AMASYA TANITIM / Discover AMASYA / Tarihe yön veren şehir

AMASYA: ŞEHZADELER KENTİ

Bir gün Türkiye’de “Sıradışı İnsanlarıyla Ünlü Kentler Albümü” gibi bir çalışma yapılsa,
kimsenin kuşkusu olmasın, Amasya bu albümün hem ilk sayfalarına yerleşecektir,
hem de en çok yere sahip illerin başında gelecektir.
Osmanlı Devleti’nin kaderini belirleyen, sarayın çok önemli yöneticileri bu kentle
ilişkili olduğu için kentin adının önüne “Şehzadeler Kenti” unvanı konmaktadır;
Bulunabilen eserleri yeryüzünün neredeyse bütün dillerine çeviren Strabon; bilinen aşk imgelerinin
çoğundan farklı olarak emekle, kent yaşamıyla, işlevsellikle ve yaşamsallıkla ilişkilendirilmiş
bir aşk söylencesinin kahramanları Ferhat ile Şirin’le hemşeridir.
İşte bu kent Karadeniz Bölgesi’nin orta kısmında yer almaktadır ama deniz kıyısı olmadığı için
iklim bakımından da yaşam kültürü açısından da bir deniz kentinden çok İç Anadolu bölgesinin
özelliklerini sergilemektedir.



Dünyaca ünlü gezgin ve coğrafya yazarı Strabon, kendi kentini şöyle tanımlamaktadır:
“… Benim kentim içinde İris (Yeşilırmak) nehrinin aktığı geniş ve derin bir vadide kurulmuştur.
İnsan emeği buraya hem kent, hem kale karakterini kazandırmıştır.
Çünkü burası çok yüksek ve sarp kayalardan oluşmakta ve bu kaya kütleleri dimdik bir biçimde
nehre doğru inmektedir...
Kayalardan oluşan bu tepeler iki tane olup doğal bir şekilde muhteşem birer kule gibi yükselmektedir.
Bu çevre içinde kralların hem sarayları hem de mezar anıtları bulunmaktadır.
Her ne kadar şimdi bir eyalet olsa da Amaseia (Amasya) bir zamanlar krallara aitti..

Amasya ve çevresi çok farklı jeolojik dönemlerin ortamlarında oluşmuş birbirinden çok farklı
kaya toplulukları ile zengin ve oldukça karmaşık bir jeolojik yapıya sahiptir.
Bölgede gözlenen kaya birimleri günümüzden yaklaşık olarak 430 milyon yıl önce oluşmuştur.

Amasya hem Yeşilırmak Nehri’nin ana kollarının birleştiği hem de dağların birleştiği bir noktadadır.
Bunun jeolojik ve üretim kültürü bakımından karşılığı şudur: Amasya engebeli bir yüzey şekline sahiptir
ama bu kentin düzlükleri hem tarımsal üretim, hem yaşama kültürü bakımından verimli ve zengindir.



Yeşilırmak vadisi Harşena Dağı eteklerine kurulan Amasya, 8 bin yılın üzerindeki eski tarihi boyunca
krallık başkentliği yapmış, bilim adamları, sanatkarlar, şairler yetiştirmiş, şehzadelerin eğitim gördüğü
bir belde olmuştur.

Kurtuluş savaşının başlangıç temelleri de Amasya'da atılmıştır.
Amasya, tarihi ve kültürel zenginliklerinin yanı sıra, özellikle Yeşilırmak kıyısına yapılmış
Yalıboyu evleri ile dikkat çekmektedir.

Dünyanın en güzel Misket elması, kirazı, şeftalisi ve bamyasının üretildiği,
tarih ve doğanın birlikte bulunduğu ilginç bir antik kent görmek istiyorsanız
sıcakkanlı ve misafirperver Amasya sizi bekliyor.
Amasya'nın ilçeleri

Göynücek
Gümüşhacıköy
Hamamözü
Merzifon
Suluova
Taşova'dır

Amasya Adının Kaynağı

Eskiçağda bir çok Anadolu şehrinin kurucu (KTICIC) tanrısı veya kahramanının olduğu bilinmektedir.
Bu mitolojik kuruluş Amasya için de geçerlidir.

Roma İmparatoru Septimius Severus (M.S. 193-211) dönemine ait bir
Amasya sikkesi üzerinde yer alan ERMHC KTICAC THN POLIN yazıtından hareketle Hermes’in
Amasya kentinin kurucu tanrısı olduğu kabul edilmektedir.

Bu kısa açıklamadan sonra Amasya adının tarihçesine gelecek olursak;
Hitit belgelerine göre Amasya’nın bilinen ilk adının Hakmiş [Khakm(p)is] olduğu sanılmaktadır.
Bu isimin Perslerin Amasya’yı fethine kadar devam ettiği değerlendirilmektedir.

Amasya’nın Mitridates Krallığı Dönemi'ndeki adı “Amasseia” dır.
Özellikle M. Ö. II. yüzyıldan itibaren darp edilen Amasya şehir sikkelerinde AMASSEİA ibaresi
açıkça görülmektedir. Zaten coğrafyacı Strabon’da Amasya için Amaseia sözcüğünü kullanmaktadır.

Amaseia sözcüğü, “Ana” anlamına gelen ve özellikle “Ana Tanrıça” yı kasteden ‘Ama’ ve onun
çeşitlemesi olan ‘Mâ’ ibaresi ile bağlantılıdır.
Bundan hareketle denilebilir ki Amaseia “Ana Tanrıça Mâ’nın şehri” anlamına gelmektedir.
Ana Tanrıça Mâ, Perslerin Anadolu’yu fethinden sonra tapımı yaygınlaşan doğu kökenli bir tanrıçadır.
Aynı zamanda bu tanrıça Mitridates ve Kapadokya’nın yerel tanrıçasıdır.
Amaseia sözcüğü de Persler zamanındaki asıl söyleniş şeklinin Hellen ağzına uydurulmuş biçimidir.

Roma döneminde Amaseia adı fazla bir değişikliğe uğramadan AMACIAC (Amasia) olarak kullanılmıştır.
Örneğin, İmparator Septımıus Severus, Caracalla ve Severus Alexander döneminde darp edilmiş
Amasya şehir sikkelerinde AMACIAC adını görmekteyiz. Bizans Devri'nde de
Amasia adının değişmeden devam ettiği bilinmektedir.

Amasya’nın adı Danişmendliler zamanında ise bazen Amasiyye,
bazen de Şehr-i Haraşna olarak anılmıştır. Selçuklu, İlhanlı, Beylikler ve
Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Amasya adı herhangi bir değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelmiştir.