Garaib Faturası Külliyatı Birinci Hikâye: Gulyabani - Hüseyin Rahmi Gürpınar [Radyo Tiyatrosu]

Hüseyin Rahmi, 1912'de korku edebiyatı alanında öncü bir görev üstlenir. Batılı pozitivist ilkelerle, Batılı bir edebiyat akımını yansıtan "Garâib Faturası Külliyatı (Tuhaf Eserler Külliyatı)" adı altında iki seri kitap yayımlar. Cin, peri, cadı, gulyabani gibi gotik unsurların ana eksenini oluşturduğu, ancak finalinde aklı selimle sonuçlanan bu korku hikâyelerinin ilki Gulyabani, ikincisi ise Cadı'dır.

Hüseyin Rahmi’nin Cadı'da (1914) öykülediği tema, aynı tarihte Gulyabani (1914) adlı eserinde de karşımıza çıkar. İnsanların pek çok olayı kılıfına uydurup maskelemeye çalıştığı kirli yüzleri gösteren Hüseyin Rahmi'nin Gulyabani, Cadı, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (1912), Efsuncu Baba (1924), Dirilen İskelet (1946) ve Mezarından Kalkan Şehid (1929) adlı romanlarının konuları cin, peri, dev, çarşamba karısı, gulyabani gibi fantastik unsurları içerir. Daha çok 1908’den sonra kaleme aldığı romanlarında hurafeler, yanlış bilgi ve inançlarla bunların sebep olduğu yersiz davranışları alaycı üslupla sergiler. Dinî inanç ve düşünceleri değil, dinî değer ve davranışların yanlış yorumlanmasını, çeşitli saplantıları ve dinî hüviyete bürünmüş hareketleri eleştirir. Romanlarının çoğunda cahil insanların batıla bulaşmış inançlarıyla ve onların inançlarını kötüye kullanan kişilerle uğraşması, sanatçının dünya görüşüyle ilgili olabilir. Bu konuda İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun bir sorusu üzerine, Hüseyin Rahmi’nin “Evet dindarım, fakat zahid değilim” cevabını vermesi, daha sonra Necip Fazıl’ın Büyük Doğu’da açtığı ve ilk sorusu, “Allah’a inanıyor musunuz?” olan ankete doğrudan cevap vermeyip ayrıca yazdığı bir mektupta koyu şüpheci bir insan olduğunu ve ideolojilere inanmadığını söylemesi, şu veya bu kişilerin “evet”, “hayır” demeleriyle bir çözüm yolu bulunamayacağını ifade etmesi, bu konudaki tereddütlerini gösterir.

Eserin başında sebeb-i telif gibi okunabilecek bir mektuba ve ona yazdığı cevaba yer veren Gürpınar, adı belirtilmeyen bir Hanımnine’nin isteği üzerine Gulyabani romanını kaleme aldığını söylemektedir. Gürpınar’ın daha önceki eserlerini okuyan Hanımnine, okuma yazma bilmeyen arkadaşlarına okuyabilmek için konusu esrarengiz cin, peri, çarşamba karısı, dev, gulyabani olan bir eser yazmasını ister. Hikâyede özellikle merak unsurunun yüksek olmasını isteyen Hanımnine’ye cevaben kaleme aldığı mektupta Gürpınar, “Hikâyenin sizi lerze-i heyecana düşürecek kadar meraklı olmasını istiyorsunuz. Bazı sahifelerde eğer şiddet-i halecândan tandır mangalını devirmez veyahut bozayı üstünüze dökmezseniz her türlü tekdirinize razıyım…” şeklinde cevap verir. Bunun üzerine esere başlayan Gürpınar, çocukluğunda Muhsine Hanım adlı yaşlı bir kadından dinlediği hikâyelerden en meşhuru olan “Gulyabani” vakasını anlatacağını söyler. Eserde anlattıklarına gelecek itirazlar için de “Yani Muhsine Hanım’dan dinlediğimi kendi hikâye lisanımla yazacağım. Bazı cümlelerin raviyenin dehen-i safından suduruna istiğrap edecek karilerimin ihtimal-i itirazlarına karşı bu kayda lüzum gördüm.” şeklinde açıklama yapar ve eseri Muhsine Hanım ağzından anlatır. Eser boyunca cin, peri ve gulyabani gibi muhayyile-i avam mahsulü olan gariplikler kullanılarak insanların nasıl kandırıldığı konusu işlenmektedir.

Kitabın 1330 [1914M] tarihli orijinal nüshası için bk. https://katalog.ibb.gov.tr/kutuphane3...

1914 baskısına uygun olarak sadeleştirilmeden Latinize edilmiş versiyonu için bk. https://www.tdk.gov.tr/wp-content/upl...

Garaib Faturası Külliyatı'nın birinci hikâyesinden uyarlanan radyo tiyatrosu on iki bölümden oluşuyor:

00:00 1. Bölüm
21:08 2. Bölüm
45:02 3. Bölüm
01:05:38 4. Bölüm
01:24:30 5. Bölüm
01:44:54 6. Bölüm
02:03:32 7. Bölüm
02:22:36 8. Bölüm
02:41:18 9. Bölüm
03:05:14 10. Bölüm
03:27:34 11. Bölüm
03:50:13 12. Bölüm

Yazan: Hüseyin Rahmi Gürpınar
Radyoya Uygulayan ve Reji: Fuat İşhan
Efekt: Erhan Mesutoğlu
Müzik: Münir Bulduk

Seslendirme
Anne: Birsen Kaplangı
Koca: Savaş Dinçel
Nine: Tanju Tuncel
Çocuk: Tekamül Büber
Kadınlar: Bercis Arseven, Hikmet Körmükçü
Cinler: Kahraman Ecehan, Sezai Altekin, Engin Akçelik, Metin Ergunoğlu, Osman Görgen, Mustafa Aslan, Yılmaz Zafer
Köylüler: Turgut Arseven, Mustafa Aslan, Dursun Ali Sarıoğlu, Yılmaz Zafer
Dayı: Kemal Bekir Özmanav
Samsam: Deniz Uyguner
Ayşe: Nezahat Tanyeri
Muhsine: Gül Gülgün Milor
Bekir: Haldun Ergüvenç
Hasan: Fuat İşhan
Arabacı: Cengiz Keskinkılıç
Çeşmifelek Kalfa: Şaziye Moral
Doktor: Özdemir Han Sağırosmanoğlu
Şevki: Atacan Arseven
Ruşen: Rauf Altıntak
Şefika: Suna Pekuysal
Zekeriya: Toron Karacoğlu
Âgâh: Şener Şen