Kapı Kilit Sistemi Nasıl Çalışır? Kilit Mekanizması

Bu video günümüzde en sık kullandığımız mekanizmalardan biri olan basit kapı kilidi mekanizmasını en basit haliyle açıklar...

...Ahşap kilitler geliştikçe ahşap anahtarlar yetersiz kaldı ve metal anahtarlar ortaya çıktı. Roma Dönemi’nde, dış kapılar gibi evdeki bazı odalar ile dolap ve sandıklar da kilitli hale gelince kilitler küçüldü. Bu kilitlerin metal anahtarları 68 santimetre idi ama kale ve zindan kilitlerinin anahtarları 20-25 santimetreye ulaşırdı. Romalı zenginlerin para ve değerli eşyalarını sakladıkları sandıkların küçük metal anahtarları ise parmağa takılan yüzük formundaydı. Bunun nedeni, anahtarı kaybetmemek ve anahtarlı yüzüklerle toplum içinde statülerinin fark edilmesini sağlamaktı. Zengin evlerinin kilitlerine anahtar uydurup soyanlar artınca kilit ve anahtarlar daha karmaşık hale getirildi. Roma Dönemi anahtarlarının bazıları; bronzdan yapılan timsah, at veya koç başlarıyla süslüydü. Ahşap kilitlerin çok azı günümüze kadar ulaşabildi, ancak müzelerde ve antikacılarda bulunan çok sayıda metal anahtar sayesinde o dönemlerin kilitlerinin yapısı anlaşılabildi. Avrupa ülkelerinde kilitler uzun yıllar boyunca ahşaptı. İlk metal kilitler M.S. 800’lerin sonunda İngiltere’de ortaya çıktı.

Günümüzde kullanılan kilitlerin çoğu, 6 sürgülü İngiliz kilidi veya Yale modeli silindir kilitlerle aynı prensiplere göre çalışır. Kilitleme şekline ve anahtar formuna göre; sürgülü, kancalı, Yale, fişeli veya fişesiz kilitler vardır. Çalışma şekline göre kilitler; asma, bindirme, arkadan vidalı, cumbadan girmeli ve ispanyolet gibi sınıflara ayrılabilir. Ayrıca şifreli, elektronik, manyetik, mıknatıslı, RFID’li, kartlı, zaman ayarlı, ses, parmak izi ve göz retinasına duyarlı kilitler de vardır. Modern mekanik kilitlerin maymuncukla veya zorlamayla açılmaması için üreticiler çeşitli yöntemler geliştirdi. Yale tipi kilitlerde, şifre pimlerinin yanına 6 adet blokaj pimi takılarak, kilit zorlanınca ek pimlerin devreye girip kilidi bloke etmesi sağlandı. Kilidin silindirini (göbeğini) zorlayıp kırarak kilidin açılmasını önlemek için kilitlere çelik destek elemanlar takıldı. Kancalı sistemde, kilitleme sırasında kancalı iki sürgüden biri yukarı diğeri aşağıya doğru açılarak zorlamayla açılmayı önler. Yeni fişeli kilitlerde, göbek dışarıda olmadığı ve çelik zırh eklendiği için matkapla göbeği veya kilit gövdesini parçalamak mümkün değildir. Bazı kilitlerde, mil şeklinde ucu kancalı 3 dil vardır. Kilitleme sırasında bu miller dışarı çıktıktan sonra döner ve uçlarındaki kancalar yuvaya girerek kilidin kırılarak açılmasını önler.

Kilit, 4 bin yıl önce ahşap sürgünün anahtarla açıldığı basit bir sistemdi. Modern kilitlerin temel prensibi Mısırlıların bu ahşap kilidinden esinlenilerek geliştirildi...