Czas – czy musi płynąć w jednym kierunku? | prof. Jerzy Lewandowski

👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe
👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe
🎧 Posłuchaj na streamingu: https://ffm.bio/radionaukowe
🔔 Subskrybuj:    / @radionaukowe  
🌐 Strona: https://radionaukowe.pl
👍 Facebook:   / radionaukowe  
📷 Instagram:   / radionaukowe  
❌ Twitter:   / radionaukowe  
🎓 Odwiedź LAMU:    / @letniaakademiamlodychumyslow  
🎬 Zobacz więcej:    • Radio Naukowe poleca  
📩 Kontakt: [email protected]

– Czas to chyba największa zagadka fizyki – mówi na wstępie prof. Jerzy Lewandowski, specjalizujący się w fizyce relatywistycznej, gość tego odcinka. To dobrze, bo jest o czym rozmawiać, ale czasem było też trudno, bo na proste pytania fizyka nie ma prostych odpowiedzi. Albo wręcz nie ma ich wcale. – Teoria względności nie mówi nam wszystkiego – przyznaje naukowiec.

Prof. Jerzy Lewandowski jest kierownikiem Katedry Teorii Względności i Grawitacji w Instytucie Fizyki Teoretycznej, prezesem Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego. Jednym z jego głównych zainteresowań są czarne dziury.

Proponuję więc wycieczkę w okolice czarnej dziury. – Powiedzmy, że jesteśmy oboje w statku kosmicznym, ja zostaję na orbicie wokół czarnej dziury, pan postanawia wreszcie zajrzeć do wnętrza tego tajemniczego obiektu – snuję wizję, a profesor na szczęście nie protestuje. – Ale im bliżej jest pan czarnej dziury, tym z mojej perspektywy pana czas płynie wolniej, wolniej się pan porusza – opowiadam. – Tak, jak mucha w smole – zgadza się fizyk. – Czy zatem skoro czarna dziura to ekstremalny obiekt, ekstremalnie spowalniający czas, kiedykolwiek zobaczę, jak wpada pan do środka? – pytam. – Otóż nie! – odpowiada zdecydowanie naukowiec. Co więcej, obserwujemy takie „zawieszenie” w przypadku dysków akrecyjnych, kiedy to czarna dziura przyciąga do siebie świecącą masę z pobliskiej gwiazdy.

To dziwne – przyznacie – zjawisko nie jest postulatem teoretycznym. Jest faktem. Im bliżej jesteśmy masywnego obiektu, tym wolniej płynie nasz czas – z perspektywy obserwatora, który jest dalej. Różnice są mierzalne nawet w przypadku zegarów przebywających w piwnicy i np. na 10. piętrze. To tzw. grawitacyjna dylatacja czasu. Ale zjawisko spowalniania upływu czasu istnieje również w układach podlegających przyspieszeniu (statek kosmiczny odlatujący od Ziemi; opowiada o tym słynny paradoks bliźniąt). Przy czym uwaga: w odbiorze osób żyjących w piwnicy albo pędzących w statku kosmicznym nic się nie zmienia, sekunda trwa tyle samo.

Różnica jest, kiedy dokona się porównania, odpowiednio z zegarem na piętrze i zegarem, który pozostał na Ziemi. Pamiętajcie: to jest ogólna teoria WZGLĘDNOŚCI. Nazwa nie jest przypadkowa.
Chociaż nawet profesjonalistom trudno było w to uwierzyć.
– Kiedy wysłano zegarek na pokładzie rakiety kosmicznej, podobno nawet inżynierowie byli naprawdę ciekawi, czy będzie ta różnica. Fizycy, którzy znali teorię względności, wiedzieli, że sprawa jest jasna. I różnica była, doskonale zgadzała się z przewidywaniem obliczonym na podstawie wzorów teorii względności – opowiada prof. Lewandowski.
Posłuchacie o wpływie na nowe postrzeganie czasu (czasoprzestrzeni) Maxwella, Lorentza, Poincaré czy Minkowskiego. Einstein nie był w tej rewolucji sam.

Rozmawiamy w związku z tym, czy fizyka w istocie opisuje nam rzeczywistość, co ze zjawiskiem splątania kwantowego a brakiem jednoczesności, o tym, czy entropia (ogólnie mówiąc: wzrost chaosu) jest słusznie uważana za wyznacznik strzałki (kierunku płynięcia) czasu, a także o tym, czy czas był przed przestrzenią i czy w ogóle mogą istnieć niezależnie.

Polecam i zachęcam do wysłuchania w skupieniu :)

00:00 - 01:23 Wstęp
01:23 - 01:45 Przedstawienie rozmówcy
01:45 - 05:39 Co to znaczy, że fizyka coś rozumie?
05:39 - 10:31 Jak rozumienie czasu zmieniła elektrodynamika i równania Maxwella?
10:31 - 22:22 Czy jednoczesność istnieje? Einstein i Minkowski
22:22 - 38:53 Czym jest dylatacja czasu?
38:53 - 47:46 Jak płynie czas w pobliżu czarnej dziury?
47:46 - 54:44 Czy przy splątaniu kwantowym informacja jest szybsza niż światło?
54:44 - 57:54 Czy foton jest wiecznie młody?
57:54 - 01:01:02 Czy w świecie cząstek elementarnych istnieje czas?
01:01:02 - 01:06:47 Dlaczego czas płynie w jednym kierunku?
01:06:47 - 01:10:07 Czy czas w ogóle istnieje?
01:10:07 - 01:13:36 Czy entropia rzeczywiście rośnie we Wszechświecie?
01:13:36 - 01:16:07 Czy czas był wcześniej niż przestrzeń? Czy czas miliony lat temu płynął wolniej?
01:16:07 - 01:21:17 Czemu fizyka mówi o czasie inaczej niż wiedza potoczna?
01:21:17 - 01:22:17 Zakończenie


POLECAMY INNE MATERIAŁY:
Testowanie Einsteina – czy Ogólna Teoria Względności ma konkurencję? | prof. Piotr Jaranowski
   • Testowanie Einsteina – czy Ogólna Teo...  

🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠

#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka 🎬