🍯 Bal, 💧 Su, 🍬 Şekerli Su: Hangisinde Glikoz Var? Deneyerek Öğrenin!🧪

ABONE OL! http://bit.ly/basfi
  / basfiiledeneyselbilim  
  / basfiiledeneyselbilim  
  / basf.basfiiledeneyselbilim  

🍯 Bal, 💧 Su, 🍬 Şekerli Su: Hangisinde Glikoz Var? Deneyerek Öğrenin!🧪

Malzemeler
Saf su
Su
Ice tea
Bal
Şeker
Benedict ayıracı
Deney tüpleri
Tüplük
Isıtıcı
Beher
Termal eldiven
Asetat kalemi

Beherin içine su koyuyorum. Ve bu beheri ısıtıcının üzerine koyup ısıtıcıyı çalıştırıyorum. Bu bizim su banyomuz olacak, sıcak sıcak hazırlıyoruz. Kenarda ısınırken biz deney tüplerimizi hazırlayalım. Dört deney tüpünü tüplüğe yerleştiriyorum. İlk deney tüpünün içine biraz saf su koyuyorum. Saf suyun içinde glikoz olmadığını biliyoruz aslında ama bu deneyimizin doğruluğunu kanıtlamak için kontrol grubumuz olacak. İkinci deney tüpüne biraz ice tea döküyorum.

Hiç boşuna heveslenme, deney malzemelerini yiyip içmiyoruz Erhan! :)

Üçüncü deney tüpünün içine bal döküyorum. Göreceğiz bakalım bal gerçek bal mı değil mi? :) Dördüncü deney tüpüne de biraz şeker döküyorum. Üzerine de saf sudan biraz döküp şekerli suyumuzu hazırlıyorum. Evet hepsi tamam. Şimdi kimya, biyokimya laboratuvarlarında glikoz gibi indirgen şekerlerin varlığını tespit etmek için kullanılan bir çözelti var arkadaşlar. Onu kullanacağız. Benedict çözeltisi. Benedict deyince aklıma Benedict Cumberbatch geliyor, Doctor Strange, Örümcek Adam, Sherlock Holmes filan meşhur filmleri bilirsiniz. Ama konumuz o değil tabii :) Benedict çözeltisi. Peki neden adı Benedict çözeltisi? Çünkü onu geliştiren kişinin adı Stanley Rossiter Benedict. Bugünün Benedict’i o :) Stanley Rossiter Benedict (1884-1936), Amerikalı bir biyokimyager ve özellikle karbonhidratlar üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Benedict testi, onun adını taşıyor. Bu test indirgen şekerlerin tespiti için geliştirdiği basit ve etkili bir yöntem olması nedeniyle bilim ve tıp alanlarında oldukça önemli. Benedict testini nasıl yapıyoruz?

Deney tüplerini hazırlamıştık. Asetat kalemi ile üzerlerine içlerinde ne olduğunu unutmayalım diye baş harflerini yazayım. S., İ., B., Ş., tamamdır. Şimdi üzerlerine Benedict çözeltisinden döküyorum. Hepsine sırayla bakalım. Nasıl duruyorlar. Biraz çalkalayayım. Bakın saf su mavi renkte, balın üstünde mavilik var. Şekerli su da mavi. Mavi, Benedict çözeltisinin rengi. Ama asıl banyodan sonraki renkleri önemli. Hadi bakalım artık banyoya gitme zamanı! Hepsini sıcak suya koyuyorum. Renk değişimlerine göre içlerinde glikoz olup olmadığını anlayacağız. Eğer renkleri kırmızı tonlarında değişirse glikozlu olduklarını anlayacağız.

Isınıyorlar, bekleyelim. Bakın değişmeye başladılar. Saf su hariç. Zaten onun değişmesini beklemiyorduk, içinde glikoz olmadığını biliyoruz. Şekerli su da değişmemiş. Bu da normal çünkü bizim sofralarımızda kullandığımız toz şekerde de glikoz bulunmaz. Bizim bildiğimiz şeker, aslında bir sakkaroz. Glikoz molekülü ve bir fruktoz molekülünün birleşmesinden oluşan farklı türde bir şeker. Şekerli suyun ve saf suyun rengi değişmedi. Ama bala bakın, üstünde resmen kırmızı bir şerit oluşmuş. Bu bal glikozlu belli oldu. Ice tea'nin de rengi değişmiş. Demek ki onda da glikoz varmış.

Peki nasıl oluyor da Benedict çözeltisi glikoz içeren maddelerin rengini değiştiriyor? Çünkü Benedict çözeltisinin içinde (bakır 2 sülfat), sodyum karbonat ve sodyum sitrat var. Bu deneyde bizim gözlem yapabilmemizi sağlayan bakır 2 sülfat bileşiğindeki +2 yüklü bakır iyonları. Cu+2 iyonları bulunduğu çözeltiye mavi renk verir.
İndirgen özellik gösteren glikoz şekerinin, Cu+2 iyonlarıyla etkileşiminde indirgenme-yükseltgenme tepkimesi gerçekleşir ve Cu2O bileşiği açığa çıkar. Bu bileşikteki bakır +1 yüklüdür. Bu bileşik kırmızı renkli bir çökelektir.
Benedict ayıracı, günlük hayatta ve laboratuvarlarda indirgen şekerlerin tespitinde kullanılan yaygın bir kimyasal test reaktif. Bizim gibi balın içerdiği glikoz miktarını belirlemek için kullanılır. Meyve suları ve diğer içeceklerdeki indirgen şeker miktarını tespit etmek için kullanılır. Süt ürünlerinde laktoz gibi indirgen şekerlerin varlığını kontrol etmek için kullanılır. Diyabet teşhisinde, idrar testi ile idrarda glukoz varlığını tespit etmek için kullanılır. İdrarda glukoz bulunması, diyabetin bir belirtisi olabilir. Kan testlerinde kan şekerini ölçmek ve diyabet gibi metabolik hastalıkları değerlendirmek için kullanılır. Gördüğünüz gibi oldukça yaygın ve önemli bir test. O zaman size bir soru…
SORU: Benedict testi sırasında şekerli su tüpünde renk değişimi gözlenmemesinin nedeni nedir?
a) Şekerli suyun indirgen şeker içermemesi, çünkü sakkaroz indirgen şeker değildir.
b) Şekerli suyun yeterince ısıtılmaması, bu yüzden renk değişimi olmamıştır.
(Cevap a)

BASF Türk Kimya desteği ile hazırlanmıştır.