ኃይሌ ፊዳ ማን ነው? ግፍን ተቃውሞ በግፍ የተገደለ Haile Fida

Ethiopia: ኃይሌ ፊዳ ማን ነው? ግፍን ተቃውሞ በግፍ የተገደለ
Haile Fida

Subscribe for more videos | Ethiopia
ሀይሌ ፊዳ (1939 ዓ.ም. -1979) ኢትዮጵያዊ ፖለቲከኛ እና ሁሉም የኢትዮጵያ ሶሻሊስት ንቅናቄ መሪ (በብዙዎች በሚታወቀው "ሚሲሰን" ከሚለው የአማርኛ አህጽሮተ ቃል) አንዱ ነበር. የእርሱ በጣም ከፍተኛ ስኬት በደርግ የቦርድን ብሔራዊ ዴሞክራሲያዊ አብዮት ኘሮግራም በማርቀቅ ላይ ነበር
ሀይሌ ፊዳ የተወለደው በጅማ አርጆ, ወሎሌቃ ሲሆን ያደገው በኔኬት ወሎሌጋ ነበር. ሀይሌ ፊዳ ከ 1960 ዎቹ መጀመሪያ ጀምሮ በፈረንሳይ ሲያጠና የነበረው ኦሮሞ ሲሆን ከሶቭቭ ቨርዥን ይልቅ ከአዲሱ ግራ ከነበረው የሶቪዥን ስርዓት ጋር የተገናኘ የሶስቴስት ርዕዮተ ዓለም ነበር. ሀይሌ በማኅበረሰቡ ስነሕይወት እና ማህበራዊ አንትሮፖሎጂ እና በፍልስፍና በፔንታ ዩኒቨርሲቲ ዲ ፈረንስ ውስጥ ተምሮ ነበር. ሬኔ ላ ፎርት የፈረንሳይ ኮምኒስት ፓርቲ አብሮ ተጓዥ መሆኑን ገልጿል. ኢትዮጲያ ከኢትዮጵያ አብዮት ከተመለሰ ብዙም ሳይቆይ ወደ ደርሷል. በ 1975 ዓ.ም. ደርግ ለተመዘገበው ኢትዮጵያውያን ሁሉ አገሪቷን ወደ ዘመናዊነት ለማሸጋገር ወደ አገራቸው እንዲመለሱ ይግባኝ ለመጠየቅ. ከፈረንሳይ ውጭ በውጭ አገር ትምህርቱን ያጠናቀቀው ነገር ጉቤዜ ከአዳሌትላሴ ዩኒቨርሲቲ (አሁን የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ) አጠገብ በሚገኘው "ፕሮግረሲቭ የመጻህፍት መደብር" ("Progressive Book Store") የተባለውን ማስታዎቂያ የከፈተ ሲሆን, ይህም ማርክሲዝም-ሊኒኒዝምን መሠረታዊ መርሆችን ለኢትዮጵያውያን አዘጋጅቷል. የኦታዋይስ ነዋሪዎች "የሱቅ መደብሮች", "ያረጀ አሮጌ ቤት ያለው ቤት, በተማሪዎች ይረበሸባል, እና እያንዳንዱ አዲስ የመጓጓዣ መጻሕፍት ወዲያው ተሽጠዋል"

