Haj Nehaj - Tvrđava koju su gradile žene

Kada izađete iz tunela Sozina i nastavite ka Sutomoru, nakon svega par kilometara po desnoj strani uspravite pogled ka kupastom brdu. Na njemu je tvrđava Haj Nehaj. Sa magistrale izgleda veoma neupadljivo međutim njenu veličinu i značaj spoznate kada se popnete na nju.
Početkom 2008. izašla je reportaža u kojoj je pisalo da su tvrđavu Haj Nehaj gradile žene (autor Željko I. Raičevič). Možda je to legenda, a možda i ne. Kažu da se i danas među njenim bedimima čuje pjesma:“Teško tebi, Nehaj grade, kada tebe žene grade’’.
Visina na kojoj se tvrđava nalazi je 231 mnh. Ulaz u grad nalazi se na zapadnoj strani. Zapadna kapija je i relativno je dobro očuvana.
Tvrđavu pod nazivom Nehaj su podigli u 15. vijeku Mlečani, a u 16. vijeku su istu dogradili i učvrstili Turci.

U istorijskim izvorima grad se prvi put pominje 1542.
Okružen je visokim odbrambenim zidovima, sa mnoštvom puškarnica i više odbrambenih kula.
Nehaj je posjedovao sve neophodne objekte za život i odbranu: cistijernu za vodu, barutanu, vojne i ekonomske objekte. Zabilježeno je da je u slučaju opasnosti grad – tvrđava mogla da primi 900 ljudi.
Do novembra 1877. tvrđava je bila u rukama Turaka, nakon čega su je Crnogorci oslobodili. Od tada je razrušena i napuštena.
Naziv Haj Nehaj je inače novijeg datuma, nastao spajanjem imena Haj – Golog Brda, koje se nalazi uz obalu iznad Sutomora, i imena tvrđave tj. Nehaj.
U sklopu tvrđave, na najvišoj tački grada, se nalaze i ostaci crkve Sv. Dimitrija iz doba Nemanjića, koja je nekad imala dva oltara – pravoslavni i katolički.
Crkva je starija od samog utvrđenja, a vjeruje se da potiče s kraja 13. i početkom 14. vijeka. Postoji podatak da se sve do 1868. oko crkve nalazilo groblje obje vjeroispovjesti.
Od tog groblja nema danas ostataka, zato se i ne zna koliko je ovaj podatak vjerodostojan. U unutrašnjosti utvrđenja se nalaze i ruševine mnogih građevina i stepeništa.
Iako je nekadašnja tvrđava dosta ruinirana, konture crkve sv. Dimitrija su i do danas očuvane. Pripada turističkim spomenicima druge kategorije Opštine Bar.