Скачать или смотреть از هنر در جنبش تا جنبش در هنر/ پنل ۲/ هنرهای تجسمی؛ امکان مقاومت و جستجو/بخش دو/ مهرنوش علی‌مددی

پنل ۲/ هنرهای تجسمی؛ امکان مقاومت و جستجو/ بخش دو/ مهرنوش علی‌مددی
گرداننده: هلیا همدانی
با حضور: مارال اشکوری، حمید پورآذری، نوید سلاجقه، مهرنوش علی‌مددی
جمعه، ۲۸ شهریور
از هنر در جنبش تا جنبش در هنر
(تأملاتی بر آنچه از سر گذرانده‌ایم)
بررسی نسبت هنر و جنبش‌های اجتماعی، در جنبش زن، زندگی، آزادی رنگ‌وبوی متفاوتی پیدا کرد. اگر تا پیش از آن می‌شد از تأثیر جنبش اجتماعی بر اثر و میدان هنری سخن گفت، در ۱۴۰۱، بیش از هر زمان دیگر، ممکن شد که از هنری‌شدن جنبش سخن به میان آوریم. درواقع به‌نظر می‌رسید هنر دیگر نه در مقام یک متغیر تابع، بلکه خود در مقام یک متغیر مستقل وارد تحولات اجتماعی شده‌‌است. در این مجموعه‌‌نشست‌ها خصلت‌های هنریِ جنبش هم‌زمان با تحولاتی که میدان‌های مختلف هنری و آثار هنری پس از جنبش از سر گذرانده‌اند، در کانون توجه است؛ هم از ویژگی‌های هنری‌شدن جنبش، یا به‌تعبیر بهتر استتیکِ جنبش می‌پرسیم و می‌گوییم و هم از تحولاتی که در منطق تولید، توزیع و مصرف آثار هنری در میدان‌های مختلف هنری صورت پذیرفت؛ تحولاتی که به‌نظرمان می‌رسد حاکی از رشد بحران‌ها و مسائل مشخص در این میدان‌هاست.
از سویی دیگر، تاریخ از سه سال پیش آغاز نمی‌شود. بنابراین به‌ناگزیر، در هر بحث، آن‌چه برای ما مهم است پیوندیافتن جنبش زن، زندگی، آزادی با جنبش‌های اجتماعی پیش از خود و بررسی تأثیر و تأثرات میدان‌های هنری با این جنبش‌ها در طول زمان است. در این مجموعه‌‌نشست‌ها تلاش کردیم تا با آغازکردن از یک پنل نظری‌تر، به سمتِ پنل‌های تجربی‌تر حرکت کنیم؛ پنل‌هایی که بتوانند توضیح دهند در برخی از میدان‌های هنری در این سال‌ها چه اتفاقاتی افتاده و چه اتفاقاتی نیفتاده، بحران‌ها کجایند و مسائل چیستند، و احیاناً چه افقی در هر میدان گسترده و چه فروبستگی‌ای به‌ چشم می‌خورد. طرفین بحث با یک‌دیگر امکان منازعه دارند و شرکت‌کنندگان نیز هر یک پرسش‌ها و دغدغه‌های خود را با ارائه‌کنندگان بحث در میان می‌گذارند.
به‌رغم این‌که میدان‌های هنری و آثار هنری امروز بسیار درهم تنیده‌‌اند، تصمیم گرفته‌ایم به‌طور مشخص، با توجه به امکانات‌مان، به هنرهای تجسمی، موسیقی، تئاتر، فیلم کوتاه و مستند و ادبیات در پنلی جداگانه بپردازیم. در هر پنل تلاش کردیم از کنشگران و صاحب‌نظران میدان دعوت کنیم تا از تجربه‌ی تاریخی میدان و رویکرد نظری-عملی خود سخن بگویند. روشن است که هیچ ادعای جامعیتی وجود ندارد. این پنل‌ها صرفاً بُرشی‌اند از نسبت جامعه با هنر و/یا هنر با جامعه. شرکت داوطلبانه‌ی صاحب‌نظران و علاقه‌مندان به مباحث در هر پنل، یقیناً بر غنای آن خواهد افزود.
خلق و پژوهش در میانه‌ی آشوب؛ واکاوی تجربه‌ای زیسته در بستر محدودیت و مقاومت

مهرنوش علی‌مددی/ پژوهشگر و نویسنده در حوزه‌ی هنرهای تجسمی
در این ارائه قصد دارم از چالش‌های پژوهش در باب هنر زنان تا رساندن صدای زنان به میانجیِ تصاویر نیرومندی سخن بگویم که همواره نقش اندکی در تاریخ رسمی هنر ایفا کرده‌اند. چنانچه حیات هنری و فرهنگی زنان در طول تاریخ این سرزمین با دشواری‌های فراوانی همراه بوده، جنبش بی‌بدیل «زن، زندگی، آزادی» نقطه‌ی عزیمت گفت‌و‌گویی است که سعی دارد جدال برای «هستن» را از نو بازخوانی کند. همزمان با این جنبش و پس از آن سانسور به عنوان ابزاری دیرآشنا، نه صرفا به مثابه‌ی امری جهت حذف بلکه ابزاری برای کنترل، روایت‌های تاریخی و فرهنگی در دستان حاکمیت با شدت بیشتری نمود پیدا کرد.

در واقع این رویکرد با هدف جایگزینیِ روایات تلاش می‌کند تا اشکال مقاومتِ‌ زنان هنرمند از گذشته تا امروز را نادیده انگاشته و تصویری محافظه‌کارانه و جعلی از زیست و تجربه‌ی خلاقه‌ی آنها ارائه کند. از این رو هرگونه کنش هنری و فرهنگی به دست زنان و برای زنان که در ضدیت با صدای رسمی است به نوعی شکلی از ایستادگی و تداعی‌گر حیات خِردگریزِ عصر حاضر است. از سوی دیگر تجربه‌ی حضور همین زنان در نهادهای دولتی همچون موزه‌ها و دانشگاه‌ها علی‌رغم محدودیت‌های پیش آورده مسبب ظرفیت‌های اندیشه‌ورزانه‌ایست که در لایه‌های اذهان جست‌و‌جوگر امتداد می‌یابد. این وضعیتِ متناقض واقعیتی مسلم از وجود تضاد متکثر تا تحقق اراده‌ای‌ رهایی‌بخش است. به واقع در این بزنگاه «زن بودن» به نوعی تلاقی میان مقاومت و محدودیت بوده؛ جایی که هرگامِ کنشگرانه در برابر ساختارهای بازدارنده ابراز وجود می‌نماید تا بی‌پروا اعلام کند همواره زنده و زاینده است.