ብዙም ሳይቆይ በማርሲስ-ሊኒኒን ጽንሰ-ሀሳምና በማዕከላዊ አባሎቻቸው ላይ መንግስቱ ኃይለማሪያም የሰብአዊ መብት ደጋፊዎችንና አማካሪዎችን ለመንከባከብ የተቸገውን የደርግ አዛን ለመጥቀስ ነበር. እ.ኤ.አ ዲሴምበር 1975 ደርግ ምስጢራዊ የሲግናል ኦርጋናይዜሽን ጉዳዮች (POMOA) ተብሎ የሚጠራውን ምስጢራዊነት ፈጥሯል, እና ሃይሌ ፊዳ የሱዳን ሊቀመንበር ሆኗል. የፒኦዎአው አላማ በአጠቃላይ ህዝብ ውስጥ ድጋፍን መገንባት ብቻ ሳይሆን ወደ ሌሎች የሰብአዊያን ሰላማዊ ሰዎች ለመድረስ ነበር. የፓምኦዋ ሊቀመንበር የነበሩት ሀይለ ፊዳ የዴሞክራሲው አብዮት ፕሮፖጋንዳ በፅሁፍ ሲጽፉ የሪፐብሊካዊ አባባል ግን የኢትዮጲያ ቴኪዲን ("ኢትዮጵያ የመጀመሪያ") ተክቷል. በአረቢው ኅብረት የአብዮታዊ ትብብር ጥምረት, የአርሶአደሩ እና ፈጣን የበታች ወረዳዎች, የፊውዲየስ ሦስትነት, ኢምፔሪያሊዝም እና የቢሮክራሲያዊ ካፒታሊዝም ጥፋቶች ይደመሰሳሉ በመጨረሻም የኢትዮጵያ ህዝቦች ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ኢትዮጵያ ተቋቋመ. መንግስቱ በሀምሌ 20 ቀን 1976 በተካሄደው ሰላማዊ ሰልፍ ውስጥ ብሔራዊ ዴሞክራሲያዊ አብዮት መቀበሉን አሳወቀ.

ሆኖም ግን, POMOA ከሲቪሉ ተቃዋሚ ጋር መገናኘት አልቻለም. የተቃዋሚ የፖለቲካ ፓርቲ አባላትን በገጠር ውስጥ የተሰጣቸውን ሥራ ትተው ወደ ቤታቸው ሲመለሱ የተቃዋሚው የዜርማቻ አባላትም የኢትዮጵያ ተቃዋሚ ፓርቲ ኢፒአይፒን ለመደገፍ በመቻሉ ቁጥራቸውንና ተፅእኖውን ጨምረዋል. ሚሰርሰን ደርግን ደግፈዋል, ኢሕአፓ ግን ደርግን ድል በማድረግ በወታደራዊ ጣልቃ ገብነት በጨካኝ የተጨናነቀውን ታዋቂውን እንቅስቃሴ እንደፈፀመ በመቆጠር, ትክክለኛው የሶሻል ሶሳይት መስመር እፈቃቂው የደርግ አገዛዝ ላይ እውነተኛ የህዝብ መንግስት ትግሉን መቀጠል ነበር.

የ I ትዮጵያ ዲፕሎማሲ I ትዮጵያን E ህልን ለመቆጣጠር በ I ትዮጵያ ውስጥ ያለውን A ስተዋፅ O ቢያካሂዱም. ለዚህ ተከራካሪ የሆኑት ኦታዋዊዎች እንደገለጹት "አብዛኞቹ ኢትዮጵያውያን ሌላው ቀርቶ የተማሩ ሰዎች እንኳ" ግራ ተጋብተዋል. እነሱም ያብራራሉ.

መላው የማዕረግ ምሰሶዎች በማኅበረሰ-ሊኒኒዝም ውስጥ, ግለሰቦች ቢያምኑትም ባይረዷቸው እራሳቸውን ለመምሰል ተገደዋል. ደራሲዎች (ማለትም, ኦታዋውያን] በፖለቲካዊ ክርክሮች የተከፋፈሉት የዩኒቨርሲቲ ፕሮፌሰሮችን አግኝተዋል እናም እውቀትን ለመፈለግ የቅዱሳን መጻሕፍትን ፍለጋን በጥንቃቄ መቆጣጠር ነበረባቸው. የሦስተኛ እና የአራተኛው የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች በአዲሶም ዘመናዊ እና በድብቅ መተዳደሪያዎች ውስጥ በጣም ጥሩ የሆነ የትርጉም ሥራዎችን ያቀርባሉ ከዚያም ይከራከሩልን ምን እንደማያምንም ይመሰክርልናል. በ I ትዮጵያ የዜና ወኪሎች የ I ትዮጵያ ኤጄንሲ ትርጉሞች ኃላፊነት የተጣለባቸው ሰዎችም እንኳ ከፖለቲካ ቢሮ የቀረቡትን የስታዲስትር መንግስት መግለጫዎችን ሁልጊዜ መረዳት እንደማይችሉ አምነዋል.
በዚሁ ጊዜ ሀይሌ ፊዳ ከደርግ ጋር የነበረውን ግንኙነት አጠናክሮታል. እ.ኤ.አ. ነሐሴ 1975 ከኤርትራ ጋር ተያይዞ እየጨመረ ከመምጣቱ ጋር ከተያያዙ ችግሮች ጋር በመሆን ከአውስት አረብ ሀገሮች ጋር በመደራደር በደርግ የፖለቲካ ጉዳዮች ኮሚቴ ሊቀመንበር ሲሳይዬ ሃትቴ ጋር ተቀላቀለ.

