ΑΕΦ 20. Οι Σοφιστές. Μέρος Β΄: "Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος" – Ευαγγελία Μαραγγιανού

Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Λόγου - Μουσικής - Τέχνης "ΛΙΝΟΣ",
παρουσιάζουν κύκλο φιλοσοφικών διαλέξεων με γενικό θέμα:
«ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ. Από τον ΘΑΛΗ ως τον ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ»

Εισηγήτρια: ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΑΡΑΓΓΙΑΝΟΥ - ΔΕΡΜΟΥΣΗ,
Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ.

Διάλεξη 20η
Οι Σοφιστές. Μέρος Β΄. «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος»

Η δομή και το περιεχόμενο των διαλέξεων βασίζονται στο βιβλίο της κας Ευαγγελίας Μαραγγιανού - Δερμούση «Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι. Από τον Θαλή ως τον Αριστοτέλη», εκδόσεις Da Vinci, Αθήνα 2016.

Ο κύκλος των διαλέξεων διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Λόγου - Μουσικής - Τέχνης "ΛΙΝΟΣ".

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΙΚΟΣΤΗΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ

ΟΙ  ΣΟΦΙΣΤΕΣ (μέρος β΄)

Κατά τους Σοφιστές σχετικές είναι, εκτός της γνώσης, και οι ηθικές αξίες.
Συγκεκριμένα κατά τον Πρωταγόρα οι νόμοι αποτελούν μια περιορισμένης διάρκειας σύμβαση μεταξύ των ανθρώπων, η οποία πρέπει να τηρείται για όσο διάστημα θεωρείται από αυτούς δίκαιη και ωφέλιμη, ο δε άνθρωπος είναι το μέτρο όλων των πραγμάτων.

Ο Πλάτων στον Θεαίτητον  προσπαθεί να ανασκευάσει την πρωταγόρεια θέση με τα εξής επιχειρήματα:
1) Αν ο άνθρωπος είναι μέτρο όλων των πραγμάτων, δηλαδή αν ό,τι κάθε άνθρωπος αισθάνεται αυτό είναι και αληθινό, τότε μπορούμε να αντικαταστήσουμε τον όρο «άνθρωπος» με οποιοδήποτε ζώο, εφόσον και τα ζώα έχουν αισθήσεις (161 c).
2) Αν οτιδήποτε υποστηρίζουμε είναι και αληθινό, τότε δεν χρειάζονται σε τίποτα οι δάσκαλοι και οι Σοφιστές (161 d-e).
3) Αν ισχύει η πρόταση του Πρωταγόρα, τότε όσοι τη θεωρούν εσφαλμένη (οἱ ἀντιδοξάζοντες) ισχυρίζονται κάτι αληθινό (171 a).

Οι περισσότεροι Σοφιστές καθιέρωσαν επίσης την αντίθεση ανάμεσα στο φύσει και το θέσει δίκαιο ή ανάμεσα στους φυσικούς και τους θετούς νόμους. Οι πολιτικοί νόμοι και το θετό δίκαιο είναι, κατά την άποψή τους, συνθήκες μεταξύ των πολιτών, οι οποίες υπηρετούν το συμφέρον του ισχυρότερου, δηλαδή εκείνου που κατέχει την εξουσία και παραβιάζουν συνήθως τη φύση, γιατί αποτελούν για εκείνη δεσμά.
Ο Ιππίας μάλιστα ισχυρίζεται ότι οι νόμοι είναι τύραννοι των ανθρώπων και ο Αντιφών υποστηρίζει ότι όποιος παραβεί τους πολιτικούς νόμους και δεν αποκαλυφθεί, δεν τιμωρείται, ενώ αν παραβεί τους φυσικούς νόμους (όπως είναι, π.χ. η λειτουργία της αναπνοής), θα βλάψει ανεπανόρθωτα την υγεία του, ακόμη και αν δεν τον αντιληφθεί κανείς, γιατί οι νόμοι της φύσης είναι αναγκαίοι, ενώ οι νόμοι των ανθρώπων «ἐπί-θετοι». Ο σοφιστής ορίζει ακόμη τη δικαιοσύνη ως τη συμμόρφωσή μας με τους νόμους της πολιτικής  κοινωνίας στην οποία ζούμε και ως το να μην αδικούμε ούτε να αδικούμεθα.
Ο Γοργίας πάλι επισημαίνει ότι, σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους, τα ισχυρότερα όντα πρέπει να εξουσιάζουν τα ασθενέστερα.

Συμπεραίνοντας καταλήγουμε στη διαπίστωση ότι οι Σοφιστές, παρά τις ακραίες ενίοτε συνέπειες της διδασκαλίας τους, προτείνουν μια νέα γνώση και μια νέα ηθική επικεντρωμένες στον άνθρωπο και στον ορθό λόγο.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ενδεικτική ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ για τους ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ
https://drive.google.com/file/d/1lUJI...
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
Βιογραφικό σημείωμα καθηγήτριας Ευαγγελίας Μαραγγιανού: 
https://drive.google.com/file/d/1Rzju...
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ ευχαριστούν θερμά για την συνεργασία
την κα Ευαγγελία Μαραγγιανού - Δερμούση,
τον Σύλλογο Λόγου - Μουσικής - Τέχνης "ΛΙΝΟΣ" και την πρόεδρο αυτού
κα Όλγα Κανελλοπούλου - Ντινοδήμου.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Μπορείτε να παρακολουθήσετε όλες τις διαλέξεις του κύκλου
«ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ. Από τον ΘΑΛΗ ως τον ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ»,
στον σύνδεσμο:     • Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι – Ευαγγελία...  

Μπορείτε επίσης να παρακολουθήσετε όλες τις ομιλίες της κας Ευαγγελίας Μαραγγιανού,
που έχουν καταγραφεί από τις Φρυκτωρίες, στον σύνδεσμο: 
   • Ευαγγελία Μαραγγιανού - Ομιλίες  
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Για οποιαδήποτε πληροφορία ή καταγγελία, παρακαλούμε, ενημερώστε μας στην κεντρική ιστοσελίδα: http://www.fryktories.net