آموزش تندخوانی (38) : روش‌های صحیح یادداشت‌برداری و نکته‌برداری در مطالعه

روش‌های صحیح نکته ‌برداری و یادداشت‌برداری چیست؟
نکته‌برداری هنگام مطالعه کردن یا یادگیری موضوعات جدید در کلاس‌های مختلف درسی و غیردرسی یکی از موضوعات بسیار مهم در یادگیری و فهم مطالب می‌باشد. در بسیاری از اوقات افراد به دلیل عدم آگاهی و نداشتن مهارت کافی نکته‌ برداری را انجام نمی‌دهند یا اگر هم انجام دهند چندان با کیفیت و مؤثر نیست.
در این جلسه می‌خواهیم با انواع روش‌های نکته برداری و یادداشت‌برداری و نحوه عملکرد هرکدام آشنا شویم و بهترین روش را در این زمینه یاد بگیریم و در سیستم مطالعه و تندخوانی خودمان از آن روش استفاده کنیم. در این سیستم روش‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به چند نمونه از بهترین روش‌ها خواهیم پرداخت.

1- یادداشت‌برداری به روش نوشتن معمولی و سنتی
در این نوع یادداشت‌برداری ما طبق روش‌هایی که از دوستان و سیستم‌های آموزشی یاد گرفتیم فقط مطالب را بعد از شنیدن یا خواندن بر روی یک صفحه یادداشت می‌کنیم و هیچ خلاقیت و تغییری در نوشته‌ها ایجاد نمی‌شود فقط مطالب خوانده‌شده یا شنیده‌شده درجایی به‌صورت پشت سرهم و خطی یادداشت می‌شوند و کلاً 20 درصد در مطالعه و یادگیری بازدهی دارد. این سیستم چندان مؤثر و قوی عمل نمی‌کند و ممکن است محدودیت‌های زیر را برای ما ایجاد ‌کند:

1- کاهش درک مطلب و کلیت موضوع

2- مبهم بودن نکات و کلمات کلیدی

3- حجم زیاد نوشته‌ها و جزوات

4- کاهش عملکردهای حافظه

5- کاهش علاقه و انگیزه

6- کاهش تمرکز حواس

7- اتلاف زمان و انرژی

8- افزایش زمان مرور

9- کاهش خلاقیت

2- یادداشت‌برداری به روش خط کشیدن زیر نکات
در این روش ما زیر نکات و جملاتی که فکر می‌کنیم مهم هستند خط می‌کشیم. این روش خوب است ولی ممکن است ما را دچار محدودیت‌هایی مانند فراموش کردن، حجیم کردن اطلاعات و … بکند. بازدهی که این سیستم می‌تواند در مطالعه و یادگیری ما به‌جا بگذارد حدود 30 درصد است.

3- یادداشت‌برداری به روش نوشتن نکات کلیدی
در این روش ما موضوعات کلیدی و مهم را به‌صورت نکته کلیدی و بسیار خلاصه یادداشت می‌کنیم. این روش بسیار مؤثر و خوب است ولی هنگام مطالعه و یادگیری بیش از 50 درصد بازدهی ندارد چراکه نوشتن نکات کلیدی کافی نیست و باید در سیستم نقشه ذهنی که در ادامه بیان می‌شود به معناها و تصاویر برای به خاطر سپاری و درک بهتر تبدیل شود.

4- یادداشت‌برداری به روش طبقه‌بندی و نمودار
در این روش اطلاعات و نکات بر اساس طبقه‌بندی‌های مختلف در یک نمودار درختی طراحی و رسم می‌شوند. موضوع اصلی در رأس نمودار قرار می‌گیرد و موضوعات زیر‌مجموعه‌ به‌صورت شاخه‌ای در ساختار نمودار طراحی می‌شوند. بازده این روش در مطالعه و یادگیری تا 60 درصد هم می‌رسد.

5- یادداشت‌برداری به روش هایلایت کردن
در این روش ما نکات و موضوعات را با یک ماژیک هایلایت می‌کنیم تا در مرکز توجه ما قرار بگیرند. بازده این روش در مطالعه و یادگیری ما حدود 30 درصد است.

