خاطرات و اسناد سپهبد حاجعلی رزم‌آرا اثر کامبیز بیات و کاوه رزم آرا - بخش اول - راوی صنم اوشلی

سپهبد حاجعلی رزم آرا "که از سال‌های پایانی دوره قاجار و به ویژه در خلال تشکیل ارتش نوین ایران در سال‌های نخست دهه 1300شمسی تا توسعه اقتدار و گستره سازمانی آن در دو دهه بعد به صورتی پیوسته درگیر خدمات نظامی بود، با پیش آمد یک دوره کوتاه بر کناری و خانه‌نشینی در سال 1324ش، فرصتی به دست آورد تا پیش از درگیری مجدد در مجموعه‌ای از دیگر خدمات نظامی و فعالیت‌های سیاسی به ثبت گوشه‌هایی از سرگذشت خود اقدام کند .در این کتاب علاوه بر این خاطرات، مجموعه‌ای از اسناد و تصاویر مربوط درج گردیده است.این خاطرات پس از یادداشت محمد خان رزم آرا ـ پدر صاحب خاطرات ـ در معرفی خانواده و شرح حال خود، به توضیح زندگانی و مراحل خدمات نظامی حاجعلی رزم آرا از سال‌های پایانی دوره قاجار به بعد اختصاص دارد .بدین ترتیب که پس از اشاره‌ای به دوران تحصیل ابتدایی و یک دوره آموزش در مدرسه نظام مشیرالدوله، از ایام خدمت در بریگاد مرکزی و پیش آمد کودتای 1299ش سخن به میان می‌آورد و از چگونگی تشکیل قشون متحدالشکل در سال‌های بعد، یاد می‌شود .در این سال‌ها، بخش اصلی خدمات نظامی رزم آرا در صفحات غربی کشور ـ لرستان و کرمانشاه ـ آغاز می‌شود که زمینه‌ساز ترقی‌های بعدی وی بود .و به دنبال این تحولات، انتقال به دانشگاه جنگ و دوره‌ای از خدمات آموزشی سر آغاز بخش بعدی این خاطرات است که در ادامه با شرحی از مجموعه تلاش‌های او برای بازسازی ارتش در مراحل بعدی توام می‌شود .با دعوت مجدد از رزم آرا برای خدمت در ارتش در اواخر بهار سال 1325که به دوره فراغت و خانه‌نشینی وی نیز خاتمه داد، ثبت خاطرات نیز متوقف می‌شود .برای تمام شدن بحث، فصلی نیز تحت عنوان "در راه سیاست " در اشاره به پاره‌ای از مراحل مهم سرگذشت بعدی سپهبد رزم آرا، تدوین و ضمیمه کتاب شده است .این خاطرات به چهار بخش "نظام قدیم"، "صفحات غربی"، "دانشگاه جنگ "و "بعد از شهریور "1320تقسیم شده ;و با یک پیش درآمد مقدمه گونه بر هر بخش در توضیح ویژگی‌های آنها همراه شده است .یادداشت‌هایی از ایام تحصیل در مدارس نظامی فرانسه، تحت عنوان "خاطرات سفر به اروپا " و مجموعه‌ای از اسناد و عکس‌ها، ضمیمه کتاب شده است .
---------------------
کاوه بیات متولد ۱۳۳۳ در تهران ، تاریخ‌نگار، پژوهشگر ایرانی و نوه دختری صولت‌الدوله قشقایی است. وی مقالاتی در فصلنامه گفتگو و ماهنامه جهان کتاب و ماهنامهٔ اندیشهٔ پویا دارد. بیات دبیر مجموعه‌های «تاریخ معاصر ایران» و «آسیای میانه و قفقاز» در شرکت نشر و پژوهش شیرازه کتاب (انتشارات شیرازه کتاب ما) است