Nikolay Gogol - Bir Delinin Hatıra (Anı) Defteri (Öykü İncelemesi)

Gogol'ün 1835 yılında yayımlanan Arabeskler adlı öykü derlemesinin içinde Neva Caddesi ve Portre öyküleriyle birlikte yer alan Bir Delinin Hatıra Defteri, hem Dünya edebiyatı hem de tiyatro açısından oldukça önemli bir eserdir. Gogol'ün diğer öykülerinde olduğu gibi gerçeküstü öğeler barındıran ve kara mizah içeren bu eser yazarın Burun ve Palto'yla birlikte en önemli öykülerinden biridir.

Tiyatromuzda Genco Erkal ve Erdal Beşikçioğlu tarafından defalarca kez oynanıp canlandırılan Aksentin İvanoviç Poprişçin karakteri ve öykü hakkında söylenebilecek en güzel söz, Tatkbikat Sahnesi'nin bu oyun için hazırladığı tanıtım bülteninde ifade edilmektedir:
"Bir delinin değil, adım adım deliliğe giden, yaşadığı gerçeklerle baş edemeyen bir adamın hatıra defteri..."

Öykü kahramanın yani Poprişçin'in gözünden anlatılmakta ve kendisi dokuzuncu derecede memur olup çalıştığı dairenin genel müdürünün kızına aşıktır. Metindeki ilk gerçeküstü kesit kızın köpeği Meci ile Fidel'in konuşmalarıdır. Bu konuşmaları duyduğunu bize aktaran karakterin gerçeklik algısını yitirdiğini ilk bu anda fark ederiz. Daha sonraysa karakterimiz deliliğe adım adım gidecektir.