สิบสองปันนา Xishuangbanna 西双版纳州 , ᧑᧒ᦗᧃᦓᦱ, သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး # 1

สิบสองปันนา Xishuangbanna 西双版纳州 , ᧑᧒ᦗᧃᦓᦱ, သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး # 1

ผมไปเที่ยวสิบสองปันนาเมื่อวันที่ 7 ธันวาคม ปี 2552 เห็นตัวอักษรไทลื้อใหม่ครั้งแรกในชีวิต อ่านไม่ออก ไม่รู้ความหมายเลย ผมเดินทางเข้าไปทางด่านชายแดนบ่อหาน หรือ หมัวฮาน (จีน: 磨憨镇; ลาว: ບໍ່ຫານ อ่านว่า บ่อหาน) เป็นเมืองชายแดนทางตอนใต้ของอำเภอเมืองล้า เขตปกครองตนเองสิบสองปันนา มณฑลยูนนาน ประเทศจีน ติดชายแดนลาว-จีน และอยู่ฝั่งตรงข้ามกับหมู่บ้านบ่อเต็น แขวงหลวงน้ำทา ประเทศลาว เป็นหนึ่งในเมืองหน้าด่านการคมนาคมทางบก ของภูมิภาคจีน อยู่ด้านตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศจีน พื้นที่บางส่วนของเมืองบ่อหานเป็นส่วนหนึ่ง ของเขตความร่วมมือเศรษฐกิจข้ามพรมแดนบ่อหาน (ยูนนาน) – บ่อเต็น (ลาว)
ซึ่งเป็นหนึ่งในเขตเศรษฐกิจพิเศษลาว-จีน ทั้ง 12 แห่ง ในอดีตพื้นที่ชายแดนจีน - ลาว ช่วงบ่อหาน - บ่อเต็น
เคยเป็นบ่อเกลือที่สำคัญในบริเวณสิบสองปันนา
ระยะทางจากด่านบ่อหาน ไปยังเมืองเชียงรุ่ง หรือจิ่งหง (景洪市 Jinghong) ประมาณ 180 กิโลเมตร
การเดินทางหลายช่วงต้องผ่านอุโมงค์ ขาไปนั้นเกิดอุบัติเหตุที่ใกล้ทางเข้าอุโมงค์ต้องหยุดรอนานหลายนาที กว่าจะผ่านไปได้ เข้าไปในสิบสองปันนา ไปทานอาหารหาคนที่พูดภาษาไทลื้อไม่ได้เลย เด็กรุ่นใหม่พูดภาษาจีนกันทั้งนั้น สมัยนั้นมีชาวจีนในสิบสองปันนา ราว 2 แสนคน และชาวไทลื้อ 2 แสนคน อัตราส่วนเท่า ๆ กัน
เนื่องจากเป็นเขตปกครอตนเอง ผู้ปกครองสูงสุดต้องเป็นชาวไทลื้อ ในตลาดสดไทลื้อก็เหมือนบ้านเรา
แม่ค้าในตลาด ถ้าเป็นผู้สูงวัยก็คุยกันรู้เรื่อง อาหารเหมือนทางเหนือ เข้าไปเที่ยวในเมืองกาหลั่นป้า ชื่อนี้เป็นภาษาจีน ถ้าเป็นชื่อไทลื้อจะเป็นเมืองฮำ เห็นป้ายเขียนด้วยตัวอักษรไทลื้อใหม่ อ่านไม่ออก ตัวอักษรไทลื้อใหม่ นิยมทำชื่อป้ายชื่อร้านค้า แต่ที่จารึกในใบลานจะเป็นตัวอักษรไทลื้อเก่า ถ้าอ่านอักษรล้านนาออก ก็สามารถอ่านอักษรในใบลานได้เช่นเดียวกัน
บ้านชาวไทลื้อแบบเก่า เสาจะตั้งอยู่บนซีเมนต์ ป้องกันปลวกและ เมื่อเกิดแผ่นดินไหว บ้านจะได้ไม่พัง
บ้านแบบเก่าไม่ได้ใช้ตะปูเลย ป้ายนี้อ่านว่า วัดมหาราชฐานสุทธาวาส ตัวอักษรเล็ก ๆ เขียนว่า เมืองฮำ สวนมอน
นี่คือตัวอักษรไทลื้อใหม่ เห็นที่ด้านข้างรถตู้ ตอนนี้อ่านออกแล้ว ข้อความเขียนว่า โฮงกานลดลากแขกแอ่วล่อผ่อท่อง 12 พันนาเชี่ยว ทางนี้ยังใช้ว่ารถลากอยู่ แอ่ว คือ เที่ยว ผ่อ คือ ดู เลข 12 เขียนผิด พัน นา เชี่ยว
คำว่าเชี่ยวก็คือ เร็ว หรือเคลื่นที่แรงและเร็ว คล้ายกับคำว่าด่วน

หนอง ปอย แสด เอา บุน , โข่ง ลด เซา คำว่า โข่ง คือ ลาน ภาษาท้องถิ่นเราว่า ข่วง ทางนี้จะออกเสียง อัว เป็น โอ เช่น ขัว เป็น โข, ผัวเป็น โผ , ค่อง ไช่ โต คำว่า ค่อง หมายถึง ห้อง ใช้ ส่วนตัว
ขับ ฟ้อน พาสา หมายถึง สถานที่ขับฟ้อนและการแสดง
เย่ม ทอง นก ยูง บ่าว เอา ค่า เย่ม คือ เยี่ยม ทอง หรือ ท่อง แปลว่า ดู เบ่า เอา ค่า คือ ไม่เอาเงินค่าเข้าชม
ป้าย วัดหลวงเมืองลื้อ สิบสองพันนา , เชี่ยว นา พัน 12 ทอง ผ่อ ล่อ แอ่ว แขก ลาก ลด
อักษาไทลื้อเก่า โข่งเซารถ คือลานจอดรถ
ไปเที่ยวสิบสองปันนา ถ้าเห็นตัวหนังสือไทลื้อเก่าและไทลื้อใหม่ พยายามยามอ่านให้ออก จะสนุกครับ
วันนี้จะให้ฟังเพลง ตัวอยู่ไกลใจอยู่ใกล้ ขับร้องโดยอิ่นคำ แต่งโดยอ้ายแส เขียนเนื้อทั้งอักษรไทลื้อเก่า และอักษรไทลื้อใหม่ คำว่าเมือง ผมจะเขียนว่า เมิง ตามพจนานุกรมไทลื้อเก่า เมื่อครั้งที่ทำเพลง ให้ฉันเข้าใจภาษาของคุณ ผมจำเธอได้ครับ