Скачать или смотреть "ทำไมคนญี่ปุ่นไม่เคยหยุดพัฒนา? 🇯🇵 คำตอบที่เปลี่ยนชีวิตคุณได้!"

แนวคิดเรื่องการสะท้อนตัวเองหรือที่คนญี่ปุ่นเรียกว่า "Hansei" เป็นหนึ่งในหัวใจสำคัญของการพัฒนาตัวเองในวัฒนธรรมญี่ปุ่น คำว่า hansei อาจแปลตรงตัวว่า การสำนึกผิดหรือการทบทวนตัวเอง แต่ในความเป็นจริง hansei มีความหมายที่ลึกซึ้งกว่านั้นมาก มันคือกระบวนการทางจิตใจที่ทุกคนควรมีในแต่ละวัน เป็นการกลับไปทบทวนพฤติกรรม ความคิด และผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นในชีวิตของตนเองว่าอะไรที่ดี อะไรที่ยังไม่ดีพอ และจะปรับปรุงให้ดีขึ้นได้อย่างไร แนวคิดนี้ไม่ได้เกิดขึ้นจากหลักศาสนาเพียงอย่างเดียว แต่เป็นรากฐานที่ฝังอยู่ในสังคมญี่ปุ่นทั้งในระดับบุคคล ครอบครัว และองค์กร

ในระบบการศึกษาของญี่ปุ่น เด็ก ๆ จะถูกปลูกฝังเรื่อง hansei ตั้งแต่ชั้นประถม เช่น หลังจากจบกิจกรรมหนึ่งในแต่ละวัน นักเรียนจะนั่งล้อมวงเพื่อพูดคุยถึงสิ่งที่ได้เรียนรู้ในวันนี้ พวกเขาจะตั้งคำถามกับตนเองว่า สิ่งที่ทำไปนั้นดีพอหรือยัง มีอะไรที่สามารถปรับปรุงได้หรือไม่ วิธีคิดแบบนี้จะกลายเป็นนิสัยติดตัวเด็กไปจนโต เมื่อเขาเข้าสู่สังคมการทำงานก็จะสามารถใช้ hansei เป็นเครื่องมือในการประเมินตนเองได้อย่างเป็นธรรมชาติ

ในบริษัทญี่ปุ่นกระบวนการ hansei ถูกใช้เป็นกิจวัตรในการบริหารและพัฒนางาน ยกตัวอย่างเช่น บริษัทโตโยต้า ซึ่งเป็นหนึ่งในองค์กรที่ใช้ hansei อย่างลึกซึ้งที่สุด หากโครงการใดโครงการหนึ่งประสบความสำเร็จอย่างสูง ผู้จัดการจะยังต้องถามคำถามว่า อะไรที่เรายังสามารถทำได้ดีกว่านี้ หรือมีจุดใดที่เราพลาดไปแต่โชคดีที่ไม่เกิดผลกระทบร้ายแรง การคิดแบบนี้ทำให้พนักงานไม่หลงระเริงกับความสำเร็จชั่วคราว แต่จะพยายามขุดลึกลงไปอีกขั้นเพื่อพัฒนากระบวนการให้ดีขึ้นในระยะยาว

ในทางกลับกัน เมื่อเกิดความผิดพลาดหรือความล้มเหลว hansei จะถูกนำมาใช้ทันทีเพื่อวิเคราะห์หาต้นตอของปัญหา โดยไม่เน้นการโทษบุคคล แต่จะมองว่าระบบหรือกระบวนการตรงไหนที่ควรแก้ไข การทำ hansei อย่างจริงจังช่วยให้ทีมงานสามารถเรียนรู้จากข้อผิดพลาดและลดโอกาสในการทำผิดซ้ำได้อย่างมาก ที่สำคัญคือมันสร้างวัฒนธรรมที่เปิดกว้างให้ทุกคนสามารถยอมรับความผิดพลาดและกล้าเรียนรู้จากมัน

คนญี่ปุ่นยังนำ hansei ไปใช้กับชีวิตส่วนตัวด้วย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความสัมพันธ์ การใช้เวลา หรือเป้าหมายชีวิต เช่น หลังจากผ่านไปหนึ่งวันก่อนนอนพวกเขาอาจจะนั่งสงบ ๆ เพื่อย้อนดูว่าตนเองพูดจากับผู้อื่นดีหรือไม่ ทำงานเสร็จตามเป้าหมายหรือเปล่า หรือวันนี้เราเสียเวลากับสิ่งใดที่ไม่มีประโยชน์ การสะท้อนเช่นนี้ไม่จำเป็นต้องใช้เวลานานแต่ต้องทำอย่างมีสติและซื่อสัตย์กับตนเองมากที่สุด

