ละครนอก เรื่องไกรทอง ตอน ไกรทองปราบชาลวัน ๓/๗

ละครนอก เรื่องไกรทอง ตอน ไกรทองปราบชาลวัน

ละครนอก
การแสดงเก่าแก่มีมาแต่โบราณ ใช้ผู้ชายแสดงล้วน ศิลปะการแสดงไม่มีกฏเกณฑ์หรือวิธีการแสดงที่เป็นแบบฉบับตายตัว ไม่เคร่งครัดต่อขนบธรรมเนียมประเพณี โดยเฉพาะการเข้าเจ้าเข้านาย การดำเนินเรื่องรวดเร็ว กระบวนการรำเพลงร้องและทำนองเพลงค่อนข้างเร็ว ไม่ประณีตอ่อนช้อยเหมือนละครใน ลักษณะการแสดงเป็นแบบพื้นบ้าน ไม่พิถีพิถัน ตัวละครสามารถพูดโต้ตอบกันได้ ร้องเองได้ มักแทรกบทตลกขบขันและใช้ถ้อยคำตลาดเป็นพื้น การแต่งกายไม่นิยมแต่งยืนเครื่อง ยกเว้นวงศ์กษัตริย์
เรื่องที่นิยมแสดงแต่เดิมมีเพียง ๖ เรื่อง เป็นบทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ได้แก่ เรื่องไกรทอง คาวี ไชยเชษฐ์ สังข์ทอง มณีพิไชย และสังข์ศิลป์ชัย นอกจากนี้ยังมีเรื่องที่นำมาแสดงเป็นละครนอกได้อีกเกือบทุกเรื่อง
เช่น แก้วหน้าม้า พระรถเมรี ฯลฯ ยกเว้นเรื่องที่นำมาแสดงไม่ได้เพียง ๓ เรื่อง คือ รามเกียรติ์ อิเหนา และอุณรุท

-----------------------------------------

เล่าเรื่องไกรทองปราบชาลวัน

หลังจากชาลวันพญาจระเข้ใหญ่ได้คาบนางตะเภาทองลูกสาวเศรษฐีเมืองพิจิตรไป ทำให้เศรษฐีผู้เป็นพ่อเสียใจและโกรธแค้นมาก ให้บ่าวไพร่ออกตีฆ้องร้องประกาศให้สินบนว่า ถ้าใครปราบจระเข้ชาลวันได้ จะยกนางตะเภาแก้วลูกสาวอีกคนหนึ่งให้เป็นเมีย แล้วจะแถมสมบัติของตนเท่าที่มีอยู่ให้อีกครึ่งหนึ่งด้วย

ขณะนั้นไกรทอง หนุ่มวัยฉกรรจ์อายุ ๑๘ ปี ชาวเมืองนนทบุรี คุมเรือสินค้าขึ้นไปค้าขายที่เมืองพิจิตร ได้จอดเรือไว้ริมตลิ่งชายน้ำขึ้นไปพักบนฝั่ง สหายผู้ร่วมใจนำข่าวที่ไปได้ยินพวกบ่าวเศรษฐี มาประกาศหาหมอจระเข้อาสาไปปราบจระเข้ร้าย ชื่อ ชาลวัน ที่มาคาบนางตะเภาทองลูกสาวท่านเศรษฐีไป ถ้าใครรับอาสาฆ่าหรือจับชาลวันได้ เศรษฐีจะยกนางตะเภาแก้วลูกสาวอีกคนหนึ่งให้ พร้อมทั้งทรัพย์สินเงินทองอีกมากมาย ไกรทองมีความปรารถนาจะรับอาสา เพราะเคยไปร่ำเรียนวิชาอาคมมาจากอาจารย์คง จนอยู่ยงคงกระพันชาตรี สามารถลงเลข ทำยันต์ และระเบิดน้ำได้ พอได้ยินดังนั้นก็เห็นเป็นโชค จึงคิดจะรับอาสา แต่ทว่ายังไม่แน่ใจ เพราะรู้ข่าวเกี่ยวกับฤทธิ์เดชของชาลวัน จึงชวนเพื่อนพากันไปหาอาจารย์คงเพื่อขอคำปรึกษา ฝ่ายอาจารย์คงเมื่อได้ฟังเรื่องราวที่ไกรทองศิษย์รัก จะอาสาไปปราบชาลวันพญาจระเข้ ก็ตรวจดูฤกษ์ยาม เห็นว่าไกรทองจะมีชัยชนะ ก็มอบของวิเศษให้ไว้สำหรับไปปราบพระยาจระเข้ ได้แก่ มีดหมอ หอกสัตตะโลหะ เทียนระเบิดน้ำ เป็นต้น แล้วอวยชัยให้ไกรทองทำสำเร็จมีชัยชนะกลับมา ไกรทองรับพรและสิ่งของปราบจระเข้ที่อาจารย์มอบให้แล้ว ก็กราบลารีบเดินทางไปบ้านท่านเศรษฐี เพื่อรับอาสาปราบจระเข้ชาลวัน
กล่าวฝ่ายชาลวันเมื่อถึงคราวจะสิ้นอายุ คืนหนึ่งขณะที่นอนหลับอยู่กับนางวิมาลาเมียจระเข้ เกิดฝันร้ายว่าไฟไหม้ถ้ำทิพย์ที่ตนอาศัย และมีเทวดาองค์หนึ่งถือพระขรรค์ลงมาตัดศีรษะของตนขาดกระเด็นไป ยิ่งกว่านั้นยังควักเอาตับไตไส้พุงออกไปให้กากินด้วย ชาลวันตกใจตื่น แล้วปลุกนางวิมาลาขึ้นมาเล่าความฝันให้ฟัง นางวิมาลาเห็นว่าเป็นฝันร้ายน่ากลัวนักจึงแนะนำให้ชาลวันไปพบท้าวรำไพผู้เป็นปู่ ชาลวันจึงไปพบแล้วเล่าความฝันให้ท้าวรำไพฟัง ท้าวรำไพทราบด้วยญาณว่าชาลวันกำลังประสบเคราะห์กรรมหนัก อาจถึงแก่ชีวิตได้ จึงห้ามมิให้ออกจากถ้ำ ชาลวันได้ฟังแม้ว่าจะหวาดหวั่นพรั่นใจ แต่ความทะนงฤทธิ์คิดว่าไม่มีใครทำอันตรายตนได้ แม้ว่าขณะนั้นเหล่าบริวาร ได้ขนก้อนหินเอามาปิดปากถ้ำไว้แน่นหนา

