Dum Deus Calculat... Dialog o nauce i religii

FESTIWAL KOPERNIKA 6-11 maja 2014 Kraków
http://www.copernicusfestival.com

Dum Deus Calculat et cogitationem exercet, mundus fit - zdanie to napisał Leibniz na marginesie jednego ze swoich dzieł. Oczywiście, była to tylko metafora, którą chciał coś wyrazić. Prawdopodobnie był to głos w sporze w wszechmoc Boga. W teologii chrześcijańskiej często mówiło się o ograniczeniach mocy bożej. Ograniczenia takie przyjmowała np. tradycyjna teologia tomistyczna, wedle której istnieje coś takiego, jak natura rzeczy. Bóg może stworzyć świat czy też jakiś obiekt w świecie lub nie stwarzać, lecz jeśli już zdecyduje się stworzyć musi to zrobić zgodnie z jego naturą. Zaczęto to kwestionować dopiero pod koniec Średniowiecza, gdy zrodził się silny prąd woluntarystyczny twierdzący, że Bóg może robić, co tylko chce. Co ciekawe, ten pogląd ugruntował się dzięki naukom przyrodniczym, zwłaszcza w Royal Society, gdzie twierdzono, że praw przyrody nie można wydedukować z pierwszych zasad -- trzeba przeprowadzać eksperyment właśnie po to, by odkryć, jak Bogu spodobało się stworzyć świat. Najbardziej skrajnym przedstawicielem tego poglądu był Kartezjusz, który uważał, że Bóg gdyby chciał, mógłby stworzyć zupełnie inną tabliczkę mnożenia. Leibniz się temu sprzeciwiał. Uważał, że Bóg stwarzając świat miał pewien zamysł i działał tak, jak matematyk.

Wokół tematu relacji pomiędzy nauką a religią zawsze pojawiało się wiele napięć. Podczas Festiwalu Kopernika został on podjęty ponownie w wybitnym gronie profesorów - obok ks. prof. Hellera w dyskusji wzięli udział: filozof i logik - profesor Jan Woleński oraz filozof i matematyk - profesor Stanisław Krajewski. Dyskusję poprowadził filozof - ks. dr Wojciech Grygiel.
Miejsce: Muzeum Narodowe, Aleja 3 Maja 1, Kraków

Uczestnicy:

Michał Heller - polski prezbiter katolicki, teolog, profesor nauk filozoficznych specjalizujący się w filozofii przyrody, fizyce, kosmologii relatywistycznej oraz relacji nauka-wiara. Kawaler Orderu Orła Białego.

Jan Woleński - polski filozof analityczny, logik i epistemolog, teoretyk prawdy oraz filozof języka, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Stanisław Krajewski - polski filozof żydowskiego pochodzenia, matematyk i publicysta, działacz mniejszości żydowskiej w Polsce. Profesor w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2012 przewodniczący Rady Naukowej tego instytutu.