İrsən keçən bəla — Haşimoto xəstəliyi

Sadiq Bəbirov
Endokrin Mərkəz
Ünvan: Bakı, Azərbaycan, Həsənoğlu küç., 4A
Tel: (012) 514 45 01; (012) 514 45 02
Mobil: (050) 210 23 44
Facebook: Endokrin Merkez
İnstaqram: endokrin.merkez

Dr Sadiq Bəbirov

Haşimoto xəstəliyi ömür boyu davam edən qalxanvari vəz iltihabıdır. 1912-ci ildə Yapon alimi Akira Hashimoto tərəfindən təsvir edildiyindən xəstəliyə bu ad verilib. Autoimmun tireoidit ən çox qalxanvari vəz yetməzliyinə səbəb olan xəstəlikdir. Bu xəstəlik autoimmun adlanan xəstəliklər qrupuna aiddir. Orqanizm özü öz toxumasını tanımır, yad qəbul edir və yox etməyə çalışır. Haşimoto tireoiditində orqanizm qalxanvari vəz toxumasını yox etməyə çalışır və çox miqdarda anti-TPO və anti-tireoqlobulin (Anti Tg) antitelləri yaradır. Bu antitellər qalxanvari vəzə bağlanaraq tireoid hüceyrələrini məhv edirlər. İltihab nəticəsində qalxanvari vəz hüceyrələri azaldıqca, hormon ifraz edən hüceyrə sayı azalır və nəticədə tireoid hormon yetməzliyi yaranır.

Sadiq Bəbirov

Haşimoto tireoiditi qadınlarda kişilərə nisbətən daha tez-tez rast gəlinir. Ailəvi xarakter daşıyır. Eyni ailənin bir neçə üzvündə rast gəlinə bilər.
Haşimoto xəstəliyinin əlamətləri nələrdir?
Çox xəstənin heç bir şikayəti olmur. Bəzi xəstələrdə kiçik zob və antitel yüksəkliyi vardır. Xəstələr fərqli səbəblərlə həkimə müraciət edirlər. Bəzən hər hansı bir səbəblə USM zamanı qalxanvari vəzin böyük olması və ya düyün olması səbəbi ilə müraciət edirlər. Bəzi xəstələr zəhərli zobu düşündürən ürəkdöyünmə, əsəbilik, titrəmə kimi şikayətlərlə həkimə gedirlər. Bəzilərində isə kökəlmə, pəhrizə baxmayaraq, çəkinin azalmaması, dəri quruluğu, saç tökülməsi, yuxululuq, xoruldama, halsızlıq, üzdə şişlik, qəbizlik, aybaşı pozğunluğu, təngnəfəslik kimi şikayətlər olur.

Sadiq Bebirov

Haşimoto xəstəliyi hansı xəstəliklərlə birlikdə rast gəlinə bilər?
Qreyvs xəstəliyi
1-ci tip şəkərli diabet
Adisson xəstəliyi (böyrəküstü vəz yetməzliyi)
Revmatoid artrit
B12 defisitli qanazlığı
Hipoqonadizm
Vitiliqo
Miastenia qravis
Hipoparatiroidizm və s. kimi autoimmun xəstəliklərlə birlikdə rast gəlinə bilər.

Sadiq Bəbirov

Haşimoto xəstəliyi zamanı diaqnoz necə qoyulur?
Tiroid ultrasəs müayinəsində qalxanvari vəzdə genişlənmə (zob), aşağı exogenlik və yalançı düyünlər aşkarlanır. Autoimmun tiroiditdə həqiqi düyün olarsa, təqib olunur, ehtiyac olarsa biopsiya olunur. Lakin bu xəstəlikdə psevdodüyünlər, yəni yalançı düyünlər daha çox rast gəlinir. Hətta qalxanvari vəzin ultrasəs müayinəsini edən həkim bu sahədə kifayət qədər peşəkar olmadıqda psevdodüyünləri həqiqi düyün kimi yazır. Beləliklə klinik olaraq xəstəni təqib edən həkimi də yanılda bilər, lazımsız biopsiya hətta cərrahi əməliyyata səbəb ola bilər.

Sadiq Bəbirov

Haşimoto xəstəliyinin müalicəsi
Təəssüf ki, xəstəliyi tamamən sağaldan müalicə yoxdur. Zobu olan və ya hipotireozu olan xəstələrə tiroid hormonu olan Levotiroksin təyin olunur. Müalicə mütəmadi hormonlar kontrol eilərək ömür boyu davam edilir. Haşimoto tireoiditli qadınlar hamiləlik zamanı xüsusilə diqqətli izlənməlidirlər. Hormon yetərsizliyində ana və uşaq zərər görər. Hamiləlikdən öncə Levotiroksin qəbul edən qadınların hamiləlik zamanı dərmana tələbatı artır. Ona görə də qəbul edilən dərmanın dozası 30%-ə qədər artırıla bilər. Laktasiya dövründə də dərman mütləq qəbul olunmalıdır.