ZŁE PRAWO - ekspertka wyjaśnia dlaczego specustawa odrzańska i 'lex knebel' to niebezpieczne ustawy

Dlaczego specustawa odrzańska i tzw. 'lex knebel' to złe prawo? Posłuchaj jak wyjaśnia to Maria Włoskowicz - prawniczka we Frank Bold, ekspertka ds. prawa ochrony środowiska.

Latem 2022 r. w Odrze wydarzyła się katastrofa ekologiczna, której skutkiem był m.in. masowy pomór ryb. W odpowiedzi na katastrofę rząd powołał zespół ds. sytuacji na rzece Odrze, który we wrześniu 2022 r. wydał Wstępny raport[1], a następnie w marcu 2023 r. Końcowy raport[2] zawierający diagnozę problemu oraz szereg koniecznych do wdrożenia rekomendacji. Raport nie pozostawia wątpliwości, że przyczyną katastrofy w Odrze był zakwit złotej algi, dla którego dogodne warunki stworzyło m.in. wysokie zasolenie, niżówka na rzece oraz wysoka temperatura wody.
Odpowiedzią rządu na katastrofę i wdrożeniem rekomendacji zawartych w rządowych raportach miała być tzw. specustawa odrzańska[3].
Niestety, już sam sposób procedowania ustawy wzbudził poważny sprzeciw społeczeństwa obywatelskiego – projekt nie został skonsultowany publicznie, ani nawet opublikowany w Rządowym Centrum Legislacji. Oficjalnie został ujawniony dopiero po jego wpłynięciu do Sejmu, kiedy na konsultacje społeczne jest już za późno.
Również treść projektu spotkała się z krytyką organizacji pozarządowych i ekspertów_ek. W specustawie nie zaimplementowano bowiem właściwie żadnej z rekomendacji zespołu powołanego przez rząd. Nie wprowadzono m.in. inteligentnego zarządzania zlewnią, czyli dostosowywania legalnych zrzutów ścieków do warunków aktualnie panujących na rzece.
Co więcej specustawa zawiera rozwiązania wprost sprzeczne z tymi rekomendacjami. Jak zaznaczyli eksperci zespołu ds. sytuacji na rzece Odrze regulacja rzeki, liczne zbiorniki, jazy, kanały i spiętrzenia sprzyjają zakwitowi złotej algi. Specustawa przewiduje jednak realizację około 160 tego typu nowych – groźnych dla rzek – inwestycji.
W kontekście inwestycji należy wspomnieć także o innym niebezpiecznym dla stanu rzek akcie prawnym przeforsowanym w tym samym czasie przez rząd – nowelizacji tzw. ustawy ocenowej[4] (zwanej w mediach “Lex knebel”). Nowelizacja przewiduje możliwość uznania konkretnej inwestycji za „strategiczną”, co w konsekwencji będzie prowadzić do pominięcia w jej przypadku procedury badania oddziaływania na środowisko. Będzie to skutkować m.in. całkowitym wyłączeniem udziału społeczeństwa. Za „strategiczne” mogą być uznane m.in. budowle na rzekach.
Jedną z przyczyn zakwitu złotej algi było wysokie zasolenie w rzece. Za wprowadzanie zasolonych ścieków do rzek odpowiadają przede wszystkim kopalnie, które do rzek pozbywają się wód z odwodnienia zakładów górniczych. Specustawa nie rozwiązuje tego problemu. Przewiduje ona budowę systemów retencyjno-dozujących, w których wysoko zasolone wody mogą być przetrzymane na czas niskiego stanu wody w rzece. Jednak czasowe przetrzymanie wód powinno być wyłącznie środkiem doraźnym, do stosowania w sytuacjach kryzysowych, a nie ostatecznym rozwiązaniem. Wprowadzenie takich systemów jest na podstawie specustawy dobrowolne, a nie obowiązkowe. Dodatkowo ustawodawca przewiduje, że ścieki mają być przetrzymywane przez jedynie pięć dni – podczas gdy niżówka na Odrze latem 2022 r. trwała aż 80 dni.

Więcej na:    • ZŁE PRAWO - ekspertka wyjaśnia dlacze...  
[1]https://ios.edu.pl/wp-content/uploads...
[2]https://ios.edu.pl/wp-content/uploads...
[3]https://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/...
[4]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/dow...