កំពូលទស្សនវិទូ សូក្រាត-ប្លាតុង-អារីស្តូត | Great Philosophers B.C. | Socrates\ Plato\ Aristotle

ទស្សនវិជ្ជា៖
 តាមវចនានុក្រមសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ៖ ជាវិជ្ជាដែលកើតឡើងដោយទស្សនវិទ្យាសាស្ត្រចែងអំពីគោលការណ៍សំខាន់ៗ និងបុព្វហេតុផ្សេងៗ ឬអំពីជីវិតមនុស្ស និងសត្វ។
 តាមលោក អារីស្តូត ៖ ជាការគិត ដែលមានបំណងខ្ពស់ទាក់ទាក់ទងនិងសច្ចភាព នៅក្នុងបទពិសោធន៍ដែលមានបំណងសព្វយ៉ាង។
 តាមលោក ពីតាហ្គ័រ(ជនជាតិក្រិច) ៖ ទស្សនវិជ្ជាគឺស្នេហាគតិបណ្ឌិត។
 តាមលោកសូក្រាត ៖ទស្សនវិជ្ជាគឺចង់បានគតិបណ្ឌិត។
 និយមន័យបច្ចុន្បន្ន ៖ វិទ្យាសាស្ត្រសិក្សាពីការត្រិះរិះពិចារណា ប្រកបដោយគតិបណ្ឌិត និងមានវិធីច្បាស់លាស់ក្នុងបំណងស្វែងរកសច្ចភាពដើម្បីផ្តល់ន័យអោយជីវិត។

ទស្សនវិជ្ជា មានពីរប្រភេទស័ព្ទសំខាន់ៗគឺ ៖
◦ វិស័យទស្សនវិជា្ជទ្រឹស្តី ៖ រួមមាន អស្ថិរូបវិជ្ជា (Metaphysics); ប្រាណវិទ្យា (Ontology); លោកធាតុវិទ្យា (Cosmology); ចិត្តវិទ្យា (Psychology); ពុទ្ធិវិទ្យា (Epistemology); សាសនវិទ្យា (Theodicy)។
◦ វិស័យទស្សនវិជ្ជាអនុវត្តន៍ ៖ មាន ភាសាវិទ្យា (Semantics); តក្កវិជ្ជា (Logics); សីលវិជ្ជា (Ethics); សោភ័ណវិជ្ជា (Aesthetics); តម្លៃវិទ្យា (Axiology)។

Socrates

សូក្រាតកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ៤៦៩ មុន គ.ស.ក្នុងតំបន់អូឡាំព្យ៉ាដ ទីក្រុងអាតែននៃប្រទេសក្រិច គឺកើតក្រោយសង្រ្គាមនៅសាឡាមីន១០ ឆ្នាំ។ គាត់បានទទួលមរណកាលនៅឆ្នាំ ៣៩៩ មុនគ.ស.ក្នុងតំបន់អូឡាំព្យ៉ាដ ទីក្រុងអាតែនក្នុងជន្មាយុ ៧០ ឆ្នាំ។ សូក្រាតគឺជាទស្សនវិទូម្នាក់ដែលប្រកបដោយបញ្ញាឆ្លាតវាងវៃព្រមទាំងមានជីវិតពោរពេញទៅដោយសីលធម៌ជាងគេបំផុត។ ឪពុកឈ្មោះសូប្រូស៊ីនដែលមានមុខរបរជាជាងចម្លាក់ថ្មរីឯមា្តយឈ្មោះហ្វារ៉ាណែតមានមុខរបរជាឆ្មប។ ដូច្នេះហើយបានជាសូក្រាតតែងនិយាយថា «ម្តាយខ្ញុំជាឆ្មបសំរាលកូន ឯខ្ញុំជាឆ្មបសំរាលគំនិត» ។ គាត់មានប្រពន្ធឈ្មោះសែន ទីប និងមានកូនបីនាក់។ សិស្សជំនិតទាំងពីររបស់គាត់គឺ៖ សេណហ្វុង (៤៣០-៣៥៧ មុនគ.ស.) និងប្លាតុង (៤២៦-៣៤៧មុន គ.ស.)។

