจากมี เพื่อนๆถามกันเข้ามาอยู่เรื่อยๆ ว่า แบตลิเธี่ยมไออน ต่างจาก แบตลิเธี่ยมฟอสเฟต ยังไงกัน ?
เด๊่ยวผมจะอธิบาย ง่ายๆบ้านๆ สไตล์ช่อง ZimZim ละกันนะครับ
ที่จริง คำว่า แบตลิเธี่ยม หรือ แบตลิเธี่ยมไอออน เนี้ยะ มันเป็นชื่อเรียกแบตเตอร์รี่ ที่มีส่วนผสมของ ธาตุ ลิเธี่ยม แบบ กว้างๆ นะครับ
เพราะ มันสามารถ แบ่งย่อยออกมาได้อีกมากมาย หลายชนิด เช่น
1.แบตเตอรี่ลิเธี่ยมโคบอลต์ออกไซด์ (Lithium Cobalt Oxide : LCO)
2.แบตเตอรี่ลิเธี่ยมแมงกานิสออกไซด์ (Lithium Manganese Oxide : LMO)
3.แบตเตอรี่ลิเธี่ยมนิกเกิลแมงกานิสโคบอลต์ออกไซด์ (Lithium Nickel Manganese Cobalt Oxide:NMC)
4.แบตเตอรี่ลิเธี่ยมนิกเกิลโคบอลต์อลูมิเนียมออกไซด์ (Lithium Nickel Cobalt Aluminum Oxide : NCA)
5.แบตลิเธี่ยมไททาเนต (Lithium Titanate : LTO)
6.แบตเตอรี่ลิเธี่ยมไอรอนฟอสเฟต (Lithium Iron Phosphate : LFP)

และ แบตเตอร์รี่ ลิเธียมไอรอน ฟอสเฟส มันก็เป็น 1 ในชนิด ของแบตลิเธี่ยม นั้นเองครับ

แล้ว แบตลิเธี่ยม ไอออน ที่พูดติดปากกัน มันคือตัวไหนกันละ ?
ถ้าจะยกตัวอย่างให้เห็นภาพง่ายที่สุด ก็คือ
แบตเตอร์รี่ที่ มักจะอยู่ ในไซส์ ขนาด 18650 เป็น ทรงกระบอก เล็กๆเรียวๆแบบนี้ ซึ่งเจอในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทั่วไป เยอะมากๆ
เช่นใน powerbank , notebook , ลำโพงบลูทูธ , พัดลมไร้สาย , เครื่องดูดน้ำ , สว่านไร้สาย และ อะไรอีก หลายอย่าง ๆ
(เขามักจะเขียนกำกับ ไว้ว่า เป็น Li-Ion หรือบางตัวก็เขียนว่า Li สั้นๆแบบนี้ หรือ สังเกตุง่ายๆ เค้าจะระบุแรงดันไว้ที่ประมาณ 3.7 V
ส่วนใหญ่ เขานิยมใช้
เป็น แบตเตอรี่ลิเธี่ยม ชนิด โคบอลต์ออกไซด์ กันนะครับ
แบตชนิดนี้เค้า วางจำหน่าย ก็ถืออว่า นานพอสมควรแล้ว ละครับ เราจะเห็นจนชินตา
ซึ่งหลายคนก็ยังคง เรียกมันติดปากว่า แบตลิเธี่ยมไอออน กันอยู่

ส่วน แบตเตอรรี่ ไซส์ขนาด 32650 ก็คือ ก้อน อ้วนๆสั้นๆ ทรงกระบอกเหมือนกัน มักอยู่ใน โคมไฟโซล่าเซลล์ , รถจักยานไฟฟ้า , หรือ ใช้เป็น ตัวกักเก็บพลังงาน ในระบบโซล่าเซลล์
ส่วนใหญ่ก็จะเป็น แบตเตอรี่ลิเธี่ยม ชนิด ไอรอนฟอสเฟต
สังเกตุง่ายๆ เค้าจะ เขียนระบุ คำว่า lifepo4 หรือ , LFP , หรือ สังเกตุง่ายๆ เค้าจะระบุแรงดันไว้ที่ 3.2V

แต่อย่าลืมว่ามันเป็นแค่ แพกเก็ต เท่านั้นเอง นะครับ ไซส์ 18650 ก็ อาจจะเป็น ชนิด ไอรอนฟอสเฟส ได้ด้วยเหมือนกัน
หรือ ไซส์ขนาด 32650 ก็อาจจะเป็นชนิด โคบอลต์ออกไซด์ ได้เช่น เพียงแต่มัน มีน้อยทั้งคู่
เพราะฉะนั้น ภาพจำของแบตทั้ง 2 ก็เลยเห็นเด่นชัด

ซึ่งแบตทั้ง 2 ประเภท ไม่สามารถใช้งาน แทนกันได้ อยู่แล้ว สังเกตุ ที่แรงดันก็ต่างกันแล้วครับ
เพราะฉะนั้น แบตเตอร์รี่ ทั้งสองประเภทนี้ ถือว่า ไม่ได้เป็นคู่แข่งกันโดยตรง ใช้งาน คนละประเภท กัน
แบต ลิเธี่ยมโคบอลต์ออกไซด์ เกิดก่อน
แบต ลิเธี่ยมไอรอนฟอสเฟต เป็นรุ่นพัฒนาขึ้น และเกิดขึ้น ทีหลัง

แต่ถ้าหากเพื่อนๆ อยากทราบ ข้อแตกต่างของมันทั้งคู่ เดี๋ยวผมจะ มาเปรียบเทียบ คุณสมบัติ ให้ ดูกันคร่าวๆนะ ครับ

ช่องแรกที่เพื่อนเห็น ก็จะเป็น 1.แบตเตอรี่ลิเธี่ยมโคบอลต์ออกไซด์ (Lithium Cobalt Oxide : LCO) ตัวย่อก็คือ LCO
ชื่อเครื่องหมายนทางเคมี ก็คือ LiCoO2 ผมของเรียกมันสั้นๆว่าแบต LCO ละกันนะครับ

ส่วนช่องที่ 2. เป็น แบตเตอรี่ลิเธี่ยมฟอสเฟต (Lithium Ion Phosphate : LFP) ตัวย่อก็คือ LFP
ชื่อเรียกทางเคมีก็คือ LiFePO4 ผมของเรียกมันสั้นๆว่าแบต LFP ละกันนะครับ

ถึงแม้ว่าแบตลิเธี่ยมไออนจะ มีปัญหาเรื่องความความปลอดภัย อยู่พอสมควร เราเห็นได้จาก การทดลอง ในรูปแบบต่างๆ ถึงแม้ มันไม่ลุกติดไฟเอง แต่ก็อาจจะทำให้ วัสดุอื่นติดไฟได้
เมื่อมันลุกติดไฟโดยเฉพาะ แบต LCO เราไม่สามารถดับไฟโดยใช้น้ำ นะครับ เพราะจะเกิดปฎิกริยาน้ำ เกิดการออกซิเดชั่น

แต่เราสามารถ ควบคุมความเสี่ยงเหล่านี้ ได้นะครับ นั้นก็คือ
ทำความเข้าใจกับมัน ว่ามันชอบ หรือ ไม่ชอบอะไร เราก็ใส่ใจกับมันหน่อยครับ