Ο πρωτόφερτος επισκέπτης αποκτά αμέσως ένα θερμό ενδιαφέρον για το παρελθόν του τόπου αυτού, που αναδίνει μια ξεχωριστή ακτινοβολία στο πάνθεο των μεγάλων ελληνικών γεγονότων.
Το 375 μ.Χ. έγιναν οι φοβεροί σεισμοί, που συνεκλόνισαν τα νότια παράλια της Πελοποννήσου με καταποντισμούς νησιών και καθιζήσεις εδαφών. Τότε, ξεφύτρωσε ο σημερινός βράχος, με την ιδιόρρυθμη μορφή του. Μέσα στην κοσμογονική αυτή θεομηνία ξεχώρισε η άκρα Μίνωα, όπως αναφέρει ο ιστορικός Παυσανίας στα Λακωνικά, από το συμπαγές Λακωνικό έδαφος.
Ο θυμός του Ποσειδώνα και η στρατηγική του Άρη, δημιούργησαν το μεγαλόπρεπο αυτόν γίγαντα ανάμεσα ουρανού, γης και αχανούς πελάγους, για να τον κάνουν φοβερό και απόρθητο.
Γνωρίζουμε ότι τον 6ον αιώνα, δηλαδή το 558 μ.Χ., στην εποχή του αυτοκράτορα Μαυρικίου, όταν οι Άβαροι κατέλυσαν την Πελοπόννησο, για να διαφύγουν τη σφαγή και την ατίμωση, άλλοι, με τον τότε επίσκοπο ανέβηκαν στην κορυφή του βράχου και οχυρώθηκαν, και άλλοι έφυγαν για τη Σικελία.
Έτσι, δημιουργήθηκε ο πρώτος οικιστικός πυρήνας του οχυρού, σα μια στρατιωτική βάση. Τη στρατιωτική αξία του βράχου, την αναγνώρισε ο περίφημος στρατηγός του μεγάλου Ιουστινιανού, Βελισσάριος, κατά το 550 μ.Χ. για να κάνει ένα σίγουρο και αποτελεσματικό ορμητήριο εναντίον των εχθρών της Β. Αφρικής και της Δύσης.
Όσοι Λάκωνες είχαν καταφύγει στο βράχο αυτόν βρήκαν σωστή ασφάλεια, καλή οχύρωση και καλό προορισμό. Ολάκερη η περιφέρεια του Βράχου, με υψομετρικό δείκτη 300 μ., με τις πλευρές κάθετες και απότομες, στεφανώνεται με γερά και πελώρια τείχη. Όλα τα περιμετρικά τείχη, δείγμα της σκληρής οχυρωματικής προσπάθειας, κτισμένα στο χείλος του γκρεμού, προκαλούν το θαυμασμό και την έκπληξη.
Την τελεία οχύρωση του κάστρου τελειοποίησαν οι Βυζαντινοί κατά τον 9ο-10ο αιώνα, για ν’ αντιμετωπίσουν τον Αραβικό κίνδυνο που απειλούσε τη Μεσόγειο. Τότε η Μονεμβάσια έγινε ναυτική δύναμη και στρατιωτική βάση με τα απόρθητα φρουριακά συγκροτήματα της κάτω και απάνω πόλης. Το κάστρο έγινε ο σπουδαιότερος και ενδοξότερος προμαχώνας του Βυζαντίου.
Για πρώτη φορά, αναφέρεται η Μονεμβασία από τον Όσιο Βιλλιβάλδο, όταν το 723, περνώντας για τους αγίους τόπους, την επισκέφτηκε. Άλλη ιστορική μαρτυρία έχουμε του Βυζαντινού υμνογράφου Θεοφάνη, που γράφει για τη μάστιγα της χολέρας που ερήμωσε τη Βυζαντινή αυτοκρατορία (746-748) με πρώτο κρούσμα την Μονεμβασία, εξ αιτίας της εμπορικής επικοινωνίας που είχε μεταξύ Καλαβρίας και Σικελίας.
Το 785 βλέπουμε τον πρώτο επίσκοπο Πέτρο, να παίρνει μέρος στην οικουμενική σύνοδο της Νίκαιας. Η επάνω πόλη του κάστρου τοποθετείται σε προγενέστερη εποχή.
Σήμερα, το θεόκτιστο κάστρο, των βυζαντινών είναι γεμάτο ερείπια. Μόνο η Αγιά Σοφιά, το περίτεχνο αυτό δημιούργημα της αρχιτεκτονικής, στέκει ανέπαφο, στη βορινή πλευρά του βράχου (κράνους) στο χείλος του απότομου γκρεμού. Ανεμόδαρτη από τους μανιασμένους βοριάδες και απροστάτευτη από τους κεραυνούς και τις καταιγίδες, διατηρείται, αιώνες τώρα, ασάλευτη, για να μας θυμίζει “τα περασμένα μεγαλεία”. Οι ιστορικοί παραδέχονται ότι είναι κτίσμα του θεοσεβή αυτοκράτορα Ανδρόνικου (1282-1328). Το βέβαιο είναι ότι κτίστηκε το 12ο αιώνα, έργο Βυζαντινών αυτοκρατόρων, οι οποίοι μετά την ειρήνευση της Μεσογείου (961) και την απομάκρυνση της αραβικής απειλής, έστρεψαν την προσοχή τους προς νότο, για να δώσουν στον πληθυσμό μια κοινή συνείδηση ορθοδοξίας και ελληνικότητας. Έγινε το ξεκίνημα για οκταγωνικές εκκλησίες.
Από τότε, εξ αιτίας της θέσης και της εμπορικής συναλλαγής, η Μονεμβάσια δημιουργεί μεγάλα κέρδη με τη μεταφορά του περίφημου κρασιού (μαλβάζια) στις ευρωπαϊκές αγορές, όπως της Βενετίας κ.α.
Κατά τους χρόνους της τέταρτης σταυροφορίας (1204) με την επικράτηση των Φράγκων στην Ελληνική ανατολή και Πελοπόννησο, έμεινε ανεξάρτητη, ελεύθερη με τρανή ακμή.. Μόνο το 1248, ύστερα από τρία χρόνια πολιορκία, από στεριά και θάλασσα, ο Γουλιέλμος Β. Βιλλαρδουΐνος, κατόρθωσε να γίνει κύριος με ευνοϊκούς όρους για τους Μονεμβασίτες. Αξέχαστη παρέμεινε η καρτερία και η γενναιότητα των πολιορκουμένων κατά την τρίχρονη σκληρή πολιορκία. Μετά τη συντριβή του Βιλλαρδουΐνου στην Πελαγονία της Σερβίας, η “Μ” ελευθερώθηκε και έγινε το κέντρο των επιχειρήσεων εναντίον των Φράγκων. Εδώ, αποβιβάζονταν οι στρατιωτικές δυνάμεις της Κωνσταντινούπολης.
Για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφεραν οι Μονεμβασίτες εναντίον των πολεμικών επιχειρήσεων των Φράγκων, οι Παλαιολόγοι τίμησαν την πόλη με ιδιαίτερα προνόμια, όπως εμπορικές-ναυτικές ατέλειες και προήγαγαν την επισκοπή σε Μητρόπολη.
Информация по комментариям в разработке