การแสดงดนตรีชาติพันธุ์ อิ้วเมี่ยน

การแสดงดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์อิ้วเมี่ยน ที่จะนำมาแสดงในงานมหกรรมศิลปะร่วมสมัยนานาชาติ Thailand Biennale, Chiang Rai 2023 ครั้งนี้ มีแนวคิดที่จะนำเสนอถึง ดนตรีและการแสดงในงานแต่งงานของกลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งแนวคิดนี้ได้รับแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์จากพิธีกรรม และบทเพลงที่เสี่ยงต่อการสูญหายเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากขาดผู้สืบทอด โดยคาดว่าบทเพลงที่ใช้ในการแสดงครั้งนี้จะสร้างความเข้าใจ และเป็นบันทึกทางประวัติศาสตร์ของบทเพลง วงดนตรีและการแสดงให้กับเยาวชน ผู้สนใจทั่วไปที่จะรับทราบถึง และเข้าใจใน ขนบธรรมเนียมประเพณีของอิ้วเมี่ยน ที่ให้ความสำคัญต่อการเริ่มต้นชีวิตคู่ของคนอิ้วเมี่ยน

ความเป็นมาของคณะนักดนตรี และนักแสดงกลุ่มชาติพันธุ์อิ้วเมี่ยน ชุดนี้ ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2555 โดย นายบุญศรี อภิญญาวิศาล ผู้นำชุมชนในขณะนั้น ที่มีแนวคิดต้องการที่จะรวบรวมพี่น้องชาวอิ้วเมี่ยน ในบ้านห้วยแม่ซ้าย อำเภอเมือง และใกล้เคียง เพื่อร่วมกันประกอบกิจกรรมการแสดง และต้องการอนุรักษ์วัฒนธรรมของอิ้วเมี่ยน ให้สืบต่อไปยังกลุ่มเยาวชน จึงได้เชิญผู้อาวุโสและผู้มีความสามารถด้านการเต้นรำเข้ามาช่วยคิดท่าเต้น โดยอ้างอิงจากท่าเต้นที่เคยได้เห็นในอดีตมาเป็นแบบอย่าง คณะอิ้วเมี่ยน มีสถานที่ฝึกซ้อม เป็นศูนย์กลางประสานงานติดต่อและฝึกซ้อมอยู่ที่ หมู่ที่ 11 บ้านห้วยแม่ซ้าย ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย ปัจจุบันคณะวงดนตรีและนักแสดงอิ้วเมี่ยน ได้รับการเชิญชวนและทาบทามให้อออกแสดงในศิลปวัฒนธรรมของจังหวัดเชียงราย และใกล้เคียงอย่างต่อเนื่อง

ดนตรีของอิ้วเมี่ยนมีบทบาทหน้าที่สำคัญในด้านพิธีกรรมเป็นส่วนใหญ่ โดยเฉพาะการไหว้บรรพบุรุษ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เคารพนับถือ โดยดนตรีเปรียบเสมือนเสียงบอกกล่าว เสียงขอบคุณ หรืออาจเป็นเสียงขอร้องให้โปรดช่วยเหลือดลบันดาลให้เกิดความร่มเย็นเป็นสุขได้ ปัจจุบันพิธีกรรมที่จะได้พบเห็นดนตรีเข้าไปมีส่วนร่วมอยู่ คือ ประเพณีการแต่งงาน ซึ่งมีขั้นตอนพิธีกรรมความเชื่อหลายขั้นตอน ตั้งแต่พิธีกรรมการตัดชื่อหญิงออกจากตระกูลเดิม เพื่อไปเข้าตระกูลฝ่ายชาย พิธีล้างบาป พิธีบอกกล่าวบรรพบุรุษ เป็นต้น แต่ทั้งนี้การที่ดนตรีจะเข้าไปมีส่วนร่วมนั้นขึ้นอยู่กับรูปแบบการแต่งงานอีกครั้งหนึ่ง เนื่องจากการแต่งงานของอิ้วเมี่ยนมีหลายระดับความใหญ่โต บางครั้งอาจเป็นการจัดพิธีเล็ก ๆ ในครอบครัว อาจไม่ต้องการวงดนตรีเข้ามาประโคม หรือในบางครั้งการแต่งงานของคนที่มีหน้ามีตาในสังคม วงดนตรีพิธีกรรมของอิ้วเมี่ยนจะมีหน้าที่ประโคมบทเพลงตลอดทั้งงาน ซึ่งส่วนใหญ่จะจัดมากกว่า 1 วัน วงดนตรีอิ้วเมี่ยนจะมีบทบาทตั้งแต่ช่วงพิธีกรรมทางความเชื่อไปจนถึงการประโคมเพื่อความเป็นสิริมงคล และความยิ่งใหญ่ในงาน ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่า หากงานแต่งงานของคนอิ้วเมี่ยนงานใดมีดนตรีประโคมอย่างอึกทึก นั้นหมายความว่า คู่บ่าวสาวต้องเป็นคนในตระกูลที่มีฐานะทางการเงินดีพอสมควร (องอาจ อินทนิเวศ, 2567)