Thoại Ngọc Hầu và những đính chính lịch sử

id172402 - Thoại Ngọc Hầu và những đính chính lịch sử

Cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19, miền Tây Nam Bộ là vùng đất hoang sơ, địa hình hiểm trở, giao thông cách trở. Trong bối cảnh ấy, xuất hiện một vị tướng tài ba, văn võ song toàn, đã dành cả cuộc đời mình để khai phá và xây dựng vùng đất này. Đó chính là Thoại Ngọc Hầu Nguyễn Văn Thoại. Tuy nhiên, xoay quanh cuộc đời và sự nghiệp của ông, vẫn còn nhiều thông tin chưa chính xác. Bài viết này, dựa trên các nguồn sử liệu chính thống như Đại Nam thực lục, Đại Nam nhất thống chí, Gia Định thành thông chí, cùng một số nghiên cứu khác, sẽ làm rõ những điểm chưa thống nhất về Thoại Ngọc Hầu, góp phần khắc họa chân dung một danh nhân lịch sử của dân tộc.
Thời điểm vét sông Thoại Hà
Nhiều tài liệu ghi chép khác nhau về thời điểm vét sông Thoại Hà (tên cũ là Ba Rạch hay Tam Khê). Đại Nam nhất thống chí và Đại Nam liệt truyện cho rằng việc này diễn ra vào năm Mậu Dần (1818). Trong khi đó, Đại Nam thực lục và Quốc triều chính biên toát yếu lại khẳng định là tháng 11 năm Đinh Sửu (1817). Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức, hoàn thành năm 1820, cũng ghi nhận việc vét sông Ba Rạch bắt đầu từ tháng 11 năm Đinh Sửu (1817). Tuy nhiên, cũng trong tác phẩm này, khi đề cập đến núi Thoại Sơn, lại ghi là tháng 4 năm Mậu Dần (1818), vua ban tên núi là Thoại Sơn sau khi Thoại Ngọc Hầu “kinh lý hà đạo”.
Vậy đâu mới là thời điểm chính xác? Bia Thoại Sơn, được khắc sau tiết Đông chí năm Nhâm Ngọ (1822), ghi lại rằng mùa xuân năm Mậu Dần (1818), Thoại Ngọc Hầu vâng chỉ đào kinh Đông Xuyên (tức sông Tam Khê). Công việc chỉ kéo dài hơn một tháng. Đến tháng 4 cùng năm, ông “kinh lý đường sông” và được vua ban tên núi là Thoại Sơn. Như vậy, có thể thấy sông Tam Khê được khởi công vét vào tháng 3 năm Mậu Dần (1818).
Cuối khu dân cư là kinh Vĩnh Tế (ảnh được chụp từ đỉnh núi Sam vào đầu tháng 6/2014)
Nguồn gốc tên gọi kênh Vĩnh Tế
Một số tác giả cho rằng tên kinh Vĩnh Tế được đặt theo tên vợ của Thoại Ngọc Hầu là Châu Thị Tế sau khi kinh đào xong. Tuy nhiên, điều này không chính xác. Đại Nam thực lục ghi rõ, tháng 9 năm Kỷ Mão (1819), vua ra lệnh đào sông từ Châu Đốc đến Hà Tiên và đặt tên là Vĩnh Tế. Gia Định thành thông chí cũng xác nhận điều này.
Việc đặt tên kinh ngay từ khi khởi công càng được củng cố bởi việc Đại Nam thực lục ghi nhận việc đặt trạm đường thủy trên sông Vĩnh Tế ...

#LichSuVietNam #KenhVinhTe #KhaiPhaMienTay #MienTayNamBo #SongThoaiHa #ThoaiNgocHau
======
Chi tiết: https://khamphalichsu.com/thoai-ngoc-...