እርስ በእርሳቸው በቃላት መሸነፍ አልቻሉም, ተቃዋሚ ቡድኖች ወደ ዓመፅ ፈጻሚዎች. የመጀመሪያው ተጎጂው ቴዎዶር በቀለ, ሚሸን እና 25 ፌብሩዋሪ 1977 ተገድሏል. ይህ የቀይ ሽብር ጅማሬ ነበር, በመቶዎች የሚቆጠሩ ሞተዋል, ከኢሕአፓ የሽንፈት ሽንፈት ጋር; ከጥፋቱ የተረፉት ጥቂቶቹ ከአዲስ አበባ ወደ አሲም ተራራ ይሸሻሉ.

ከኤፒአይፒ ተነስተው ቢኖሩም ለሁለቱም ሀይሌ ፊዳ ወይም መኤሶን አላሻሻሉም. ሐምሌ 10 ሐምሌ 1976 መንግስቱ አገዛዙን ለማስወገድ መፈንቅለናል እና የሲር ግራቪያዊው የሲርገርስ ዋና ተጠሪ የነበረው ሲሳይ ሃትስ ከሶስት ቀናት በኋላ ከ 17 ተከሳሾች ጋር ተገድሏል. ከዚያም እ.ኤ.አ በ 1976 መጨረሻ ላይ መንግስቱ እና መኒኤን መካከል ትግል ተካሂዷል, ከዚያ በኋላ መንግስቱ ሁሉንም የመንግስታዊ አባላትን በዘዴ መተካት የጀመረው. እ.ኤ.አ. መጋቢት 11, 1977 በስራ ሚኒስትርነት ሲቀየር ሚሲዮን ማናቸውንም የሥራ መደቦች ለማግኘት አልሞከረም. ከዚያም በ 14 ጁላይ የፒኦማኦ አስተዳደር ከፓርቲው የተወሰደ. ሃይሌ ፊዳ እና ሌሎች ሚሳይሰን ቀጣዩ ፍንዳታ ደም በመፍሰሱ እና እርምጃ ለመውሰድ መጀመሪያ ያውጃል. እ.ኤ.አ. በነሐሴ 19 ዓ.ም. የኢንዶኔዥያ መሪ እና ጥቂት 500 ፈደሬዎች ወደ መሬት ውስጥ ገብተዋል. መንግስቱ የፓርቲው ንግግር ከአምስት ቀን በኃላ ካወገዘ በኋላ እና 26 ነሐሴ ላይ ሀይሌ ፋዳ ከብዙ ሌሎች መሪዎች ውጭ ከአዲስ አበባ ውጪ ተያዙ እና ደርግ ዋና መሥሪያ ቤቱን ያቋቋመበት Old Gebbi, በርካታ የሜሴኝ መሪዎችም በቦታው ላይም ሆነ በተከታታይ ታጣቂዎች ላይ ተገድለዋል. ኔግጌ ጉቦዜ ብቻ ከደርግ ለማምለጥ ሲሞክር እና በየመን ውስጥ የመቃብር ስፍራ አግኝቷል.

ሃይሊ ፊዳ ለተወሰነ ጊዜ እስረኛ ሆኖ እስረኛ እስኪሞት ድረስ; የእሱ ሞት ግን ግልጽ አይደለም ነገር ግን አቶ አንዳርጋቸው በቁጥጥር ስር ከዋሉ ከሁለት አመት በኋላ ተገድሏል.