‘ความเป็นเจ้าของ’ คืออะไร เราเป็นเจ้าของอะไรได้จริงไหม? (Part 1/2) | Shortcut ปรัชญา EP.8

เราเป็นเจ้าของอะไรได้จริงไหม?

คำถามเชิงปรัชญาที่ดูเหมือนจะมีคำตอบทางกฎหมาย จำพวกเอกสารยืนยันความเป็นเจ้าของรูปแบบต่างๆ เช่น โฉนดที่ดิน หรือหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์

แต่เรื่อง ‘ความเป็นเจ้าของ’ ยังมีอีกหลายมุมที่ตัดสินทางกฎหมายไม่ได้โดยง่าย และเป็นสาเหตุของปัญหาจำนวนมาก ตั้งแต่ระดับส่วนตัวจนถึงระดับสาธารณะ

ตั้งแต่ปัญหาวัยเด็ก ว่าของเล่นควรเป็นของใครระหว่างเรากับน้อง หรือเมื่อเราเลี้ยงแมว แมวเป็นของเราไหม แล้วเมื่อเราได้รับเงินดิจิทัลวอลเล็ตล่ะ เงินนั้นเป็นของเราจริงหรือเปล่า?

จนถึงปัญหาว่าพื้นที่ทับซ้อนกลางทะเลควรเป็นของประเทศใด หรือผลงานสร้างสรรค์โดย AI เป็นของใครกันแน่ แล้วข้อมูลในอินเทอร์เน็ตล่ะ ใครเป็นเจ้าของ?

Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้ พาไปตั้งต้นตั้งแต่นิยามความเป็นเจ้าของ วิธีวัดความเป็นเจ้าของ ความเป็นเจ้าของในทางกฎหมายและในทางปฏิบัติที่อาจต่างกัน และวิธีแก้ปัญหาเรื่องสิทธิความเป็นเจ้าของในรูปแบบต่างๆ

ชวนคิด ชวนถาม กับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา

Time Index:
00:00 Sneak Peek
00:38 เกริ่นนำ
01:21 ทำไมต้องคุยเรื่อง ‘ความเป็นเจ้าของ’
06:34 ความเป็นเจ้าของในทางกฎหมาย-ปฏิบัติ
09:37 การนิยามว่าอะไรเป็นของใคร
20:37 จะแก้ปัญหาเรื่องความเป็นเจ้าของอย่างไร
25.33 มีสิทธิเป็นเจ้าของแต่กลับเป็นเจ้าของไม่ค่อยได้?
47.14 คำถามทิ้งท้าย
49.23 Extra Cut

อ้างอิง: 1. หนังสือที่เป็นต้นเรื่องของอีพีนี้ และชวนให้ผมกลับมาคิดว่าทำไมความเป็นเจ้าของจึงเป็นปัญหาในชีวิตประจำวันของมนุษย์มีสองเล่ม คือ
“Out of the Wreckage: A New Politics for an Age of Crisis” โดย จอร์จ มอนบิโอต์ (George Monbiot) ฉบับแปลไทยชื่อ “พังทลายแต่ไม่พ่ายแพ้: เรื่องเล่าเพื่อการเมืองที่เป็นของเราทุกคน” สำนักพิมพ์นิสิตสามย่าน

“Possessed: Why We Want More Than We Need” โดย บรูซ ฮูด (Bruce Hood) หนังสือเล่มนี้ยังไม่มีแปลไทย แต่สามารถฟังที่ฮูดพูดสรุปประเด็นหลักๆ ไว้ได้ที่ Mine! The Power of Ownership | Bruce Hood | TEDxSouthampton (   • Mine! The Power of Ownership | Bruce ...  )

2. แนวคิดเรื่องสิทธิ์ความเป็นเจ้าของของจอห์น ล็อก อยู่ในหนังสือ “ความเรียงที่สองว่าด้วยการปกครอง” (The Second Treatise of Government) โดยเฉพาะในบทที่ 5
หนังสือเล่มนี้มีฉบับแปลไทย โดยอาจารย์สมบัติ จันทรวงศ์ สำนักพิมพ์คบไฟ
ฉบับภาษาอังกฤษอ่านออนไลน์ได้ที่ https://www.gutenberg.org/files/7370/...

