2. ΜΑΘΙΟΣ ΜΥΛΟΝΟΓΙΑΝΝΗΣ - Γενικός Αρχηγός Αποκορώνου (1828-1901)

Είμαι ο επαναστάτης Μαθιός Μυλωνογιάννης. Γεννήθηκα το 1828 στον Κεφαλά Αποκορώνου και από μικρός στάθηκα σαν ανήμερο θεριό απέναντι στον Οθωμανό και αυτός με κυνήγησε. Βρήκα καταφύγιο στην Αθήνα, αλλά τι να την κάνεις τη λευτεριά όταν το αίμα σου, η φυλή σου, το γένος σου αναστενάζει. Δεν άντεξα και με άλλους αετούς της Κρήτης, νέα παλληκάρια, τραβήξαμε προς τη Θεσσαλία για να συνεχίσουμε αυτό που αφήσαμε στο νησί μας. Πολέμησα με ενθουσιασμό και λίγο αργότερα, το 1851, κινδύνευσα να πεθάνω στην Καλαμπάκα, όταν τούρκικο βόλι με κτύπησε στο κεφάλι. Ήμουν τριάντα ετών και δεν με ένοιαζε ο θάνατος. Μονάχα ένα λαχταρούσε η ψυχή μου, να πεθάνω στη γη μου πολεμώντας. Επτά χρόνια αργότερα το χρέος και ο πόθος για τη λευτεριά με καλούσαν πίσω.
Ήταν το 1858 όταν η Κρήτη επαναστάτησε για άλλη μια φορά και εγώ, με παράσημο τα τραύματά μου, ξεχύθηκα στη μάχη ως οπλαρχηγός. Το είχα πάρει απόφαση πια ότι μόνο νεκρός θα έφευγα από δω. Ακόμα και όταν επικράτησαν οι οχθροί, ανέμενα τη νέα σπίθα, η οποία δεν άργησε να έρθει. Πρωτοστάτησα στο ξέσπασμα της επανάστασης του 1866, ως αντιπρόσωπος της επαρχίας Αποκορώνου στην επαναστατική συνέλευση στα Μποτσουνάρια, και για τρία χρόνια το σπαθί μου δεν ησύχαζε. Ήμουν σε κάθε μετερίζι από τον Αποκόρωνα και τα Σφακιά μέχρι την Κυδωνία και το Σέλινο, από την Κίσαμο μέχρι το Ρέθυμνο, όπου μάχη και φωτιά εκεί και το δικό μου βόλι. Όμως, τη μοίρα μας δεν την ορίζουμε πάντα οι γενναίοι, δεν είχε έρθει φαίνεται η ώρα της λευτεριάς και η επανάσταση δεν ήταν νικηφόρα. Κατέφυγα πάλι στην Αθήνα πλάι στον Ζυμβρακάκη και όταν το 1878 ξέσπασε εκ νέου ο ξεσηκωμός επέστρεψα στην Κρήτη. Τα βάλαμε με το θεριό και, αν και ολιγάριθμοι, στη μάχη του Τσιβαρά δείξαμε τι θα πει ανδρεία. Για τρεις μέρες κυνηγούσαμε τους Οθωμανούς στρατιώτες μέχρι τη θάλασσα και οι Άγγλοι που ναυλοχούσαν στη Σούδα μας επευφημούσαν!
Με τη λήξη της επανάστασης αποδέχθηκα το ημιαυτόνομο καθεστώς διακυβέρνησης που παραχωρήθηκε στην Κρήτη και μέχρι το 1889 εκλεγόμουν κατ’ επανάληψη βουλευτής της επαρχίας μου. Εκείνη τη χρονιά οι Οθωμανοί θα καταλύσουν το παραπάνω πολιτειακό καθεστώς και θα καταφύγω για άλλη μια φορά στην Αθήνα. Έξι χρόνια αργότερα θα επανέλθω στα πατρογονικά μου χώματα και θα πολεμήσω για τελευταία φορά τους εχθρούς του γένους μου. Αξιώθηκα να ζήσω την ίδρυση της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας και να μου απονείμει ο ίδιος ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ το παράσημο του Τάγματος του Σωτήρος για την προσφορά μου στην πατρίδα που τόσο αγάπησα. Αν και ποτέ δεν επιδίωξα τιμές, η κηδεία μου το 1901 τελέσθηκε δημοσία δαπάνη με τιμές εν ενεργεία στρατηγού, ωστόσο πρέπει να σας ομολογήσω ότι το μεγαλύτερο καύχημα και λαμπρότερο παράσημο για μένα ήταν οι άξιοι συνεχιστές της ζωής και του έργου μου, τα ίδια μου τα παιδιά. Αυτά που διατήρησαν ακμαία τα ιδανικά για τα οποία ξεκίνησα και ολοκλήρωσα την πορεία μου στα ευλογημένα τούτα χώματα. Υπέρ πίστεως και πατρίδος…

-Μεταξύ των άλλων μνημείων που βρίσκονται στη πλατεία 1866 είναι και η ορειχάλκινη προτομή του Μαθιού Μυλονωγιάννη πάνω σε λευκή μαρμάρινη βάση . Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έγιναν στις 26/8/1973 από τον τότε Νομάρχη Χανίων κ.Ασημακόπουλο. Προηγήθηκε επιμνημόσυνη δέηση χοροστατούντος του Μητροπολίτη Νικηφόρου και μέλη της οικογένειας Μυλονογιάνη. Για τη ζωή και το έργο του μίλησε ο κ. Σπυρος Βουτετάκης . Η προτομή φιλοτεχνήθηκε από το Χανιώτη γλύπτη Μανώλη Κουράκη.
Πηγή: Τα υπαίθρια γλυπτά και μνημεία του Δήμου Χανίων. Αντώνης Μ. Βαρουχάκης

-Το πρόγραμμα “Όι ήρωες μιλούν” υλοποιήθηκε το 2022 από την ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ (Κοινωφελής Επιχείρηση Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Δήμου Χανίων – Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου).

Ιδέα-ηχογράφηση 3D ψηφιακή επεξεργασία και παραγωγή βίντεο Αντώνης Τζατζάνης
-Φωτογράφηση-ψηφιακή βελτίωσή Γεώργιος Μαζωνάκης
-Αφήγηση Θωμάς Παναγιώτου
-Ιστορική έρευνα-κείμενο Νεκτάριος Νικολακάκης


#ΜΑΘΙΟΣΜΥΛΟΝΩΓΙΑΝΝΗΣ, #πλατεία1866, #ΟΙΗΡΩΕΣΜΙΛΟΥΝ