Hegel'le Felsefeye Yeniden Bakmak

Hegel en çok yanlış anlaşılan filozoflardan olmuştur. Hegel'deki mutlak kavramı Tanrı olarak anlaşılmıştır. Oysa Hegel akıl, bilinç, tarih gibi kavramların düşünce sürecinin haricinde, sürecin üstünde aşkınsal kavramlar olmadığını, süreçle birlikte var olan kavramlar olduğunu savunur. Hegel'e gelinceye kadar özne süreçten soyutlanarak ele alınmışken, Hegel özneyi ortaya çıkardığını iddia ettiği sürecin bizzat kendisini inceler. Ona göre özne ancak sürecin içinde var olabilen bir kavramdır. Hegel'de “mutlak” kavramı sürecin bütünü anlamına gelir. Mutlak olan sürecin kendisidir. Yani direkt varlığı değil varoluşu bir süreç olarak işaret eder. Hegel'e göre hakikat, süreçle birlikte hakikattir. Sonuç, süreçle birlikte sonuçtur. Süreç dışında bir hakikat yoktur. Bu açıdan Kant'ı eleştirir ve Kant'ın sürece dahil olmayan, sürecin dışında, sürecin üstünde aşkın bir özneden bahsettiğini söyler. Ve bunu “suya girmeden yüzme öğrenilmez” şeklinde dile getirir. Hegel'e göre özne sürecin içindeyken özne olmaktadır, yani eğer aklı, bilinci yüzmeyi öğrenme yetisine benzetirsek, özne bu yetileri ancak sürecin içinde kazanmaktadır ve süreçle birlikte insan dediğimiz anlam çıkmaktadır. Bu açıdan “tarih” insanlığı ortaya çıkaran sürecin kendisidir. İnsanı tarih var eder. Böyle baktığınızda Hegel'in aslında biyolojik evrime paralel bir kültürel (toplumsal) evrimden bahsettiği düşünülebilir.
.