#ลำดับพิธีการ

______ #ส่งสการตานคาบ
คุณแม่หลวงทา ไทใหญ่ อายุ ๘๙ปี
#หมายเรื่องเมืองพุทธ EP.323 พิธีส่งสการ

#ส่งสการ มาจากภาษาสันสกฤตว่า “สํสการ” เป็นพิธีการปลงศพของชาวล้านนา หลังจากประกอบพิธีทางด้านศาสนา โดยพระสงฆ์และปู่จ๋ารย์ (มรรคนายก)

#ปู่จ๋ารย์ (มัคนายก) หรือ (มรรคนายก) แปลว่า ผู้นำทาง คือผู้นำบุญ ผู้แนะนำทางบุญ ผู้ชี้ทางบุญ ใช้เรียกคฤหัสถ์ผู้ประสานติดต่อระหว่างวัดกับชาวบ้านในกิจการต่างๆ ของวัดหรือผู้เป็นหัวหน้าในพิธีทำบุญในวัด เช่นนำอาราธนาศีล อาราธนาพระปริตร นำถวายทาน ตลอดจนจัดแจงดูแลศาสนพิธีอื่นให้ถูกต้องเรียบร้อย มัคนายกที่ดีและเก่งจะทำให้งานบุญต่างๆ ในวัดสำเร็จเรียบร้อยโดยเป็นระเบียบสวยงาม และราบรื่นไม่ติดขัด

     หลังจากปู่จ๋ารย์ สูมาคัวตาน โอกาสเวนตาน ท่วงทำนองโวหารแบบภาษาพื้นเมืองล้านนาแล้วเสร็จ ญาติ และครอบครัวของผู้ตาย จะช่วยลากจูงศพมายังฌาปนสถาน โดยในขบวนพิธีส่งสการที่เดินทางไปยังป่าเฮ่ว (ฌาปนสถาน) ซึ่งในอดีตการเผาศพชาวล้านนา จะลากจูงปราสาทศพจากบ้านไปยังฌาปนสถานเพื่อประกอบพิธีเผากลางแจ้ง ประกอบด้วยสิ่งของต่างๆ ดังนี้

#ตุงสามหาง เป็นธงสัญลักษณ์รูปศพ คล้ายคลึงกับร่างกายมนุษย์ที่มีชายตุง 3 หาง สื่อถึงไตรวัฏ หรือ ไตรลักษณ์ เป็นของสิ่งแรกที่อยู่หน้าขบวน

#ถงข้าวด่วน คือถุงย่ามที่บรรจุอาหารที่พร้อมสำหรับบริโภค จำพวกข้าวปลาอาหาร ผลไม้ เมี่ยง พร้อมให้ผู้ตายได้นำไปเป็นเสบียงใช้ในปรโลก และให้ผู้ที่ถือตุงสามหางเป็นผู้สะพายถุงย่ามไปด้วย

#หม้อไฟ เป็นหม้อดินเผาใส่เชื้อไฟนำไปป่าช้า อยู่ถัดจากตุงสามหาง

#พระสงฆ์บนเสลี่ยง มีการนิมนต์ให้พระสงฆ์นั่งบนเสลี่ยงคนหาม อ่านคัมภีร์อภิธรรม ซึ่งอาจเป็นพระอภิธัมมัตถสังคหะ บ้างก็เรียกอภิธัมม์ 7

#ปังสุกุลจีวร(บังสุกุลจีวร)

#เสลี่ยงเครื่องบูชาศพ ประกอบด้วยตุงเหล็กตุงตอง ทำด้วยโลหะชนิดต่างๆ เช่น เหล็ก ทองแดง นอกจากนั้นก็มีมะพร้าว และบาตร

#สามเณรบวชจูงศพ สามเณรนี้มักเป็นญาติผู้ตายที่บวชชั่วคราวในพิธีศพโดยเฉพาะ และช่วยกันลากจูงศพไปยังสุสาน

#ปราสาทศพ ขนาดของปราสาท และการตกแต่งประดับประดา ขึ้นอยู่ตามกำลังทรัพย์ของครอบครัว และฐานะของผู้ตาย ในอดีตการใช้ปราสาทศพมักทำตามลำดับชั้นในสังคม ซึ่งปราสาทที่มีลำดับชั้นสูงสุดคือ

     ปราสาทหลังก๋าย เป็นปราสาทที่มีเรือนยอดสูง สำหรับกษัตริย์และเจ้านายชั้นสูง ซึ่งบางครั้งอาจทำอยู่บนหลังกูบ หมายถึงการเทินปราสาทบนหลังสัตว์หิมพานต์ จึงมักเห็นปราสาทนกหัสดิลิงค์ ใช้กับพระเถระชั้นผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ รองลงมาคือ

     ปราสาทหลังเปียง หรือปราสาทแบบปากบาล ใช้กับขุนนาง คหบดี หรือผู้มีฐานะ ส่วนคนธรรมดามักใช้ “แมว” เป็นโครงไม้ไผ่สานแล้วติดกระดาษโดยรอบ เพื่อครอบปกปิดศพ บางครั้งก็ทำด้วยไม้เนื้อแข็ง แล้วยกเสาขึ้น 4 หรือ 6 เสา

#ดนตรีพื้นเมือง เป็นวงดนตรีที่ใช้แห่ในขบวน โดยมักบรรเลงเพลงโศกเศร้า เช่น เพลงปราสาทไหว

#ผู้นำศพ เป็นญาติ และครอบครัวของผู้ตาย ช่วยลากจูงศพมายังฌาปนสถาน รวมถึงมีการโปรยทานให้ตามทางเดิน

#บอกไฟ (บ้องไฟ) คือดอกไม้ไฟที่ใช้จุดในขณะเผาศพ นิยมใช้บอกไฟหล่อ บอกไฟเทียน ปอกไฟจักจ่า(จักจั่น) บอกไฟดาว และบอกไฟช้างร้อง เป็นต้น

#ภาพถ่าย : งานส่งสะก๋านตานคาบ คุณแม่หลวงทา ไทใหญ่ อายุ 89 ปี บ้านทุ่งส้าน ต.บ้านขอ อ.เมืองปาน จ.ลำปาง
: สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม

#ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ : สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคเหนือ เล่มที่ 13

❖ #รวมรวมเรียบเรียง
     ดร.กตัญญู เรือนตุ่น
อาจารย์ประจำมจร.ลำปาง
      ๕ ตุลาคม ๒๕๖๖


#ฝากกดติดตามเพจด้วยนะครับ
#หมายเรื่องเมืองพุทธ

#หมายเรื่องเมืองพุทธ #ทำขวัญนาคลำปาง #ทำขวัญบ่าวสาวลำปาง  #พิธีบวงสรวง #ตั้งศาลพระภูมิลำปาง #พิธีกรลำปาง #พิธีกรงานแต่งลำปาง #พิธีกรงานศพลำปาง #หนานเอ คนบ่เก่าเข้าบ่ต๋าน #อาณาจักรล้านนา