Ιερός Ναός Αγίας Θεοδώρας Βάστα Αρκαδίας

Ενα slideshow απο την επισκεψη μου στον Ιερό Ναό Αγίας Θεοδώρας Βάστα Αρκαδίας

Ο Ναός Αγίας Θεοδώρας του νομού Αρκαδίας βρίσκεται κοντά στο χωριό Βάστας σε μια κατάφυτη ειδυλλιακή ρεματιά με πυκνό δάσος από θεόρατες βελανιδιές.
Χαρακτηρίζεται ως θαύμα της φύσης καθώς πάνω σε ένα μικρό βυζαντινό εκκλησάκι βρίσκονται 17 βελανιδιές οι ρίζες των οποίων δεν φαίνονται πουθενά, ενώ από τα θεμέλιά του αναβλύζουν τα νερά ενός κεφαλαριού. Το φαινόμενο αυτό πρέπει να οφείλεται στο ότι η εκκλησία είναι πέτρινη και θολωτή με αρκετή περιεκτικότητα σε χώμα. Σε αυτό το λίγο χώμα φύτρωσε αρχικά ένα πουρνάρι που σιγά-σιγά μεγάλωσε και έριξε και τους δικούς του καρπούς. Έτσι πάνω στην οροφή της εκκλησίας φύτρωσαν αρκετά πουρνάρια, σφεντάμια και κοκορεβιθιές και μετά οι 17 βελανιδιές που η λαϊκή παράδοση το απέδωσε σε θαύμα.
Αναφορικά με την ιστορική αλήθεια υπάρχουν αρκετές δοξασίες. Μία θεωρία διατείνεται ότι η Αγία Θεοδώρα ήταν η Αυγούστα Θεοδώρα, κόρη του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η΄ της μακεδονικής δυναστείας, που λέγεται πως βασίλεψε σαν άνδρας από το 1055 μέχρι το 1056. Η Αυγούστα Θεοδώρα κατά τους ισχυρισμούς του Μιχαήλ ΣΤ΄ του Στρατιωτικού που την διαδέχθηκε με κίνημα αρρώστησε βαριά και πέθανε, ενώ κατ' άλλους εικάζεται ότι ο ίδιος την δολοφόνησε και την έθαψε εδώ. Σύμφωνα πάντως με την παράδοση, η Αγία Θεοδώρα, για να καλύψει τις υποχρεώσεις της οικογενείας της, μεταμφιέστηκε σε άνδρα και κατατάχτηκε στο στρατό του Βυζαντίου σαν "καπετάν Θοδωρής". Εκεί, κατόπιν σκευωρίας, κατηγορήθηκε άδικα για πράξεις άνομες και θανατώθηκε στο σημείο αυτό. Η οσιομάρτυς μαρτύρησε για την πίστη της και εκτελέστηκε εδώ από τους διώκτες της. Λίγο πριν εκτελεστεί, προσευχήθηκε: "...Κάνε Κύριε το σώμα μου Ναό, τα μαλλιά μου δέντρα που να μαρτυρούν την προστασία σου στην αγνότητά μου και το αίμα μου νερό να τα ποτίζει. Αμήν".[3] Έτσι και έγινε, μετά το θάνατό της φύτρωσαν τα δεκαεπτά αυτά δένδρα, όσα και τα χρόνια της, που αντέχουν σε κάθε άνεμο.
Η εκκλησία προσελκύει κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητών και επισκεπτών. Γιορτάζει στις 11 Σεπτεμβρίου.
Το 1996, το εργαστήριο Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου της Πάτρας κλήθηκε από τη Διεύθυνση Αναστηλώσεων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων να μελετήσει το διατηρητέο κτίσμα, ώστε να προβεί στη συνέχεια η Διεύθυνση στην αποκατάστασή του. Το πρόβλημα ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το θαύμα που συμβαίνει εκεί και το θρύλο που είναι διαδεδομένος γύρω από τη δημιουργία της μικρής εκκλησίας, σύμφωνα με τον οποίο οι ρίζες των 17 πλατάνων δεν είναι ορατές κάτω από τη λίγων εκατοστών στέγη, ούτε στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της εκκλησίας. Η ανωδομή του κτηρίου βρίσκεται υπό πίεση λόγω αυτού του μεγάλου φορτίου και έχουν γίνει πολλές βεβιασμένες προσπάθειες ανακατασκευής στο παρελθόν. Αυτές οι μη επαγελματικές επεμβάσεις είχαν ως αποτέλεσμα τη διατάραξη της αρχιτεκτονικής του.
Το κύριο πρόβλημα που έπρεπε να επιλυθεί αφορούσε την στατικότητα του κτηρίου υπό την πίεση της υπερκείμενης βλάστησης. Οι επεμβάσεις έπρεπε να γίνουν χωρίς να προκληθεί το θρησκευτικό αίσθημα των ανθρώπων της εκκλησίας και των κληρικών, που παρέμεναν άγρυπνοι φρουροί σε όλη την έρευνα. Οι έρευνες εστίασαν στην προσπάθεια να εξακριβωθεί πού κατευθύνονται οι ρίζες των δέντρων που βρίσκονταν στην στέγη, Μετά από μία επιτόπου εκτίμηση της κατάστασης αποφασίστηκε ότι εξοπλισμός υψηλής συχνότητας (γεωραντάρ) θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στους τοίχους του κτηρίου μαζί με ηλεκτρική τομογραφία με πολύ μικρά ηλεκτρόδια, έτσι ώστε να υπάρξει διπλός έλεγχος της μεθοδολογίας. Από τα πορίσματα της έρευνας αυτής έπεσε άπλετο φως στο μυστήριο και δόθηκαν στη Διεύθυνση Αναστηλώσεων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων όλες τις αναγκαίες απαντήσεις για να προχωρήσει με ασφάλεια στην αποκατάσταση της Εκκλησίας της Αγίας Θεοδώρας. Αποδείχθηκε ότι οι ρίζες ακολουθούν τα διάκενα που υπάρχουν μέσα στους πλευρικούς τοίχους πλάτους σχεδόν ένα μέτρο δημιουργώντας απωθητικές τάσεις μεταξύ των λίθων και έτσι καταλήγουν στο έδαφος. Αυτό οδηγεί στη δημιουργία ενός δικτύου ριζών που ενισχύει το κτίσμα από στατική άποψη αντιτιθέμενο στο φορτίο της στέγης, αλλά καταστρέφοντας συγχρόνως τους πέτρινους τοίχους. Αποδείχθηκε επίσης ότι ο νότιος τοίχος είναι σχεδόν ανέπαφος ενώ φαίνεται να υπάρχει ένα συγκεκριμένο κενό στον βόρειο.
Οι τελευταίες εργασίες αποκατάστασης έλαβαν χώρα μεταξύ 1998 και 1999. Προκειμένου να μην ξεραθούν οι ρίζες των δέντρων, ο καθαρισμός και η αρμολόγηση της τοιχοποιίας έγιναν χωρίς τσιμεντενέσεις. Για την προστασία των τοιχογραφιών από την υγρασία καθαρίστηκε η οροφή από τα στρώματα χώματος και φύλλων που υπήρχε και τοποθετήθηκε ασφαλτόπανο με κολάρο γύρω από κάθε δέντρο, πολύ προσεχτικά για να μην τραυματίσουν τις ρίζες, ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο η υγρασία που περνάει κάτω από αυτά. Τέλος, τοποθετήθηκε σκεπή από σχιστόπλακες.