Plato
ផ្លាតូ កើតក្នុងឆ្នាំ ៤២៧ មុន គ.ស. គឺជាទស្សនវិទូក្រិចបុរាណ ដែលបានរួមចំណែកបង្កើតនូវមូលដ្ឋានសម្រាប់ទស្សនវិជ្ជាលោកខាងលិចជាមួយគ្រូរបស់គាត់ សូក្រាត និងសិស្សរបស់គាត់ អារីស្តូត ។ ផ្លាតូ ក៏ជាគណិតវិទូ អ្នកនិពន្ធនៃទស្សនវិជ្ជាបែបសន្ទនា និងជាអ្នកបង្កើតសាលាទស្សនវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់អាកាដឺមី (Academi) នៅក្រុង អាតែនដែលជាវិទ្យាស្ថានគរុវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់ដំបូងបង្អស់នៅលោកខាងលិច ។ ផ្លាតូគឺជាសិស្សរបស់សូក្រាត និងបានទទួលឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងពីការត្រិះរិះរបស់សូក្រាត ។ មរណៈភាពរបស់គាត់ក្នុងឆ្នាំ ៣៤៧ មុន គ.ស.

Aristotle
អារីស្តូត ជាទស្សនវិទូក្រិច (៣៨៤-៣២២) មុនគ្រឹះសករាជ ។ ចំពោះទស្សនវិជ្ជា លោកក៏បានចាប់អារម្មណ៍ផងដែរ ទៅលើបញ្ហានយោបាយ ។ លោកបានពោលថា «វិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ គឺជាកិច្ចការរបស់រដ្ឋឬសង្គម»។ តាមគំនិតរបស់អារីស្តូតរដ្ឋគឺជាសង្គម ។ ហើយរដ្ឋ កើតឡើងដោយសារតែពលរដ្ឋរួមផ្តុំគ្នាជាច្រើន ។ តាមគំនិតរបស់អារីស្តូតថា «មនុស្សលោក គឺជាសត្វចេះធ្វើនយោបាយ ពីធម្មជាតិមក ដែលជាលក្ខណៈវិសេសរបស់មនុស្ស មានលក្ខណៈវិសេសមួយទៀត គឺមនុស្សព្យាយាម រស់នៅក្នុងសង្គមរួមទាំងអស់គ្នា ពោលគឺរស់នៅក្នុងរដ្ឋតែមួយ» ។ តាមទស្សនៈ របស់អារីស្តូតថា «រដ្ឋ កកើតឡើងដោយសារតែហេតុផលចាំបាច់មួយ គឺធ្វើយ៉ាងណាស់ ឲ្យជីវិតរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋ មានភាពប្រសើរជាងមុន ។ហើយមានតែនៅមជ្ឈមណ្ឌលខាងក្នុងរដ្ឋទេ ដែលបង្កលក្ខខណ្ឌល្អៗ ឲ្យមនុស្សរស់នៅក្នុងភាពសុខដមរម្យនា និងសុភមង្គល ពីព្រោះភាពយុត្តិធម៌ និងសិទ្ធិដែលបានបម្រើផលប្រយោជន៍ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ដែលនៅក្នុងរដ្ឋប៉ុណ្ណោះ» ។ (ថុល ងនថេង, 2014) [ថុល ងនថេង (2014)។ ទស្សនវិជ្ជា។ បាត់ដំបង។]
Link:
https://www.biography.com/people/socr...
https://www.biography.com/people/plat...
https://www.biography.com/people/aris...

ក្នុងវីដេអូនេះ លោក សេង ឌីណា ពីវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិផ្នែកខេមរភាសា នឹងធ្វើការបកស្រាយបន្ថែម។ សូមរីករាយ និងក្រេបយកចំណេះដឹងជាមួយ Global Ideas Channel។

00:00 Introduction
01:20 Socrates`s Biography
07:35 Socrates`s Philosophy
15:27 Plato`s Biography
22:27 Plato`s Philosophy
30:30 Aristotle`s Biography
38:38 Aristotle`s Philosophy

More Videos please subscribes my YouTube channel:
   / @globalideas  

More Info:
Facebook:   / limej.jack  
Twitter:   / sokha_fp  
Google+: https://plus.google.com/u/0/113324100...