ในขณะที่เบื้องบนผิวน้ำริมฝั่ง ไกรทองก็กำลังทำพิธีท่องมนต์เรียก ทำให้ชาลวันกระวนกระวาย ร้อนรุ่ม จนทนอยู่ต่อไปมิได้ จึงแผลงฤทธิ์พังทลายก้อนหินปิดถ้ำออกไป กลายร่างเป็นจระเข้ใหญ่แหวกว่ายตามเสียงท้าทายของไกรทอง เหมือนเสียงภูติผีปีศาจตะโกนก้องอยู่ในหู จนไปโผล่ขึ้นที่ใกล้ ๆ บริเวณที่ไกรทองทำพิธีอยู่บนแพหยวก จนเกิดต่อสู้กันขึ้นระหว่างไกรทองกับพญาจระเข้ชาลวัน
ชาลวันเป็นฝ่ายเพลี่ยงพล้ำ ได้รับบาดเจ็บจากการถูกแทงด้วยมีดหมอของไกรทองหลายแผล มิอาจทนสู้ต่อไปได้ต้องดำหนีกลับไปถ้ำทิพย์ใต้น้ำ
ไกรทองไม่ปล่อยโอกาส เสกกระทงบรรจุเครื่องพลีกรรมลอยน้ำหาที่อยู่ของชาลวัน แล้วจุดเทียนระเบิดน้ำ ให้น้ำเปิดเป็นช่องติดตามชาลวันลงไปถึงถ้ำทิพย์

ฝ่ายชาลวันมาถึงถ้ำ ร่างก็กลายเป็นมนุษย์ที่เต็มไปด้วยบาดแผลฉกรรจ์ นางวิมาลา นางเลื่อมลายวรรณ สองเมียรัก มาเห็นต่างช่วยกันเข้าประคองด้วยความเป็นห่วง
แต่แล้วไกรทองก็ตามไปถึง บรรดาบริวารจระเข้ต่างพากันตกใจร้องเอะอะ ได้ยินไปถึงนางวิมาลาต้องออกมาดู ไกรทองเห็นนางวิมาลาสวย ก็เข้าไขว่คว้าเอามาโอบกอดยั่วเย้า นางตกใจร้องให้ชาลวันช่วย ชาลวันลืมความเจ็บปวดต้องออกมาเผชิญหน้ากับไกรทองอีกครั้ง แล้วการต่อสู้ระหว่างไกรทองกับชาลวันร่างมนุษย์ก็เกิดขึ้นเป็นครั้งที่สอง ชาลวันก็เป็นฝ่ายแพ้อีก เมื่อไกรทองแทงถูกตรงแท่นพระอิศวร (บริเวณหน้าผาก) ล้มลง กลายร่างเป็นพญาจระเข้ใหญ่ ไกรทองเขียนยันต์ปิดที่หัว ผูกมัดด้วยสายสิญจน์ร่ายมนต์สะกด แล้วออกเที่ยวค้นหานางตะเภาทองจนพบ พามานั่งบนหลังชาลวัน บังคับให้ไปส่งขึ้นบก เพื่อนำนางตะเภาทองมาส่งคืนให้แก่เศรษฐี


จรัญ พูลลาภ จัดทำคำบรรยาย

------------------------------

สำนักการสังคีต กรมศิลปากร
ขอเชิญชม

งานสัปดาห์วันอนุรักษ์มรดกไทย พุทธศักราช ๒๕๖๔
วันที่ ๓ เมษายน ๒๕๖๔
เวลา ๑๗.๓๐ - ๑๙.๓๐ น.
ณ เวทีกลางแจ้ง บริเวณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

รายการแสดง
๑. การบรรเลงเพลงเทพสมภพ เถา
๒. ละครนอก เรื่องไกรทอง ตอนไกรทองปราบชาลวัน

นำแสดงโดย ศิลปินสำนักการสังคีต
กำกับการแสดงโดย ปกรณ์ พรพิสุทธิ์