Diskusija „Litva ar Lietuva" / Дыскусія "Літва ці Летува" PRADMOVA, Vilnius

LT | BY
Diskusija „Litva ar Lietuva: prieštaringi Baltarusijos ir Lietuvos santykių klausimai istorijoje ir litvinizmo fenomenas“ tarptautinio intelektualių knygų festivalio Pradmova (www.pradmova.eu) rėmuose, 2023 m. spalio 15 d., Vilnius.

Diskusija vyko lietuvių ir baltarusių kalbomis (su vertimu)

Iš Lietuvos pusės dalyvavo:
Dr. Rustis Kamuntavičius - Vytauto Didžiojo universiteto (Kaunas) Istorijos katedros docentas ir Česlovo Milošo centro vadovas, Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės Instituto direktorius.
Vanda Martinš duš Reiš – baltarusių ir lietuvių poetė, vertėja, publicistė, visuomenės veikėja

Iš Baltarusijos pusės dalyvavo:
Valery Kavaleuski – diplomatas, vadovo pavaduotojas ir atstovas užsienio reikalams Jungtiniame Baltarusijos pereinamojo laikotarpio kabinete, vadovaujamame Svetlanos Tsikhanouskajos
Valera Bulhakau – istorikas, istorinio žurnalo „Arche-Pačatak“ vyriausiojo redaktoriaus pavaduotojas ir leidyklos vadovas.
Aleh Dziarnovič – istorikas ir archeologas, XIII–XVIII amžių LDK istorijos, taip pat Baltijos šalių istorijos, nacionalinės genezės ir istorinės politikos klausimų specialistas.

Diskusijos vedėjas – žurnalistas, publicistas, laikraščio „Nasha Niva“ redaktorius Andrej Dynko.

Kokia buvo LDK? Ar LDK - tai baltų genčių ekspansija į rytus, slavų genčių – į vakarus, ar politinis baltų ir slavų (rusėnų) etninių grupių susivienijimas? Ar gali Mindaugas, Gediminas, Algerdas ir Vytautas vienu metu būti Baltarusijos ir Lietuvos didvyriais? Istorinė Žemaitija, Aukštaitija ir šiuolaikinė Lietuvos Respublika: kokie jų santykiai?

LDK konfederacijos idėja XX amžiaus pradžioje ir po Rusijos imperijos žlugimo: kodėl šis projektas žlugo? Lietuvos ir Baltarusijos TSR ir Vidurio Lietuva – kieno tai buvo politiniai projektai ir ar jie gerino Lietuvos ir Baltarusijos santykius? Ar Baltijos ir Juodosios jūros sąjungos idėja gali suvienyti buvusios Sovietų Sąjungos tautas šiandien, atsižvelgiant į dabartinius iššūkius ir grėsmes? „Mūsų Vilnius“ ir „Baltarusiškas Vilniaus kraštas“ – kiek reali litvinizmo judėjimo ir galimo baltarusių revanšizmo grėsmė šiandien? Kas yra litvinizmas ir kokia jo vieta Baltarusijos visuomenėje ir ideologijoje?

Дыскусія “Літва ці Летува: спрэчныя пытанні беларуска-літоўскіх стасункаў у гісторыі і феномен ліцвінізму” у межах міжнароднага фестывалю інтэлектуальнай кнігі Прадмова (www.pradmova.eu), 15 кастрычніка 2023 , Вільня.

Дыскусія праводзілася на літоўскай і беларускай мове (з перакладам)

Сярод удзельнікаў з літоўскага боку:
Доктар Русціс Камунтавічус - дацэнт гісторыі Дэпартамента і кіраўнік Цэнтра імя Чэслава Мілаша пры ўніверсітэце Вітаўта Вялікага (Каўнас, Літва), дырэктар Інстытута Вялікага Княства Літоўскага,
Ванда Марцінш душ Рэйш - беларуская і літоўская паэтка, перакладчыца, публіцыстка , грамадская дзеячка

З беларускага боку:
Валерый Кавалеўскі – дыпламат, намеснік кіраўніка і прадстаўнік па замежных справах у АПКБ пад кіраўніцтвам Святланы Ціханоўскай
Валера Булгакаў – гісторык, намеснік галоўнага рэдактара гістарычнага часопіса «Архэ-Пачатак» і кіраўнік выдавецтва.
Алег Дзярновіч - гісторык і археолаг, спецыяліст у гісторыі ВКЛ ХІІІ—XVIII стагоддзяў, а таксама гісторыі краін Балтыі, пытаннях нацыягенезу і гістарычнай палітыцы.

Вядоўца дыскусіі – журналіст, публіцыст, рэдактар газеты “Наша Ніва” Андрэй Дынько

Чым з’яўляецца ВКЛ? Гэта экспансія балцкіх плямёнаў на ўсход, славянскіх на захад або палітычнае аб’яднанне балцкіх і славянскіх (русінскіх) этнасаў? Ці могуць быць Міндаўг, Гедымін, Альгерд і Вітаўт адначасова беларускімі і літоўскімі героямі? Гістарычныя Жамойція, Аўкштайція і сучасная Рэспубліка Літва: якія паміж імі дачыненні?

Ідэя канфедэрацыі ВКЛ на пачатку 20 ст. і пасля распаду Расійскай імперыі: чаму гэты праект не атрымаўся? Літоўска-беларуская ССР і Сярэдняя Літва – чые гэта былі палітычныя праекты і ці спрыялі яны літоўска-беларускім зносінам? Ці можа ідэя Балта-чарнаморскага саюза аб’яднаць народы былога ВКЛ сёння ў сувязі з актуальнымі выклікамі і пагрозамі? “Вільня наша” і “беларуская віленшчына” – наколькі пагроза з боку руху ліцвінізму і магчымага рэваншызму беларусаў рэальная на сёння? Што такое ліцвінізм і якое яго месца ў беларускім грамадстве і ідэалогіі?