Ο Σάββας Σαββόπουλος, μιλάει στην ΕΤ-1 για την κόπωση, από ψυχαναλυτική προοπτική

Η κόπωση είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα το οποίο εμφανίζεται τόσο σε σωματικές, όσο και σε ψυχικές διαταραχές και γι' αυτό το λόγο θεωρείται ψυχοσωματικό σύμπτωμα.
Στην ιατρική η κόπωση αποτελεί κλινικό σημείο ορισμένων σωματικών ασθενειών, οι οποίες έχουν ταυτοποιηθεί. Στην κλινική της κλασικής ψυχιατρικής η νευρική κόπωση ήταν το κεντρικό σύμπτωμα της νευρασθένειας του Beard, πριν να αντικατασταθεί μετά τον διαμελισμό αυτής της έννοιας, από εκείνη της ψυχικής κόπωσης, η οποία συσχετίσθηκε με νευρωτικές δομές. Στην σύγχρονη ψυχιατρική η κόπωση συνδέεται με αρκετές ψυχοπαθολογικές οντότητες όπως η κατάθλιψη, ορισμένες ψυχώσεις, ενώ αποτελεί κι ένα ιατρογενές σύμπτωμα στην χρόνια θεραπεία με ψυχοφάρμακα.
Η κόπωση συμπεριλαμβάνεται στα λειτουργικά προβλήματα που ο Φρόιντ αναφέρει στις σύγχρονες νευρώσεις, που είχε συνδέσει με λίμνανση της λίμπιντο.
Από την πλευρά της ψυχοσωματικής είναι σημαντικό να θεωρήσουμε το σύμπτωμα της κόπωσης στην σχέση ζεύγους που διατηρεί με την ανάπαυση, την ανάγκη της οποίας υποκινεί.
Η δυναμική της κόπωσης και οι συγκρούσεις που οδηγούν στην ανάπτυξη αυτού του συμπτώματος εμπλέκουν πάντα την προβληματική της παλινδρόμησης και την ικανότητα του υποκειμένου να εγκατασταθεί σε μια θέση ευχάριστης ψυχικής παθητικότητας. Η αδυναμία να βρει μια τέτοια θέση συνοδεύεται συνήθως στην ψυχοσωματική κλινική από μία κατάσταση κόπωσης.
Όπως η αγωνία, έτσι και η κόπωση ενέχει μια αξία σήματος κινδύνου, το οποίο παρακινεί το άτομο να αναπαυθεί για να προστατευτεί. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις η κόπωση δεν λειτουργεί ως σήμα κινδύνου. Η άρνηση να αναπαυθεί ένα άτομο, φαίνεται να προέρχεται από την άρνηση του ατόμου να μπει σε μια θέση παθητικότητας και την διεκδίκηση μιας ενεργής φαλλικής στάσης στην καθημερινότητα.
Η απώλεια της λειτουργίας αυτού του σήματος κινδύνου αρκετά συχνά μαρτυρά σοβαρής ανεπάρκειας στην ποιότητα της ψυχικής εργασίας.
Ο Μαρτύ ορίζει την κόπωση ως μία αίσθηση, ή ένα αίσθημα αδυναμίας του ατόμου το οποίο συνοδεύεται από την έκφραση υπερβολικά μεγάλης ενεργειακής δαπάνης. Αυτός ορισμός της κόπωσης είναι η έκφραση μιας ψυχικής αρνητικότητας. Η αρνητικότητα είναι εμφανής, διότι η υπερβολική ενεργειακή δαπάνη αποκαλύπτεται από το αρνητικό της, δηλαδή την ακινησία που προκαλεί η κόπωση. Η κόπωση, ως σύμπτωμα είναι το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης η οποία υφίσταται μεταξύ των εσωτερικών δυνάμεων της ψυχικής λειτουργίας από τη μια μεριά και των εξωτερικών δυνάμεων, που είναι αποτέλεσμα του περιβάλλοντος δηλαδή είναι μια σύγκρουση μεταξύ ανταγωνιστικών δυνάμεων εντός της ίδιας της ψυχικής λειτουργίας.
Η κόπωση είναι επίσης ένα σύμπτωμα με απόχρωση κοινωνική, όταν δεν θεωρείται ως μία κοινωνική νόσος. Αναφέρεται στο πεδίο των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, ως βιομηχανική κόπωση, αλλά με ένα διάχυτο τρόπο ευρίσκεται μέσα στη ζωή των ατόμων έναντι των εξαναγκασμών της ζωής.
Η φυσική αλλά και η ψυχική κόπωση συχνά θεωρήθηκαν ως δυνητικά επικίνδυνες για την σωματική υγεία, ανησυχία η οποία πήρε στην κεντρική Ευρώπη μεγάλη δημοσιότητα η συζήτηση για την διάρκεια του χρόνου εργασίας.