แนวคิด hansei ยังสอดคล้องกับหลักพุทธศาสนาในด้านของสติและการรู้เท่าทันตนเอง เช่น การมีสติในขณะทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง การรู้ว่ากำลังทำอะไรอยู่และทำไปเพื่ออะไร การสะท้อนใจในแต่ละวันจึงเปรียบเสมือนการฝึกสติทางโลกที่ช่วยให้เรารู้จักตนเองชัดขึ้นและพร้อมพัฒนาให้ดีขึ้นเสมอ ในขณะที่บางประเทศอาจเน้นการเฉลิมฉลองความสำเร็จ แต่ในวัฒนธรรมญี่ปุ่นการเฉลิมฉลองไม่ได้มีความสำคัญเท่ากับการเรียนรู้จากสิ่งที่ยังไม่สมบูรณ์

มีงานวิจัยของ Steven J Spear และ H Kent Bowen จาก Harvard Business Review ที่กล่าวถึง Toyota Production System ว่ากุญแจสำคัญของความสำเร็จของโตโยต้าไม่ได้อยู่ที่เครื่องจักรหรือเทคโนโลยีแต่คือการสร้างวัฒนธรรมแห่งการเรียนรู้และการสะท้อนตัวเองอย่างต่อเนื่อง พนักงานทุกระดับสามารถแสดงความคิดเห็นและสะท้อนปัญหาได้โดยไม่กลัวถูกตำหนิ นี่คือสิ่งที่ทำให้องค์กรเติบโตได้อย่างมั่นคงในระยะยาว

ในระดับสังคมภาพสะท้อนของ hansei ยังเห็นได้จากเหตุการณ์สำคัญๆ เช่น เมื่อมีนักการเมืองหรือผู้บริหารระดับสูงทำผิดหรือสร้างความเสียหาย พวกเขามักจะออกมาแสดงความรับผิดชอบผ่านการขอโทษอย่างจริงใจ บางครั้งถึงขั้นลาออกเพื่อแสดงความรับผิดชอบต่อสังคม แม้ในสายตาตะวันตกอาจมองว่าเป็นการกระทำที่รุนแรงเกินไป แต่ในวัฒนธรรมญี่ปุ่นนี่คือการแสดงให้เห็นว่าเขาตระหนักในสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างลึกซึ้งและกำลังเข้าสู่กระบวนการ hansei

อีกตัวอย่างหนึ่งคือในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ญี่ปุ่นต้องฟื้นฟูประเทศอย่างหนักและต้องเริ่มต้นใหม่จากศูนย์ รัฐบาลและประชาชนจำนวนมากได้นำหลัก hansei มาใช้กับชีวิตตนเองอย่างจริงจัง พวกเขาเรียนรู้จากความผิดพลาดของอดีตทั้งในระดับบุคคลและระดับประเทศ แล้วมุ่งมั่นพัฒนาประเทศอย่างไม่หยุดยั้ง จนสามารถสร้างเศรษฐกิจที่เข้มแข็งในเวลาไม่ถึงสามทศวรรษ

แน่นอนว่า hansei ไม่ได้เป็นเรื่องที่ง่ายเสมอไป เพราะมันต้องอาศัยความกล้าหาญในการมองเห็นข้อบกพร่องของตัวเองโดยไม่แก้ตัว ต้องอาศัยสติและความซื่อสัตย์ต่อใจตัวเองอย่างสูง แต่หากใครสามารถฝึก hansei ได้อย่างต่อเนื่องจะสามารถเติบโตได้เร็วและมั่นคงกว่าคนที่มองไม่เห็นจุดอ่อนของตนเอง

สำหรับคนไทยเองหากต้องการนำแนวคิด hansei ไปประยุกต์ใช้ก็ไม่ยาก เริ่มจากการให้เวลากับตัวเองวันละ 5 ถึง 10 นาทีเพื่อย้อนคิดว่า วันนี้เราทำสิ่งใดดีแล้ว สิ่งใดยังขาด ความผิดพลาดมีอะไรบ้าง และเราจะปรับปรุงสิ่งนั้นในวันพรุ่งนี้อย่างไร เมื่อทำทุกวันอย่างสม่ำเสมอคุณจะเริ่มเห็นความเปลี่ยนแปลงในตัวเองอย่างชัดเจน ความสุขุม รอบคอบ และการคิดเชิงบวกจะค่อยๆ เพิ่มขึ้นในชีวิตโดยที่คุณอาจไม่ทันรู้ตัว

อ้างอิง
– Spear, S. J., & Bowen, H. K. (1999). Decoding the DNA of the Toyota Production System. Harvard Business Review.
– Japan Intercultural Consulting: Hansei – The Power of Reflection in Japanese Culture
https://japanintercultural.com/hansei...
– NHK World: Why Reflection Matters in Japanese Schools
https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/ne...