วัดมเหยงคณ์ • ปูชนียสถานแห่งยุค อโยธยา • สำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัด พระนครศรีอยุธยา

♦ วัดมเหยงค์ ตำบลหันตรา อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ♦

• ชมโบราณที่แสดงถึงความรุ่งเรืองในสมัยอโยธยา ที่ตอนนี้เหลือเพียงซากปรักหักพัง จากการเสียกรุงศรีอยุธยา ครั้งที่ 2 แต่ถึงอย่างนั้น ก็มิอาจจะปิดกั้นความเจริญในธรรมของพระพุทธศานาได้ วัดมเหยงคณ์

• เราจะแบ่งประวัติของวัดมเหยงค์เป็นสองหัวข้อ คือ ประวัติวัดมเหยงคณ์ในอดีต และประวัติวัดมเหยงคณ์ในปัจจุบัน โดยจะนำมาเล่าให้ทุกท่านได้ฟัง ในระหว่างชมโบราณสถานที่สำคัญแห่งนี้ไปพร้อมกันเลยนะคะ

• ประวัติวัดมเหยงคณ์ในอดีต
วัดมเหยงคณ์ เดิมเป็นพระอารามหลวงฝ่ายวิปัสสนาธุระ ที่เคยสำคัญยิ่งในอดีตสมัยอยุธยา โดยสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 หรือ เจ้าสามพระยาได้ทรงสร้างขึ้น และวัดมเหยงค์ได้รับการปฏิสังขรณ์หลายครั้งหลายสมัย แต่ได้กลายเป็นวัดร้างและเข้าใจว่าวัดนี้ได้ร้างไปนับตั้งแต่เสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2310 วัดนี้กลายเป็นวัดร้างที่สภาพโบราณสถานและโบราณวัตถุที่ยังเหลืออยู่นั้นได้หักพังไปมากเลยค่ะ แต่ก็พอมีหลักฐานบ่งบอกถึงศิลปะการก่อสร้างอันประณีตงดงามและยิ่งใหญ่ และยังบ่งบอกถึงระดับความสำคัญของพระอารามแห่งนี้ได้เป็นอย่างดีเลยค่ะ

• แนวคิดทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีเกี่ยวกับการสร้างวัดมเหยงคณ์ ได้แตกออกเป็นหลายแนวทาง ดังนี้นะคะ
ตามพงศาวดารเหนือ ได้บันทึกไว้ว่า พระนางกัลยาณี มเหสีของพระเจ้าธรรมราชา กษัตริย์องค์ที่ 8 ของอโยธยาเป็นผู้สร้างวัดมเหยงคณ์ ซึ่งแสดงว่าวัดมเหยงคณ์ได้ถูกสร้างขึ้นในสมัยอโยธยา ก่อนตั้งกรุงศรีอยุธยาอย่างน้อย 40 ปีค่ะ
ส่วนพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา กล่าวว่าศักราช 786 มะโรงศก ซึ่งก็คือ พ.ศ.1967 สมเด็จพระบรมราชาธิราชเจ้า หรือเจ้าสามพระยา กษัตริย์กรุงศรีอยุธยาเป็นผู้สร้างวัดมเหยงคณ์
ขณะที่พงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ กล่าวว่าศักราช 800 มะเมียศก นั่นก็คือ พ.ศ.1981 สมเด็จบรมราชาธิราชเจ้า หรือ เจ้าสามพระยา เป็นผู้สร้างวัดมเหยงคณ์

• มีการวิเคราะห์กันว่าวัดมเหยงคณ์นั้น ถูกสร้างขึ้นตั้งแต่ครั้งอโยธยา แต่ชำรุดทรุดโทรมเมื่อเวลาผ่านไปกว่า 100 ปี จนถึงสมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราชทรงเห็นว่าเป็นวัดเก่าแก่ พระองค์จึงบูรณะและสร้างเพิ่มเติมให้ใหญ่โตจากโครงสร้างเดิมที่มี

• วัดมเหยงคณ์ได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ ในรัชสมัยของสมเด็จพระสรรเพชญที่ 7 หรือพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย คือพ.ศ.2252 วัดมเหยงคณ์แห่งนี้นะคะเคยเจริญรุ่งเรืองอย่างมากในสมัยกรุงศรีอยุธยา และยังคงรุ่งเรืองตลอดมาจนถึงสมัยกรุงศรีอยุธยาแตกในครั้งที่ 2 เมื่อพ.ศ. 2310ค่ะ

• ประวัติวัดมเหยงคณ์ในปัจจุบัน
หลังจากสิ้นกรุงศรีอยุธยาวัดมเหยงคณ์ถูกทิ้งให้รกร้าง ไม่มีพระสงฆ์จำพรรษา ต่อมาในปีพ.ศ. 2484 กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนวัดมเหยงคณ์เป็นโบราณสถานของชาติ จนกระทั่งปี พ.ศ. 2527 พระครูเกษมธรรมทัต ปัจจุบันเป็นพระราชภาวนาวชิรญาณ ได้จัดตั้งสำนักกรรมฐานขึ้นในบริเวณวัดมเหยงคณ์ แล้วโบราณสถานแห่งนี้ก็ได้รับการดูแล ถากถางพันธุ์ไม้และวัชพืชต่าง ๆ ที่ขึ้นปกคลุมโบราณสถานแห่งนี้ออก ปรับบริเวณพื้นที่ในฝ่ายพุทธาวาสกับสังฆาวาสให้ร่มรื่นและสงบเงียบจากสิ่งรบกวน กระทั่งกรมศิลปากรก็ได้เข้ามาดำเนินการขุดแต่ง และปฏิบัติงามตามโครงการบูรณะฟื้นฟูดินแดนกลุ่มอโยธยา ทำให้สภาพของวัดมเหยงคณ์ที่เปรียบเสมือนทองคำจมดินอยู่ ได้รับการขัดสีให้กลับมาเหลืองอร่ามงามตาอีกครั้ง สิ่งเหล่านี้ได้ปรากฏแก่สายตาของผู้มาพบเห็น จนได้รับการชื่นชมและประจักษ์ในคุณค่าของสถาปัตยกรรมไทยในอารามแห่งนี้ได้อย่างเต็มที่ค่ะ

• เนื้อที่นอกเขตโบราณสถานได้จัดเป็นสำนักปฏิบัติกรรมฐาน โดยมีประชาชนเข้าไปรับการอบรมเป็นจำนวนมาก ทางวัดมเหยงคณ์ได้จัดให้มีกิจกรรมทางศาสนามากมาย ได้แก่
– จัดอบรมวิปัสสนากรรมฐาน
– จัดอบรมปฏิบัติธรรมพิเศษ
– จัดบวชเนกขัมมภาวนาประจำเดือน
– จัดบวชถือศีล ๘ ประจำวัน
– จัดบวชพระสงฆ์ประจำเดือน และ พระสงฆ์จำพรรษา

• แม้ความรุ่งเรืองของวัตถุนั้นจะเหลือเพียงร่องรอยในอดีต แต่พระพุทธศาสนาก็ยังคงเรืองรองในใจของพุทธศาสนิกชนเรื่อยมา #วัดมเหยงคณ์ #พระนครศรีอยุธยา #ayuthaya