Piorunująca szarża husarii: Jan III Sobieski i bitwa pod Lwowem. Odcinek 5

"Królewskie fortele i kopije" to film dokumentalny ze scenami fabularyzowanymi przedstawiający bitwę pod Lwowem w 1675 roku, dramatyczną walkę wojsk Jana Sobieskiego z silną armią osmańską dowodzoną przez Ibrahima Szyszmana zwanego „Tłuściochem”, która zagrażała Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Bitwa miała miejsce 24 sierpnia 1675 roku i stoczona została z Tatarami. Armia turecka, wspierana przez liczne hordy krymsko-tatarskie, maszerowała lewym brzegiem Dniestru, podczas gdy armia Sobieskiego skoncentrowała swoje siły wokół miasta Lwowa. Mając do dyspozycji zaledwie 6000 żołnierzy, Sobieski nie był w stanie otoczyć wroga, dlatego zdecydował się ustawić swoją armię w taki sposób, aby odciąć przeciwnikowi drogę i pokonać go pod murami miejskimi.
Odwzorowanie wizualne filmu oparte jest na płaskorzeźbie przedstawiającej bitwę z Pałacu w Wilanowie. Centralnym punktem płaskorzeźby jest trzecia, burzliwa szarża husarii pod wodzą Jana Sobieskiego, wokół której ukazani są jego towarzysze Stefan Bidziński i Michał Radziwiłł. W tle drzewa i rząd lanc husarskich, po prawej stronie kompozycji znajduje się działo artyleryjskie wymierzone w Tatarów. W oddali widać mury miejskie i baszty Lwowa, dopełniające całość kompozycji.
Film podkreśla znaczenie strategicznych elementów bitwy, które odegrały kluczową rolę w zwycięstwie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podkreśla również zmiany, jakie przechodziła płaskorzeźba na przestrzeni wieków oraz starania ekspertów, aby ją odrestaurować.
Autor scenariusza Tomasz Szajewski określa to w taki sposób:"Na płaskorzeźbie wilanowskiej przedstawiającej bitwę pod Lwowem, na pierwszym planie widać trzecią, piorunującą szarżę husarii, którą wiedzie Jan Sobieski, wprost na stłoczone i przerażone szeregi Tatarów. Fresk stworzył Stefan Szwaner, umieszczając wokół króla jego towarzyszy broni: Stefana Bidzińskiego i Michała Radziwiłła. W dali widnieją drzewa oraz rząd kopii husarskich, a prawą stronę kompozycji flankuje armata wycelowana w Ordyńców. Całość kompozycji wieńczą mury i bastiony Lwowa zza których wychylają się zarysy budynków i dachów miejskich. Widać więc że Szwaner doskonale znał i starał się uwypuklić kunsztowny fortel zastosowany przez Jana III a odgrywający podczas bitwy tak istotną rolę. Jak wspomniano wcześniej, płaskorzeźby wilanowskie ilustrujące zwycięskie boje króla Jana III podlegały zmianom formy na przestrzeni stuleci. Na te przeobrażenia zwrócił uwagę profesor Mariusz Karpowicz, krytycznie oceniając ich ówczesny wygląd. „Gdyby się płaskorzeźby Szwanera zachowały w formie nieskażonej do naszych czasów, stanowiłyby zabytek niezwykłej wagi jako jedyne ocalałe płaskorzeźby bitewne czasów króla Jana. Niestety, to co dziś widnieje na attyce pałacu wilanowskiego — to tylko karykatura oryginału, nędzny pastisz. Zaginęła bezpowrotnie świetna faktura… subtelny rysunek, portretowość głów, walory perspektywiczne, no i charakter ogólny silnie nawiązujący do antycznych marmurów”. Zespół ekspertów z lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku, pracując nad odtworzeniem reliefów w pierwotnej formie, powołał komisję specjalistów: muzealników, historyków, konserwatorów sztuki i technologów. W jej skład weszli: Mariusz Karpowicz, Włodzimierz Godlewski, Andrzej Koss, Juliusz Chróścicki, Wojciech Fijałkowski, Kinga Szczepkowska-Naliwajek a także Maria Rudy i Paweł Karaszkiewicz. Po rozważeniu wszystkich argumentów i przeanalizowaniu wszelkich aspektów merytorycznych i technologicznych, podjęto decyzję o przywróceniu pierwotnego kształtu płaskorzeźb wilanowskich, czego udało się dokonać po wielu wysiłkach."

Scenariusz-Tomasz Szajewski

Wystąpili:
Prowadzący-Tomasz Szajewski
Jan III Sobieski-Marcin Popczyski
Hetman Jabonowski-Tomasz Szajewski
Anastazy Miączyński-Tomasz Bieliński
Czytał-Adam Szuraj

Muzyka:
Universal Production Music
“Mortal Gladiator” Instrumental Cousins Saunders

Produkcja:
Studio Akademia Wilanowska 2022
Sebastian Korczak
Witold Płusa
Dariusz Włosek
Mateusz Włosek

Współpraca merytoryczna: https://www.wilanow-palac.pl/

Zobacz wszystkie odcinki:    • Historia w kamieniu zapisana  

Subskrybuj nasz kanał:)    / @studioakademiawilanowska  
Odwiedź nas na FB:   / stowarzyszenieakademiawilanowska  
Odwiedź naszą stronę www: https://akademiawilanowska.pl/
#BitwaPodLwowem #JanSobieski #HistoriaPolski #PłaskorzeźbaWilanowska