Lily Ganan | Pewnego dnia mama powiedziała, że opuszczamy dom

Lily Ganan urodziła się w 1932 roku w Wilnie jako córka Maszy i Łazarza Perewoskich. Jej rodzina była zamożna, miała tartak i magazyny. Po wybuchu wojny i zajęciu Wilna przez Rosjan, dobra rodzinne zostały znacjonalizowane. Rodzina Perewoskich dalej mieszkała w swojej dużej willi, udostępniając ją także uchodźcom z zachodniej części Polski, okupowanej przez Niemców. Masza Perewoska podjęła pracę w teatrze i tam poznała malarkę Irenę Zadarnowską. Zaprosiła nową znajomą do domu i Irena poznała jej córkę, którą bardzo polubiła. W 1941 roku do Wilna weszli Niemcy i rodzina Perewoskich musiała przenieść się do getta. Masza pracowała na kuchni gestapo, a Łazarz przy sprzątaniu. Pewnego dnia doszła do nich wiadomość, że Zadarnowska chce zabrać Lily na aryjską stronę, ale nie potraktowali tej propozycji poważnie i zignorowali ją. Gdy sytuacja w getcie zaczęła się pogarszać i coraz więcej ludzi było wywożonych, Irena Zadarnowska skontaktowała się z nimi po raz drugi. Tym razem odpowiedzieli i przy jej pomocy Lily i Masza opuściły getto. Ukrywały się, często zmieniając miejsce pobytu – Irena organizowała im kolejne kryjówki. Na rok przed końcem wojny Masza postanowiła odciążyć narażających własne życie Irenę i jej męża – postanowiła udawać folksdojczkę i zgłosiła się na wyjazd do pracy do Niemiec. Masza i Lily wyjechały do Constanz przy granicy ze Szwajcarią. Po zakończeniu wojny Lily Ganan wyjechała do Palestyny, gdzie opiekowała się nią rodzina. Jej wujek Mosze Szertok był drugim premierem Izraela. Rodzina Lilu Ganan utrzymywała regularny kontakt z Ireną Zadarnowską.

NAZWISKO ROZMÓWCY: Lily Ganan
WYWIAD PRZEPROWADZIŁ: Klara Jackl, Józef Markiewicz
NAGRANIE: Józef Markiewicz
DATA NAGRANIA: 8 października 2018 r.
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

00:01:00 - Pozycja społeczna rodziny rozmówczyni i atmosfera w domu.
00:02:37 - Wyjście ojca rozmówczyni z getta i pomoc od znającej go kobiety.
00:05:15 - Losy dziadków; podjęcie przez mamę pracy w teatrze.
00:08:42 - Wizyty Ireny w domu Perewoskich; nawiązanie przez Irenę relacji z Lily.
00:09:26 - Przeniesienie do getta; historia babci; zajęcia rodziców getcie.
00:16:50 - Wyprowadzenie Lily z getta; złość rozmówczyni na Irenę; nauka modlitw w klasztorze.
00:22:37 - Wyprowadzenie matki rozmówczyni z getta.
00:24:14 - Wysiłki Ireny, aby zapewnić bezpieczeństwo rozmówczyni i jej matce.
00:25:24 - Poczucie matki, że nie mogą z Lily ukrywać się dłużej u Ireny; opracowanie planu wyjazdu do Niemiec.
00:30:06 - Wyjazd do Constanz am Bodensee; praca u ogrodnika; zakończenie wojny.
00:33:13 - Historia albumu z rodzinnymi zdjęciami.
00:36:06 - Stosunek do swoich przeżyć wojennych.
00:37:27 - Dobre wspomnienia z czasu po przyjeździe do Izraela.
00:43:20 - Pomysły rodziców na życie po zakończeniu wojny.
00:47:08 - Dostatnie i dobre życie rodziny rozmówczyni w przedwojennym Wilnie.
00:50:04 - Wymagania rodziców wobec Lily.
00:53:32 - Wspomnienie babci.
00:54:15 - Wspomnienia z dzieciństwa sprzed wojny.
00:55:21 - Podejście rodziny rozmówczyni do religii; zasymilowanie rodziny rozmówczyni.
00:57:20 - Postrzeganie matki jako autorytetu i wyroczni; relacja z matką.
01:02:55 - Relacja mamy z Ireną, na początku brak zaufania, wizyty Ireny w Izraelu.
01:04:50 - Powojenne losy Ireny - mieszkanie w Szwajcarii i następnie we Włoszech.
01:06:17 - Malarstwo Ireny.
01:12:00 - Przeniesienie się rodziny rozmówczyni do getta; warunki mieszkaniowe w getcie; historia wujka rozmówczyni zabitego przez polskich partyzantów.
01:15:13 - Zajęcia w getcie - sprzątanie, nauka.
01:17:25 - Represje.
01:18:35 - Konieczność przenoszenia się rozmówczyni i jej matki z miejsca na miejsce.
01:20:16 - Stosunek Ireny do religii.
01:25:35 - Zainteresowanie Ocalałymi w Izraelu.
01:28:00 - Wdzięczność rozmówczyni za spotkanie w swoim życiu dobrych ludzi.
01:30:05 - Niebezpieczne sytuacje podczas ukrywania się rozmówczyni i jej matki.
01:33:50 - Stan służby zdrowia w Izraelu.
01:35:45 - Ukrywanie się rozmówczyni i jej matki; kontakt Ireny z AK.
01:38:12 - Przyczyny zamieszkania Ireny poza Polską po wojnie.
01:53:00 - Informacje o dzieciach, wnukach i prawnukach.
01:56:37 - Stosunek do religii w rodzinie rozmówczyni.
01:58:45 - Komunikowanie się w domu rozmówczyni wieloma językami.
01:59:35 - Czas Ireny w Szwajcarii po wojnie, malarstwo Ireny.
02:07:40 - Potrzeba upamiętnienia Ireny i potrzeba opowiadania o niej.

Subskrybuj nasz kanał:    / @historiamowionapolin  
Oglądaj kanały Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
POLIN (zapowiedzi i relacje z wydarzeń w Muzeum):    / mhzp2013  
Wirtualny Sztetl (historia i kultura polskich Żydów):    / wirtualnysztetl  
Polscy Sprawiedliwi (historie pomocy udzielanej Żydom podczas Zagłady):    / polscysprawiedliwi  

Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: [email protected]

#HistoriaMówiona #MuzeumPolin #Izrael