Beyin şişləri və müalicəsi - Neyrocərrah Uzm.Dr. Ruslan Yunusov

Hospitalımızın neyrocərrahı Uzm.Dr. Ruslan Yunusov beyin şişləri və müalicəsi haqqında danışıb.

İzləməyi və suallarınızı qeyd etməyi unutmayın.

Bu gün sizə beyin şişləri haqqında qısaca məlumat vermək istəyirəm. Beyin şişləri kəllədaxili boşluqlarda müəyyən qrup hüceyrələrin kontrolsuz və anormal şəkildə böyüyüb artması nəticəsində əmələ gələn yeni törəmələrdir. Bildiyimiz kimi, Kəllə daxilində beyin və beyinətrafı toxumalar, beyinin sərt qişası, beyinin ətrafındakı damarlar var, bu toxumalardan əmələ gələn şişlər, yəni törəmələr də beyin şişləri adı altında cəmlənir. Ümumiyyətlə, insandakı beyin şişləri bütün şişlərinin 2%-ni təşkil edir. Növlərinə görə isə təxminən 150-dən çox beyin şişi növü mövcuddur. Bunlar əsasən 2 qrupda cəmləşir: Birincili beyin şişləri və ikincili beyin şişləri. Birincili beyin şişləri beyin və beyinətrafı toxumadan əmələ gələn şişlərə birincili beyin şişləri deyirik. İkincili beyin şişləri isə orqanizmin başqa yerində əmələ gələn və beyinə metastaz verən, beyinə sıçrayan şişlərə isə ikincili beyin şişləri deyirik. Birincili beyin şişləri öz növbəsində 2 hissəyə bölünür: Xoşxassəli beyin şişləri və bədxassəli beyin şişləri. İkincili beyin şişləri isə metastaz olduğuna görə, yəni başqa orqana sıçradığına görə, adətən, bədxassəli olurlar. İnsanlarda Rastgəlmə tezliyinə görə Uşaqlar və böyüklərdə şişlərin rastgəlmə tezliyi və yerləşmə yeri də fərqlənir. Belə ki, uşaqlarda daha çox arxa kəllə çuxuru dediyimiz beyincik nayihəsində olan şişlərə daha çox rast gəlinir. Böyüklərdə isə baş-beyin yarım kəllə nayihəsində daha çox rast gəlinir. Xoşxassəli və bədxassəlilərin rastgəlmə tezliyi də insanlarda yaşa görə dəyişir. Belə ki, daha yaşlı insanlarda bədxassəlilərin görülmə tezliyi artır. Orta yaşlılarda isə beyin zarından əmələ gələn xoşxəssəli şişlərin görülmə tezliyi daha çoxdur.

Beyin şişlərinin əlamətlərinə gəldikdə isə şişlərin yerləşdiyi yerdən, onun xarakterindən və onun ölçüsündən asılı olaraq çox fərqli əlamətlər verə bilirlər. Ümumiyyətlə, beyin şişinə bağlı əlamətləri biz 2 qrupda cəmləşdiririk: Ümumi beyin əlamətləri və lokal, yerli olaraq, şişin yerinə xas olan əlamətlər. Ümumi beyin əlamətləri dediyimizdə beyinin müxtəlif yerlərində olan hər şişin verə biləcəyi əlamətlərdir ki, bunlar ən çox rast gəlinən əlamət kimi başağrısını demək olar. Ümumiyyətlə, şişlər arasında beyin şişlərinin 80-90%-də başağrısı görsənir. Başağrısı ilə yanaşı ümumi beyin əlamətləri kimi bulantı, qusma, qıcolma, tutmalar ən çox rastgəlinən əlamətlərdəndir. Lokal əlamətlər dedikdə isə beyinin konkret bir nayihəsində olan şiş o yerə xas olan xüsusi əlamətlərə səbəb olur ki, bunlar da, məsələn, sol alın payında olan bir şiş varsa pasiyentdə, bu pasiyentdə danışma problemləri olur və ya öz fikrini ifadə edə bilmir, yaxud deyiləni anlamır, ümumiyyətlə, danışa bilmir. Yaxud da ki, hər hansı ənsə nayihəsində pasiyentin beyin şişi varsa, görmə problemləri olur. Yaxud da alın və ya təpə nayihəsində hərəkət mərkəzinin üzərində pasiyentin bir şişi varsa, bu pasiyentdə sağ, yaxud sol tərəfində qüvvətsizlik, əlində, yaxud ayağında qüvvətsizlik əmələ gəlir ki, bunlar lokal olaraq şişin yerləşdiyi yerə bağlı əlamətlərdir. Şişlərin diaqnostikasında biz həm kompüter tomoqrafiyadan, həm maqnit rezonans tomoqrafiyadan (MRT), həm də bəzi onkolojik pasiyentlərdə olur bu PET dediyimiz (Pozitron Emissiya Tomoqrafiya) tomoqrafiyadan istifadə olunur. Amma qızıl standart kimi kontrastlı maqnit rezonans tomoqrafiya hesab olunur beyin şişlərinin diaqnostikasında. Belə ki, hər hansı bir şübhəli görüntü varsa, biz damardan kontrast maddə verərək bu şişin həm yerləşməsi haqqında, mən onun ölçüsü haqqında, həm də qismən də olsa, xarakteri haqqında məlumat əldə etmiş ola bilirik. Çünki xoşxəssəli şişlərlə bədxassəli şişlərin həm MRT görüntüləri, həm onların kontrast tutma xarakteri fərqli olduğuna görə bizə dolayı da olsa, əməliyyatdan öncə məlumat verir və pasiyent və pasiyent yaxınları ilə danışdıqda şişin xarakteri haqqında qismən də olsa, məlumat verə bilirik. Dolayısı ilə kontrastı beyin MRT-si, beyin şişi şübhəsi olan pasiyentdə çox ciddi müayinə üsulundan biridir və informativliyinə görə digər müayinə üsullarından daha önəmlidir.