3. อ่านกฎหมายฮัมมูราบี โดยเฉพาะตอนต้นๆ ที่อธิบายหน้าที่และสิทธิ์ในการครอบครองดินแดนและอาณาจักรของกษัตริย์ได้จาก The Code of Hammurabi Translated by L. W. King (https://avalon.law.yale.edu/ancient/h...)

4. ใครเป็นเจ้าของดวงจันทร์ได้บ้าง ลองฟังและอ่านเพิ่มเติมได้จาก
Who owns the Moon? (   • Who owns the Moon?  )
Who owns the moon? (https://www.dw.com/en/who-owns-the-mo...)

5. ตัวอย่างของชนเผ่าเมารี กับการทำให้แม่น้ำกลายเป็นนิติบุคคล อ่านเพิ่มเติมได้จาก
"‘นิติบุคคลแม่น้ำ’ แนวทางอนุรักษ์แม่น้ำวังกานุยในนิวซีแลนด์ กับการปรับใช้ในบริบทประเทศไทย" https://plus.thairath.co.th/topic/nat...
New Zealand’s Maori Won Personhood for This River (   • New Zealand’s Maori Won Personhood fo...  )

6. ข้อถกเถียงสิทธิ์ในป่าชุมชนและสิทธิ์ในแม่น้ำที่ต่อยอดมาถึงประเทศไทย ดูได้จาก
จับใจคุย “สิทธิแม่น้ำ ณ ลำน้ำโขง” (https://thecitizen.plus/node/58432)
ป่าสงวนไทย (สงวนไว้ให้ใคร?) | พูดมาก Podcast EP.51
(   • ป่าสงวนไทย (สงวนไว้ให้ใคร?) | พูดมาก ...  )

7. ประเด็นเรื่องความเป็นเจ้าของข้อมูลในโลกอินเตอร์เน็ต ดูสรุปย่อๆ และเอกสารอ่านเพิ่มเติมได้จาก Who owns personal data? (https://wdr2021.worldbank.org/spotlig...)

8. ตัวอย่างสารคดี “The Future Of”
The Future Of | Official Trailer | Netflix
(   • The Future Of | Official Trailer | Ne...  )

9. ปัจจุบัน ที่ดินในประเทศสิงคโปร์ประมาณร้อยละ 90 เป็นที่ดินของรัฐ ดูประวัติศาสตร์และข้อมูลเรื่องนี้เพิ่มเติมได้จากบทความ “Singapore's Imminent Expiration of Land Leases: From Growth and Equality to Discontent and Inequality?”
(https://onlinelibrary.wiley.com/doi/1...)

10. แนวคิดพื้นฐานของ Alaska Permanent Fund ดูได้ที่ Alaska Permanent Fund (   • Alaska Permanent Fund  )

ปัจจุบัน กองทุนนี้จ่ายปันผลให้พลเมืองอลาสกา 1,312 ดอลลาร์ (ราว 4.5 หมื่นบาท) ต่อคนต่อปี (https://pfd.alaska.gov/)

กองทุนนี้ช่วยลดความยากจนในอลาสกาได้ แต่ก็มีข้อถกเถียงถึงผลกระทบเชิงลบด้วย โดยเฉพาะการควบคุมและใช้กองทุนนี้เพื่อประโยชน์ทางการเมือง อ่านเพิ่มเติมได้จากบทความ “Alaska’s universal basic income problem” (https://www.vox.com/future-perfect/20...)

กดติดตาม และ กดกระดิ่ง: https://bit.ly/45KZn3w

ติดตาม THE STANDARD PODCAST ในช่องทางอื่นๆ

Website: https://www.thestandard.co/podcast
Twitter:   / thestandardpod  
Facebook:   / thestandardth  
TikTok:   / thestandard.podcast  
Spotify: https://bit.ly/3NhRWZg
Apple Podcasts: https://bit.ly/42OGIkI
SoundCloud:   / thestandardpodcast  

#Shortcutปรัชญา #ปรัญชา #TheStandardPodcast #TheStandardTh #TheStandardCo #podcast