जगदिशपुर ताल कपिलवस्तु ।। JAGADISHPUR LAKE KAPILVASTU

कपिलवस्तु जिल्लाको सदरमुकाम तौलिहवादेखि ९ कि.मि. उत्तरमा रहेको जगदिशपुर जलाशय कपिलवस्तु जिल्लाको शान, पहिचान र धन हो । १५७ हेक्टरमा फैलिएको जगदिशपुर ताल वि.स.२०४५ तिर सिँचाई प्रयोजनका लागि कृत्रिम रुपमा बनाईएको नेपालकै सबैभन्दा ठूलो ताल हो । कपिलवस्तु जिल्लाको कपिलवस्तु नगरपालिका-९ स्थित यो ताल जैविक विविधताले युक्त ताल हो । यस तालमा विविध जीव तथा वनस्पतीहरु पाइन्छन् ।

विश्व सिमसार क्षेत्रमा समेत सूचिकृत यो जलाशयमा विविध प्रकारका सिमसार जीवहरु पाइन्छन् । यस तालमा १५० भन्दा बढी जातका चराचुरुङ्गी पाइन्छन् । त्यसैगरी यस तालमा विभिन्न प्रजातिका माछाहरु, कछुवा, भ्यागुता आदि जलप्राणी पाइन्छन् । सिमसार वनस्पतिहरुमा बेहाय, पटेर, कमल, जंगली धान, सिंगडा लगायतका वनस्पतिहरु यस तालमा पाइन्छन् ।

जैविक विविधता

तालमा सिमसारमा आश्रित ६१ प्रजातिका र अन्य ५७ प्रजातिका चरा पाइन्छन् । त्यस्तै विश्वमै दुर्लभ मानिएका ७ प्रजातिका चराहरु पाईने कुरा नेपाल पंक्षी संरक्षण संघले जनाएको छ । साइबेरिया, रुस, चीन, मंगोलिया, मध्य एशियाका तुर्के्मिनिस्तान र किर्गिस्तान लगायतका देशबाट यहाँ चराहरु आउने गरेका छन् । ती देशहरुमा बढी जाडो हुने भएकाले चरा जाडो छल्न आउने गरेको जनाईएको छ ।

प्राकृतिक सौन्दर्य

चराको सङ्ख्या बढेसँगै आन्तरिक तथा वाह्य पर्यटकलाई समेत लोभ्याउन थालेको छ । ताल छेउमा भिउ टावरमा चढेर दुरबिनको मदतले चरा र वरपरका दृश्यले मन नलोभाउने सायद कोही होला । यतिवेला यस्तै परिदृष्यले लोभ्याउँदै छ जगदिशपुर ताल र तालमा सरर डुङ्गामा चढेर चरा हेर्नुको मज्जा नै बेग्लै छ । जाडो बढेसँगै जगदिशपुर तालमा साइबेरियन चराचुरुङ्गी बढेका छन् । साइबेरियन चरा आउन थालेपछि झनै तालको वातावरण मनोरम बनेको छ ।

पर्यटन प्रर्वद्धन

जगदिशपुर तालको संरक्षण र संवर्धनका लागि जगदिशपुर जलाशय बहुसरोकार मञ्च सक्रिय भएपछि तालमा सरसफाइ, डुङ्गा तथा भ्यू टावरको उचित व्यवस्थापन पाएको छ । सरकारले ५ नम्बर प्रदेशको मूख्य पर्यटकीय केन्द्र घोषणा र डुङ्गाको व्यवस्था पछि पर्यटकको सङ्ख्या बढेको छ । तालमा डुङ्गामा सयर गर्ने व्यवस्था पनि भएकोले आन्तरिक तथा वाह्य पर्यटकको सङ्ख्या दिनानुदिन बढिरहेको छ ।

चराको राजधानी मानिने कपिलवस्तुको जगदिशपुर तालको संरक्षण र सम्वद्र्धनमा प्रदेश ५ सरकारले चासो देखाएको छ । तालको बीचमा ६० फिट बुद्धको मूर्ति राखिनुका साथै जलाशय वरपरको क्षेत्रलाई सुन्दर बनाइने भएपछि पर्यटकीय क्षेत्रको रुपमा विकास हुने अपेक्षा गर्न सकिन्छ ।

पर्यटकीय सम्भावना

एसियाको दोस्रो ठूलो यो ताल पर्यटकीय हिसाबले निकै सम्भावना बोकेको छ । कपिलवस्तुको सानको रुपमा रहेको यो जलाशय उचित सरंक्षण र सवंर्धनको अभावमा प्रख्यात हुन सकेको छैन ।

समस्याहरु

विश्वमै दुर्लभ मानिएका डंगर , खैरो गिद्ध , सेतो गिद्ध , भूँडिफोर , गरुण , सारस लगाएतका प्रजातिका चराहरुको बासस्थान संकटमा परेको छ ।

कसरी पुग्ने ?

कपिलवस्तु जिल्लाको सदरमुकाम तौलिहवादेखि ९ कि.मि.उत्तरमा रहेको जगदिशपुर ताल सजिलै पुग्न सकिन्छ ।