YABANCI SÖZCÜKLERİN TÜRKÇESİ - SÖZCÜKTE ANLAM

YABANCI SÖZCÜKLERİN TÜRKÇELERİ - SÖZCÜKTE ANLAM
1. Gerçek (Temel) Anlam
Bir sözcüğün akla gelen ilk anlamına gerçek(temel) anlam denir. Aynı zamanda sözlük
anlamı olarak da adlandırılır.
*Oyuncaklarını boş bir bir dolaba koydu.
(boş: İçinde, üstünde hiç kimse veya hiçbir şey bulunmayan)
*Odanın perdelerini geçen ay değiştirdik.
(perde: pencerelerin önüne takılıp ışığın girmesini engellemeye yarayan örtü)
Ocaktaki odunlar çıtır çıtır yanıyor. (nesnenin alev alması)
Gemi bir süre sonra battı.(sıvı üstünde iken içine gömülme)
Kitaplarını boş bir kutuya yerleştirdi.(içinde bir şey olmayan)
3. Mecaz Anlam
Sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlama mecaz
anlam denir.
*Geç kalınca tiyatro biletimiz yandı.
Boş sözlerle beni oyalamayın.
(boş: Bir işe yaramayan)
*Otobüsü kaçırınca biletlerimiz yandı. (geçersiz olmak)
*Bu olaydan sonra şirket battı.
*Boş sözlerle beni oyalamayın. (işe yaramayan)
*Dışarıda keskin bir rüzgar vardı.
4. Terim Anlam
Bir bilim dalına, sanat koluna, spora, mesleğe ait kavramların karşılığı olan sözcüklerin
taşıdığı anlama terim anlam denir.
Örnekler:
Coğrafya: ekvator, izohips,boğaz…
Tiyatro: perde, senaryo, rol…
Müzik: nota, sol anahtarı…
Resim: Portre, tuval… Futbol:
gol, ofsayt, penaltı… Geometri:
açı, üçgen, yamuk…
Uyarı: Bir sözcüğün anlam özelliği cümleye göre değişebilir.
Duruma bir de bu açıdan bakmalısın (Mecaz anlam)
Eşkenar üçgenin tüm açıları eşittir. (Terim anlam
SÖZCÜKLER ARASI ANLAM
EŞ SESLİ (SESTEŞ) SÖZCÜKLER
Yazılışı ve okunuşu aynı olduğu hâlde anlamları farklı olan kelimelerdir. Eşsesli kelimelr
arasındahiçbiranlamilişkisi yoktur.Eşseslikelimelerde tümanlamlarmutlakagerçekanlamlıdır.
Mecaz ve yan anlamlılıkla eş seslilik olmaz.
NOT:Hem yazılışları aynı olan hem de aralarında anlam bağı bulunan sözcüklere '' kökteş''(ortak
köklü)sözcüklerdenir. Busözcüklerbiranlamıylaisim,diğeranlamıylafiilkökündebulunurlar.
Nalburda üç kilo boya aldık. (İsim)
Dün akşama kadar salonu boyadım. (Fiil)
NOT: Anlamları ve sözyleyişleri birbirinden farklı olup yazılışları düzeltme işaretiyle (^)
yazılan sözcükler eş seslideğildir.
"hala" ve "hâlâ", "kar" ve "kâr", "adet" ve "âdet"
EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER
Yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere eş anlamlısözcük denir.Eş anlamlısözcükler
kalıplaşmış söz öbekleri dışında genellikle birbirlerinin yerine kullanılırlar.
SÖZCÜK EŞ ANLAMLISI
Konuk Misafir
Ulus Millet
Cahil bilgisiz
Cesur yürekli
ZIT (KARŞIT) ANLAMLI SÖZCÜKLER
Anlambakımındanbirbiriyleçelişensözcüklerdir.
Uzun ince bir yoldayım
Gidiyorum gündüzgece
Siyah-beyaz, uzun-kısa, aşağı-yukarı, ileri-geri, var-yok, gelmek-gitmek,
NOT:Türkçede hersözcüğün zıt anlamlısı yoktur. Sözcüklerin olumlu - olumsuz biçimlerizıt anlam
taşımaz.
Sesli sessiz olumsuz anlam
Sevinmek sevinmemek Olumsuz anlam
YAKIN ANLAMLI SÖZCÜKLER
Anlamları aynı yani eş anlamlı görünen ancak aralarında az da olsa anlamfarkı bulunan
kelimelere yakın anlamlı sözcükler denilmektedir.
Sözünü onaylamadığım için bana darıldı.
Toplantıya çağrılmazsa bize gücenir.
Neden yalan söylüyorsun.?
Bu davranışların yanlış.
SOMUT ANLAMLI SÖZCÜKLER
Beş duyu organımızdan biri veye birkaçı ile algılayabildiğimiz kavramları karşılayan
sözcüklere somut anlamlı sözcükler denir.
"ağaç, insan, dağ, kalem, bulut, hava, ışık, ısı, sıcaklık, rüzgar , ses..." somut sözcüklerdir.
SOYUT ANLAMLI SÖZCÜKLER
Beş duyu organımızın hiçbirisi ile algılayamadığımız, varlıklarını akıl ve sezgi yoluyla
bildiğimiz kavramları akrşılayan sözcüklere soyut anlamlı sözcükler denir.
Rüya, zeka, endişe, korku, sevgi, öfke...
NOT: Bir sözcük gerçekte somut iken kullanuldığı cümleye göre soyut, soyut anlamlı bir cümle de
somut anlam kazanabilir. Çünkü cümleler kullanıldıkları cümleye göre anlam kazanırlar.
Bu yol okulun önüne çıkar.
Başarının tek bir yolu vardır: Çalışmak
NOT: Soyut anlamlı bir sözcük bazen cümle içinde benzetme yoluyla somut anlamda kullanılabilir.
Buna somutlaştırma denir.
Öfke, patlayan bir volkandır.
NOT: Somut anlamlı bir sözcük bazen cümle içinde soyut anlamda kullanılabilir Buna da soyutlaşma
denir.
Eğerli sanatçımız, proğramımıza renk kattılar.
GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER
Ortak nitelikleri olan varlıkların tümünü veya bir bölümünü anlatan sözcüklere “genel anlamlı
sözcükler”
Ortak nitelikleri olan varlıkların birini anlatan sözcüklere ise “özel anlamlı sözcükler” denir.
NOT: Bir sözcüğün genel ya da özel anlamlı olması, birlikte kullanıldığı sözcüğe göre değişir.
“varlık – canlı – hayvan – sürüngen – yılan – kobra”
GENEL . . . . . . . . . ↔ ...................... ÖZEL
BU TESTE AŞAĞIDAKİ LİNKTEN ULAŞABİLİRSİNİZ:
https://www.turkceci.net/5-sinif-icer...
5.SINIF - 6.SINIF TÜRKÇE