6- یادداشت‌برداری به روش خلاصه‌نویسی
در این روش ما موضوعات را به‌صورت خلاصه‌ای یادداشت می‌کنیم. اگر خلاصه‌نویسی ما مبتنی بر نکات کلیدی و مهم نباشد بازدهی بین 30 تا 40 درصد در مطالعه و یادگیری ما دارد ولی اگر خلاصه‌نویسی بر اساس نکات کلیدی انجام بگیرد می‌تواند بازدهی 40 تا 50 درصدی برای ما ایجاد کند.

7- یادداشت‌برداری به روش حاشیه‌نویسی
در این روش ما نکات و موضوعات را در حاشیه کتاب‌ها و جزوات یادداشت می‌کنیم. اگر موضوعات به‌صورت نکات کلیدی کاملاً خلاصه و حاشیه‌نویسی شوند، بازدهی 50 درصدی در مطالعه دارند، اگر این‌طور نباشد مسلماً بازده و نتیجه کم‌‌تری خواهند داشت.

8- یادداشت‌برداری به روش تکنیک کرنل
این روش در دهه 1950 در دانشگاه کرنل توسط والتر پاوک (Walter Pauk) مطرح شد. در این روش افراد می‌توانند نکات کلیدی و مهم، پرسش‌ها و خلاصه موضوعات را در یک صفحه با تقسیم‌بندی‌های مشخص یادداشت کنند. این روش کمک می‌کند مطالب به روش درستی مورد تحلیل و بررسی و جمع‌بندی قرار بگیرند و اگر به نحوه درستی اجرا شود می‌تواند تا 60 درصد در مطالعه و یادگیری ما بازدهی داشته باشد.

9- یادداشت‌برداری به روش جدول‌بندی
در این روش ما اطلاعات را در یک جدول با سطر و ستون‌های مختلف طبقه‌بندی می‌کنیم. موضوعات مهم در سطر و ستون‌های ابتدایی قرار می‌گیرند و موضوعات زیرمجموعه و مرتبط در قسمت‌های دیگر جدول تقسیم می‌شوند. این روش هم اگر به نحوه درست و دقیقی انجام شود می‌تواند بازدهی 60 درصدی داشته باشد.

10- یادداشت‌برداری به روش نقشه ذهنی
نقشه ذهنی یا Mind Map به‌عنوان یکی از بهترین و مؤثرترین روش‌ها در یادداشت‌برداری شناخته می‌شود. این روش توسط آقای تونی بوزان مطرح‌شده است. در این روش تمام اطلاعات و موضوعات به‌صورت نوشتاری، بصری و مفهومی بر روی یک نقشه با شاخه‌های اصلی و فرعی طراحی می‌شوند.

از بین روش‌هایی که در بالا بیان شد روش نقشه ذهنی را برای یادداشت‌برداری در این دوره به‌صورت جامع و کاملی به شما یاد خواهم داد. در این جلسه فقط انواع روش‌ها بیان شد تا با شما اطلاعات جامعی در رابطه با یادداشت‌برداری داشته باشید ولی هدف اصلی معرفی نقشه ذهنی از بین سایر روش‌ها برای نکته برداری بود چراکه نقشه ذهنی از تمام روش‌هایی که گفته شد بسیار راحت‌تر و فوق‌العاده کارآمدتر است و نتایج فوق‌العاده‌ای در سیستم تندخوانی و یادداشت‌برداری ما ایجاد می‌کند.

در این جلسه با ساختار نقشه ذهنی به‌صورت بسیار ابتدایی و سطحی آشنا شدید و تمرینی برای شروع در این زمینه بیان شد. برای این‌که با نحوه کشیدن نقشه ذهنی به‌صورت استاندارد و کاملی آشنا شوید حتماً جلسه بعد که جلسه نقشه ذهنی است را دنبال کنید تا با این مهارت بسیار فوق‌العاده و کاربردی آشنا شوید.